W zakresie czytania ze zrozumieniem uczeń

• rozumie tylko niektóre proste teksty użytkowe i informacyjne (list, e-mail, pocztówka, ogłoszenie, wywiad, zaproszenie, zapiski z pamiętnika, oferta turystyczna, recepta, zalecenia lekarza)

• rozumie ogólnie dużą część prostych tekstów użytkowych i informacyjnych (list, e-mail, pocztówka, ogłoszenie, wywiad, zaproszenie, zapiski z pamiętnika, oferta turystyczna, recepta, zalecenia lekarza)

• rozumie ogólnie większość prostych tekstów użytkowych i informacyjnych (list, e-mail, pocztówka, ogłoszenie, wywiad, zaproszenie, zapiski z pamiętnika, oferta turystyczna, recepta, zalecenia lekarza)

• bez trudu rozumie proste teksty użytkowe i informacyjne (list, e-mail, pocztówka, ogłoszenie, wywiad, zaproszenie, zapiski z pamiętnika, oferta turystyczna, recepta, zalecenia lekarza)

• spełnia wszystkie kryteria na ocenę bardzo dobry

• znajduje tylko niektóre potrzebne informacje szczegółowe w tekście użytkowym i informacyjnym

• znajduje dużą część potrzebnych informacji szczegółowych w tekstach użytkowych i informacyjnych

• znajduje większość potrzebnych informacji szczegółowych w tekstach użytkowych i informacyjnych

• sprawnie znajduje potrzebne informacje szczegółowe w tekstach użytkowych i informacyjnych

• bez trudu rozumie przedstawiane mu teksty informacyjne oraz użytkowe, nawet jeśli występują w nich nowe struktury gramatyczne lub nieznane słownictwo, oraz radzi sobie ze zrozumieniem tekstów na podstawie kontekstu sytuacyjnego i dzięki umiejętności wysnuwania wniosków przyczynowo-
-skutkowych

• rozumie ogólny sens tylko niewielkiej części czytanych tekstów

• rozumie ogólny sens dużej części czytanych tekstów

• w zasadzie rozumie ogólny sens większości czytanych tekstów

• swobodnie rozumie ogólny sens czytanych tekstów

W zakresie rozumienia ze słuchu uczeń

• rozumie ogólnie tylko niektóre wypowiedzi niemieckojęzyczne, wypowiadane przez różne osoby w normalnym tempie, zawierające oprócz znanej leksyki i struktur gramatycznych również niezrozumiałe elementy, których znaczenia można się domyślić z kontekstu

• rozumie ogólnie dużą część wypowiedzi niemieckojęzycznych wypowiadanych przez różne osoby w normalnym tempie, zawierających oprócz znanej leksyki i struktur gramatycznych również niezrozumiałe elementy, których znaczenia można domyślić się z kontekstu

• rozumie ogólnie większość wypowiedzi niemieckojęzycznych wypowiadanych przez różne osoby w normalnym tempie, zawierających oprócz znanej leksyki i struktur gramatycznych również          niezrozumiałe elementy, których znaczenia można domyślić się z kontekstu

• rozumie ogólny sens sytuacji komunikacyjnych, w tym intencję rozmówcy w różnych warunkach odbioru

• spełnia wszystkie kryteria na ocenę bardzo dobry

• rozumie ogólny sens tylko niektórych prostych sytuacji komunikacyjnych, w tym intencję rozmówcy w różnych warunkach odbioru

• rozumie ogólny sens dużej części prostych sytuacji komunikacyjnych, w tym intencję rozmówcy w różnych warunkach odbioru

• rozumie ogólny sens większości prostych sytuacji komunikacyjnych, w tym intencję rozmówcy w różnych warunkach odbioru

• bez trudu rozumie prezentowane wypowiedzi niemieckojęzyczne, nawet jeśli występują w nich nowe struktury gramatyczne lub nieznane słownictwo, oraz radzi sobie ze zrozumieniem wypowiedzi na podstawie kontekstu sytuacyjnego i dzięki umiejętności wysnuwania wniosków przyczynowo-skutkowych

• wyszukuje tylko niektóre informacje szczegółowe w wypowiedziach i dialogach

• wyszukuje dużą część informacji szczegółowych w wypowiedziach i dialogach

• wyszukuje większość informacji szczegółowych w wypowiedziach i dialogach

• sprawnie wyszukuje informacje szczegółowe w wypowiedziach i dialogach

• rozumie tylko nieliczne proste instrukcje nauczyciela formułowane w języku niemieckim i poprawnie na nie reaguje

• rozumie dużą część prostych instrukcji nauczyciela formułowanych w języku niemieckim i poprawnie na nie reaguje

• rozumie większość prostych instrukcji nauczyciela formułowanych w języku niemieckim i poprawnie na nie reaguje

• w pełni rozumie instrukcje nauczyciela formułowane w języku niemieckim i poprawnie na nie reaguje

W zakresie sprawności mówienia uczeń

• tworzy wypowiedź zawierającą ubogie słownictwo i bardzo proste struktury językowe pozwalające na przekazanie tylko nielicznych wymaganych informacji

• tworzy wypowiedź, którą cechuje podstawowy poziom znajomości słownictwa i struktur językowych oraz niektóre odpowiednie wyrażenia pozwalające na przekazanie zasadniczej części wymaganych informacji

• tworzy wypowiedź, którą cechuje dobry poziom znajomości słownictwa i struktur językowych, zawierającą wyrażenia odpowiednie do przekazania większości wymaganych informacji

• tworzy wypowiedź, która zawiera bogate słownictwo i frazeologię pozwalające na przekazanie wszystkich wymaganych informacji

• tworzy wypowiedź spełniającą wszystkie kryteria na ocenę bardzo dobry

• tworzy wypowiedź płynną jedynie we fragmentach i wyłącznie dzięki pomocy nauczyciela

• tworzy wypowiedź płynną w znacznej części – poszerzenie jej wymaga pomocy nauczyciela

• tworzy płynną wypowiedź z niewielką pomocą nauczyciela

• samodzielnie tworzy płynną wypowiedź

• tworzy wypowiedzi wyróżniające się w jednym lub kilku zakresach (np. wyjątkowe bogactwo leksyki, spontaniczna i naturalna wypowiedź, ciekawe ujęcie tematu, biegła znajomość struktur gramatycznych)

• tworzy wypowiedź zawierającą błędy gramatyczne wskazujące na nieznajomość niektórych struktur

• tworzy wypowiedź zawierającą błędy gramatyczne o charakterze przeoczeń, świadczące o niepełnym opanowaniu niektórych struktur

• tworzy wypowiedź zawierającą nieliczne usterki gramatyczne, które mają charakter pomyłek i nie występują systematycznie

• w zakresie poprawności gramatycznej tworzy wypowiedź zawierającą sporadyczne błędy, które nie zakłócają w żaden sposób komunikacji

• tworzy wypowiedź zrozumiałą pod względem fonetycznym w ograniczonym zakresie

• tworzy wypowiedź zrozumiałą pod względem fonetycznym pomimo błędów w wymowie niektórych wyrazów i w intonacji

• tworzy wypowiedź w dużej mierze poprawną fonetycznie i intonacyjnie, zawierającą nieliczne usterki

• pod względem fonetycznym tworzy wypowiedź całkowicie poprawną, bez błędów w wymowie i intonacji

• współtworzy komunikację w wąskim zakresie

• pomimo trudności w formułowaniu lub rozumieniu pytań i odpowiedzi współtworzy komunikację w podstawowym zakresie

• współtworzy komunikację z drobnymi usterkami

• współtworzy niczym niezakłóconą komunikację

W zakresie sprawności pisania uczeń

• w sposób niepełny realizuje polecenia zawarte w ćwiczeniach (pisanie odtwórcze)

• w większości poprawnie wykonuje polecenia zawarte w ćwiczeniach (pisanie odtwórcze)

• samodzielnie z niewielkimi uchybieniami wykonuje polecenia zawarte w ćwiczeniach (pisanie odtwórcze)

• bezbłędnie wykonuje polecenia zawarte w ćwiczeniach (pisanie odtwórcze)

• tworzy wypowiedź pisemną spełniającą wszystkie kryteria na ocenę bardzo dobry

• tworzy tylko niektóre proste wypowiedzi pisemne, ponadto wypowiedzi te są chaotyczne, tylko częściowo zgodne z tematem, zawierają ubogie słownictwo i bardzo mało urozmaicone struktury gramatyczne

• tworzy wypowiedzi pisemne, stosując liczne powtórzenia leksykalne i mało urozmaicone struktury gramatyczne

• tworzy proste wypowiedzi pisemne, wykorzystując większość poznanych środków językowych

• tworzy wypowiedzi pisemne bogate pod względem treści (słownictwo, struktury gramatyczne), logiczne, harmonijne i spójne

• tworzy wypowiedzi pisemne, które wyróżniają się w jednym lub kilku zakresach (np. wyjątkowe bogactwo leksyki, inwencja stylistyczna, biegła znajomość struktur gramatycznych)

• tworzy wypowiedzi pisemne, które charakteryzują się niewłaściwym doborem słów, licznymi usterkami ortograficznymi i gramatycznymi, co w dość znacznym stopniu zakłóca komunikację i świadczy o słabym opanowaniu struktur.

•          tworzy wypowiedzi pisemne, które czasami cechują dość liczne usterki ortograficzne i gramatyczne oraz niewłaściwy dobór słów, co częściowo zakłóca komunikację i świadczy o niepełnym opanowaniu struktur

•          tworzy wypowiedzi pisemne, które zawierają nieliczne błędy gramatyczne, leksykalne i ortograficzne i w nieznacznym stopniu zakłócają zrozumienie treści.

• tworzy wypowiedzi pisemne poprawne językowo, w których sporadycznie występują błędy gramatyczne i leksykalne niezakłócające komunikacji oraz nieliczne błędy w pisowni niezmieniające lub niezniekształcające znaczenia wyrazu

TEMAT LEKCJI

WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY

Poziom konieczny

ocena dopuszczająca

Poziom podstawowy

ocena dostateczna

Poziom rozszerzający ocena dobra

Poziom dopełniający ocena bardzo dobra

Poziom wykraczający ocena celująca

1.

Wybuch

II wojny

światowej

Uczeń zna:

·    datę: 1 IX 1939

·    żądania Hitlera wobec Polski

·    cele wojny Niemiec przeciw Polsce

Uczeń potrafi:

·    przedstawić okoliczności wybuchu II wojny światowej

Uczeń zna:

·      treść paktu Ribbentrop−Mołotow

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: pakt Ribbentrop–Mołotow

Uczeń potrafi:

·      wyjaśnić przyczyny odmowy polskich polityków wobec żądań niemieckich

Uczeń zna:

·     daty: III 1939, 23 VIII 1939

Uczeń rozumie:

·      cele działań Hitlera i Stalina

Uczeń potrafi:

·       przedstawić międzynarodowe położenie Polski latem 1939

Uczeń potrafi:

·      dostrzec związek między charakterem działań zbrojnych a celami wojennymi sformułowanymi przez Hitlera

Uczeń rozumie:

·   motywy działań i poglądów politycznych różnych państw europejskich przed wybuchem II wojny światowej

Uczeń potrafi:

·   porównać stosunek sił armii polskiej i niemieckiej w początkowej fazie wojny obronnej

2.

Wojna

obronna

Polski

Uczeń zna:

·     daty: 1 IX – 5 X 1939, 17 IX 1939

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: wojna obronna (kampania wrześniowa)

Uczeń potrafi:

·      podać przykłady zbrodni dokonywanych przez wojska niemieckie w Polsce

·      wskazać na mapie podział ziem polskich między Trzecią Rzeszę a ZSRR

Uczeń zna:

·     daty: 3 IX 1939, 28 IX 1939, 5 X 1939

·     daty kolejnych etapów wojny obronnej

·     postać: majora Henryka Sucharskiego

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: wojna błyskawiczna, wojna totalna, „dziwna wojna”

Uczeń potrafi:

·      wyjaśnić cele działania Niemców w Polsce podczas wojny obronnej

·      wyjaśnić postawę Francji i Anglii podczas wojny obronnej

Uczeń zna:

·     daty najważniejszych starć i bitew wojny obronnej

·     postacie: kapitana Władysława Raginisa, generała Tadeusza Kutrzeby, generała Franciszka Kleeberga

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: czwarty rozbiór Polski

Uczeń potrafi:

·      wyjaśnić na wybranych przykładach, na czym polegała bohaterska postawa żołnierza polskiego w czasie wojny obronnej

·      wskazać na mapach ruchy wojsk polskich i niemieckich oraz wojsk radzieckich podczas wojny obronnej

Uczeń potrafi:

·      przedstawić okoliczności i skutki najazdu sowieckiego na Polskę

Uczeń potrafi:

·      scharakteryzować różne postawy społeczeństwa polskiego wobec wojny

·      przedstawić bilans wojny obronnej

3.

Podboje

Stalina

i Hitlera

Uczeń zna:

·     daty: 10 V 1940, VII – X 1940, 22 VI 1941

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: alianci, bitwa o Anglię, NKWD

Uczeń potrafi:

·   wskazać na mapie najważniejsze wydarzenia związane z działaniami zbrojnymi w Europie Zachodniej w 1940 r.

·   wskazać czynnik, który doprowadził do zakończenia wojny błyskawicznej na wschodzie

Uczeń zna:

·     datę: IV 1940

·     etapy ekspansji Stalina w Europie Wschodniej

·     etapy ekspansji Hitlera w Europie Zachodniej

Uczeń potrafi:

·   wskazać na mapie podział Francji dokonany przez Hitlera

·   przedstawić straty poniesione przez ZSRR w pierwszych miesiącach wojny z Trzecią Rzeszą

·   wskazać na mapie państwa współpracujące z Trzecią Rzeszą oraz tereny zajęte przez Niemców

Uczeń zna:

·     daty: XI 1939 – III 1940, VI 1940, IV 1941, 22 VI 1940

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: wojna zimowa, linia Maginota

·      przyczyny sukcesów militarnych Stalina i Hitlera na przełomie 1939 i 1940 r.

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować relacje między Trzecią Rzeszą i ZSRR w latach 1939–1941

Uczeń potrafi:

·   przedstawić przebieg wojny zimowej

·   przedstawić przebieg agresji Trzeciej Rzeszy na Danię i Norwegię, na Francję i na Wielką Brytanię oraz na Związek Radziecki

·   wskazać na mapie zmiany terytorialne po wojnie zimowej

Uczeń potrafi:

·   opowiedzieć o działaniach zbrojnych podjętych przez Włochy Mussoliniego

4.

W okupowanej Europie

Uczeń zna:

·     poglądy Hitlera na temat Słowian i Żydów

·     miejsca, w których powstały największe obozy zagłady na ziemiach polskich

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: getto, eksterminacja, obóz zagłady, Szoah (Holokaust)

Uczeń potrafi:

·      wymienić widoczne na zachodzie Europy przejawy walki z okupantem i współpracy z nim podczas wojny

Uczeń zna:

·     główne założenia ideologii nazizmu dotyczące podziału ludzkości na rasy

·     przyczyny wybuchu powstania w getcie warszawskim

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: Porajmos

·      na czym polegało tzw. „ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej”

Uczeń potrafi:

·      przedstawić politykę nazistów wobec ludności żydowskiej w pierwszym okresie wojny

Uczeń zna:

·     daty: 1942, 19 IV 1943

·     postać: Anny Frank

·     przyczyny, które zadecydowały o wykorzystaniu ziem polskich jako miejsca eksterminacji Żydów

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: rząd kolaboracyjny

Uczeń potrafi:

·      dostrzec różnice w położeniu ludności w okupowanej Europie Zachodniej i Wschodniej

·      wyjaśnić, jak funkcjonowała machina zagłady Żydów stworzona przez Niemców

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: Żydowska Organizacja Bojowa (ŻOB)

·      znaczenie stwierdzenia, że uczestnicy powstania chcieli „wybrać sposób umierania”

Uczeń potrafi:

·      opisać politykę Trzeciej Rzeszy na ziemiach okupowanych

·      przedstawić przebieg powstania w getcie warszawskim

Uczeń potrafi:

·      scharakteryzować położenie ludności w okupowanej Europie Zachodniej i Europie Wschodniej

·      wymienić widoczne na wschodzie Europy przejawy walki z okupantem i współpracy z nim podczas wojny

·      opowiedzieć o zagładzie Romów

5.

Wielka

koalicja

Uczeń zna:

·     datę: 7 XII 1941

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: wielka koalicja

Uczeń potrafi:

·    wymienić najważniejsze państwa wchodzące w skład wielkiej koalicji

Uczeń zna:

·     ramy chronologiczne bitwy o Atlantyk

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: bitwa o Atlantyk, konwój, „wilcze stado”, U-Boot

·      znaczenie japońskiego ataku na Pearl Harbor dla przebiegu II wojny światowej

Uczeń potrafi:

·      wskazać na mapie miejsca przełomowych walk na froncie wschodnim

Uczeń zna:

·     datę: II 1943

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: blokada Leningradu

·      znaczenie bitwy o Atlantyk dla przebiegu II wojny światowej

·      znaczenie walk pod Leningradem, Stalingradem i Kurskiem dla przebiegu II wojny światowej

Uczeń potrafi:

·      opisać wygląd

U-Boota

Uczeń zna:

·     okoliczności zawiązania wielkiej koalicji

Uczeń potrafi:

·      przedstawić przebieg działań zbrojnych na froncie wschodnim

Uczeń potrafi:

·      przedstawić najważniejsze informacje dotyczące przebiegu bitwy o Atlantyk

6.

Zwycięstwo aliantów

Uczeń zna:

·     daty: 6 VI 1944, 8 V 1945, 6 VIII

i 9 VIII 1945, 2 IX 1945

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: bezwarunkowa kapitulacja

Uczeń potrafi:

·    wskazać Monte Cassino na mapie

·    wyjaśnić, dlaczego Amerykanie zdecydowali się zrzucić bomby atomowe na Japonię

Uczeń zna:

·     czynniki, które zadecydowały o klęsce Trzeciej Rzeszy

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: kamikadze

·      znaczenie lądowania aliantów w Normandii dla dalszych działań zbrojnych w Europie

Uczeń potrafi:

·      wyjaśnić okoliczności, w jakich doszło do klęski Trzeciej Rzeszy

·      dostrzec konsekwencje użycia broni atomowej

Uczeń zna:

·     daty: IX 1943, V 1944

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: desant, „żabie skoki”

·      znaczenie zwycięstwa w bitwie pod Monte Cassino dla dalszych działań zbrojnych w Europie

Uczeń potrafi:

·      przedstawić przebieg walk pod Monte Cassino

Uczeń potrafi:

·      wyrazić opinię na temat decyzji o wykorzystaniu broni atomowej

·      przedstawić wydarzenia na froncie zachodnim w 1944 r.

Uczeń potrafi:

·      przedstawić przebieg walk we Włoszech

·      przedstawić przebieg działań zbrojnych w Azji w latach 1941–1945

7.

Decyzje

wielkich mocarstw

Uczeń zna:

·     postać: Franklina Delano Roosevelta

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: wielka trójka

Uczeń potrafi:

·   wskazać państwa, które poniosły największe straty osobowe podczas II wojny światowej

Uczeń zna:

·     najważniejsze cele polityki wielkich mocarstw uczestniczących w II wojnie światowej

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: Karta atlantycka

Uczeń potrafi:

·   dostrzec sprzeczność interesów aliantów

·   przedstawić skutki militarne, społeczne i gospodarcze II wojny światowej

Uczeń zna:

·     daty: VIII 1941,

XI – XII 1943, II 1945

·     postanowienia Karty atlantyckiej

·     postanowienia konferencji w Teheranie i konferencji jałtańskiej

·     cele konferencji jałtańskiej

Uczeń potrafi:

·   przedstawić okoliczności, w jakich doszło do konferencji w Jałcie

Uczeń potrafi:

·   przedstawić założenia polityki przywódców ZSRR i Stanów Zjednoczonych

·   przedstawić okoliczności, w jakich doszło do podpisania Karty Atlantyckiej i konferencji w Teheranie

Uczeń rozumie:

·      znaczenie decyzji podjętych na konferencji jałtańskiej dla losów państw i narodów Europy Wschodniej

Europa i świat podczas II wojny światowej (lekcja powtórzeniowa)

Sprawdzian wiadomości

8.

Polska

pod okupacją

Uczeń zna:

·     miejsca największych kaźni narodu polskiego

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: Generalne Gubernatorstwo (GG), Palmiry, „Generalny plan wschodni”

Uczeń potrafi:

·   przedstawić podział ziem polskich między Trzecią Rzeszę i ZSRR po klęsce kampanii wrześniowej

·   wskazać na mapie miejsca największych kaźni narodu polskiego i żydowskiego

Uczeń zna:

·     postacie: Ireny Sendler, Jana i Antoniny Żabińskich

Uczeń rozumie:

·      cele niemieckiej i radzieckiej polityki na podbitych ziemiach polskich

·      różnicę między obozem koncentracyjnym a zagłady

Uczeń potrafi:

·   przedstawić różne postawy społeczeństwa polskiego wobec Holokaustu

Uczeń zna:

·     daty: IV 1940, VI 1940, 1942, 1940, 1941

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: „Żegota”, szmuglowanie, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, sowietyzacja, deportacja

Uczeń potrafi:

·   przedstawić działalność nazistów w byłym niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i zagłady Auschwitz-

-Birkenau

Uczeń zna:

·     postać: Czesławy Kwoki

Uczeń potrafi:

·   przedstawić różne formy represji stosowanych wobec narodu polskiego na ziemiach wcielonych do Trzeciej Rzeszy, w Generalny Gubernatorstwie oraz na ziemiach okupowanych przez ZSRR

·   opowiedzieć o działalności Polaków ratujących Żydów podczas okupacji

Uczeń potrafi:

·   ocenić politykę Hitlera i Stalina wobec narodu polskiego

9.

Rząd

londyński i Polskie

Państwo Podziemne

Uczeń zna:

·     datę: 17/18 IX 1939

·     postać: Władysława Sikorskiego

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie, rząd londyński, Polskie Państwo Podziemne

Uczeń potrafi:

·   wskazać na mapie siedziby polskiego rządu na wychodźstwie

·   wymienić różne przejawy działalności Polskiego Państwa Podziemnego w czasie II wojny światowej

Uczeń zna:

·     datę: IV 1943

·     postacie: Władysława Raczkiewicza, Władysława Andersa

·     główne tezy polskiej polityki zagranicznej

·     nazwy politycznych i wojskowych organizacji wchodzących w skład Polskiego Państwa Podziemnego działających w kraju i na emigracji

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: tajne komplety, mały sabotaż, dywersja

·      związek między odkryciem grobów w Katyniu a zerwaniem stosunków dyplomatycznych między rządem londyńskim a ZSRR

Uczeń zna:

·     daty: XI 1939, VI 1940, VII 1941, I 1942, II 1942, 1943

·     postanowienia układu Sikorski–Majski

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: układ Sikorski–Majski

Uczeń potrafi:

·   przedstawić oko-

liczności uformowania się polskiego rządu na wychodźstwie oraz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie

·   przedstawić okoliczności, w jakich doszło do podpisania układu Sikorski–

–Majski

·   opowiedzieć o okolicznościach odkrycia masowych grobów w Katyniu

·   scharakteryzować różne przejawy działalności Polskiego Państwa Podziemnego w czasie II wojny światowej

Uczeń zna:

·     nazwy politycznych organizacji należących do lewicy komunistycznej

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: państwo satelickie

Uczeń potrafi:

·   opowiedzieć o realizacji postanowień układu Sikorski–Majski

·   przedstawić organizację Polskiego Państwa Podziemnego w okresie II wojny światowej

·   przedstawić działalność zbrojną Armii Krajowej

Uczeń potrafi:

·   dostrzec czynniki, które miały wpływ na zmianę stanowiska Stalina wobec rządu londyńskiego

·   scharakteryzować plany Stalina wobec Polski

10.

Postanie warszawskie

Uczeń zna:

·     daty: 1 VIII 1944, 2 X 1944

·     postać: Stanisława Mikołajczyka

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: godzina „W”

Uczeń potrafi:

·        wyjaśnić przyczyny podjęcia decyzji o wybuchu powstania w Warszawie

Uczeń zna:

·     cele akcji „Burza”

·     cele powstania warszawskiego

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: akcja „Burza”

·      przyczyny niepowodzenia akcji „Burza”

·      przyczyny klęski powstania warszawskiego

Uczeń potrafi:

·        określić stosunek sił Niemców i Polaków przed wybuchem powstania

·        przedstawić skutki powstania warszawskiego

Uczeń zna:

·     daty: 12/13 X 1943, 1944, 3/4 I 1944

·     postacie: Kazimierza Sosnkowskiego, Tadeusza Komorowskiego „Bora”

Uczeń potrafi:

·        wyjaśnić okoliczności powstania planu akcji „Burza”

·        przedstawić stosunek Stalina oraz aliantów zachodnich do powstania

Uczeń zna:

·     nazwy wojskowych organizacji należących do lewicy komunistycznej

Uczeń potrafi:

·        opowiedzieć o przebiegu akcji „Burza”

·        opowiedzieć o przebiegu powstania warszawskiego

·        podać argumenty przemawiające za decyzją o wybuchu powstania i przeciw tej decyzji

Uczeń potrafi:

·        przedstawić proces formowania polskich sił zbrojnych podporządkowanych lewicy komunistycznej

·        ocenić decyzję o wybuchu powstania

11.

Sprawa

polska

w czasie

II wojny światowej

Uczeń zna:

·      miejsca i daty najważniejszych bitew z udziałem wojsk polskich

·      decyzje konferencji teherańskiej i jałtańskiej w sprawie Polski

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: zbrodnia wołyńska

Uczeń potrafi:

·   wskazać na mapie szlaki wędrówek polskich oddziałów i miejsca bitew z ich udziałem

Uczeń zna:

·      daty: 21/22 VII 1944, 31 XII 1944

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN), Manifest PKWN, Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej

·      dlaczego doszło do zbrodni wołyńskiej

Uczeń potrafi:

·   przedstawić straty poniesione przez Polaków podczas zbrodni wołyńskiej

Uczeń zna:

·      daty: 1943–1944, 1943, 1 I 1944, II 1945

·      poglądy Stalina i Churchilla na sprawę polską

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: Ukraińska Powstańcza Armia (UPA), linia Curzona, Krajowa Rada Narodowa (KRN)

Uczeń potrafi:

·   wyjaśnić program polityczny lewicy komunistycznej zawarty w Manifeście PKWN

·   scharakteryzować stosunek polityków zachodnich do sprawy polskiej

Uczeń zna:

·      nazwy polskich jednostek wojskowych biorących udział w walkach na frontach II wojny światowej

Uczeń rozumie:

·      wpływ decyzji wielkich mocarstw na problem suwerenności państwa polskiego

Uczeń potrafi:

·   opisać reakcję Polaków na zbrodnię wołyńską

·   przedstawić okoliczności zwołania konferencji w Teheranie

Uczeń potrafi:

·   opowiedzieć o wysiłku zbrojnym Polaków podczas wojny

·   przedstawić proces tworzenia władzy politycznej na ziemiach polskich przez lewicę komunistyczną

·   wyjaśnić znaczenie decyzji konferencji jałtańskiej dla przyszłości państwa polskiego

Polska podczas II wojny światowej (lekcja powtórzeniowa)

Sprawdzian wiadomości

12.

Świat

po II wojnie światowej

Uczeń zna:

·      datę: 1947–1991

·      decyzje konferencji poczdamskiej w sprawie Niemiec i Polski

·      najważniejsze postanowienia Powszechnej deklaracji praw człowieka

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: Organizacja Narodów Zjednoczonych, żelazna kurtyna, zimna wojna

Uczeń potrafi:

·      wskazać na mapie granicę podziału Europy (żelazną kurtynę)

Uczeń zna:

·      datę: VII–VIII 1945

·      strukturę ONZ

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: Zgromadzenie Ogólne ONZ, Rada Bezpieczeństwa ONZ, demokracja ludowa

·      zasady funkcjonowania państw demokracji ludowej

·      związek między rozpadem koalicji antyhitlerowskiej a podziałem świata na dwa antagonistyczne bloki

Uczeń potrafi:

·      wyjaśnić przyczyny zimnej wojny

Uczeń zna:

·      daty: VI 1945, 1948, 1946, 1947

·      postacie: Harry’ego Trumana, Clementa Attlee

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: denazyfikacja, sankcje, prawo weta, nacjonalizacja, doktryna Trumana, plan Marshalla

Uczeń potrafi:

·      przedstawić okoliczności zwołania konferencji w Poczdamie

·      przedstawić zasady doktryny Trumana

·      wyjaśnić, na czym polegał plan Marshalla

Uczeń zna:

·      bilans II wojny światowej

Uczeń rozumie:

·      zasady funkcjonowania państw demokracji ludowej

Uczeń potrafi:

·      wyjaśnić okoliczności narodzin ONZ

·      scharakteryzować cele powołania ONZ oraz jej rolę

·      wskazać na mapie zdobycze terytorialne ZSRR

Uczeń potrafi:

·      scharakteryzować społeczne, gospodarcze i kulturowe skutki II wojny światowej

·      scharakteryzować wpływ doktryny Trumana na sytuację w powojennym świecie

13.

Podzielone Niemcy

Uczeń zna:

·     nazwy bloków polityczno-

-militarnych powstałych na Wschodzie i na Zachodzie

Uczeń potrafi:

·   wskazać najważniejsze różnice między NRD i RFN

·   wskazać na mapie państwa należące do NATO i Układu Warszawskiego

Uczeń zna:

·     daty: IX 1949, X 1949, 1949, 1955

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: blokada Berlina

Uczeń potrafi:

·   wskazać na mapie strefy okupacyjne w Niemczech

·   wyjaśnić okoliczności, w jakich doszło do blokady Berlina i wyjaśnić jej następstwa

Uczeń zna:

·     daty: 1945–1946, 1948

·     postać: Konrada Adenauera

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: procesy norymberskie

·      przyczyny utworzenia NATO i Układu Warszawskiego

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować przyczyny oraz przejawy polityki zimnowojennej w Niemczech

·   przedstawić okoliczności ukształtowania się NATO i Układu Warszawskiego

·   scharakteryzować organizację i cele istnienia NATO i Układu Warszawskiego

Uczeń zna:

·     nazwiska głównych polityków nazistowskich oskarżonych w procesach norymberskich

Uczeń rozumie:

·      znaczenie procesów norymberskich

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować sytuację polityczną i gospodarczą w powojennych Niemczech

·   przedstawić proces powstania dwóch państw niemieckich

Uczeń potrafi:

·   wyjaśnić kontrowersje związane z procesami w Norymberdze i przedstawić ich następstwa

14.

Na Zachodzie

i za żelazną

kurtyną

Uczeń zna:

·      daty: 1956, 1968

·      postać: Nikity Chruszczowa

·      państwa założycielskie EWWiS

·      cechy stalinizmu

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: EWWiS, mur berliński, Praska Wiosna

·      symboliczne znaczenie istnienia muru berlińskiego

Uczeń zna:

·      datę: 1950

·      postać: Roberta Schumana

·       treść tajnego referatu Chruszczowa

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: plan Schumana, RWPG, gospodarka centralnie planowana, destalinizacja

·      cele powołania EWWiS oraz RWPG

Uczeń potrafi:

·      wyjaśnić okoliczności powstania EWWiS i RWPG

·      wyjaśnić, na czym polegała destalinizacja

Uczeń zna:

·      daty: 1949, 1952, 1953, 1961

·      postać: Imre Nagy’ego

·      państwa założycielskie EWWiS

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: Radio Wolna Europa, doktryna Breżniewa

Uczeń potrafi:

·      wyjaśnić wpływ zasad funkcjonowania gospodarki centralnie planowanej na gospodarki państw komunistycznych

·      scharakteryzować sytuację w ZSRR po śmierci Stalina

·      przedstawić okoliczności, w jakich doszło do budowy muru berlińskiego

Uczeń zna:

·      postanowienia XX zjazdu KPZR

Uczeń potrafi:

·      przedstawić okoliczności wygłoszenia tajnego referatu Chruszczowa

·      scharakteryzować sytuację panującą na Węgrzech w okresie stalinizmu

·      przedstawić okoliczności, w jakich doszło do rewolucji węgierskiej, jej przebieg oraz okoliczności upadku

·      wyjaśnić, na czym polegała doktryna Breżniewa

Uczeń potrafi:

·      scharakteryzować sytuację panującą w Czechosłowacji w okresie stalinizmu

·      przedstawić okoliczności wybuchu, przebieg i zakończenie Praskiej Wiosny

15.

Dekolonizacja

po II wojnie światowej

Uczeń zna:

·     przykłady procesów dekolonizacyjnych, do jakich dochodziło w przeszłości

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: dekolonizacja, neokolonializm

Uczeń potrafi:

·   wskazać na mapie Indie i Pakistan

·   wyjaśnić, w jaki sposób proces dekolonizacji wykorzystywały kraje Zachodu i Wschodu

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: apartheid, globalna Północ, globalne Południe

·      przyczyny procesu dekolonizacji

Uczeń potrafi:

·   wskazać na mapie zmiany terytorialne, które nastąpiły w Afryce w wyniku rozpadu systemu kolonialnego

·   wskazać na mapie linię podziału świata na globalną Północ i globalne Południe

·   przedstawić skutki procesu dekolonizacji

Uczeń zna:

·     daty: 1947, 1960

·     postacie: Mahatmy Gandhiego, Nelsona Mandeli

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: Indochiny Francuskie, Trzeci Świat

·   przyczyny konfliktu między Indiami a Pakistanem

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować proces dekolonizacji po II wojnie światowej

·   wskazać na mapie Indochiny Francuskie i państwa, które powstały po ich rozpadzie

Uczeń potrafi:

·   przedstawić proces rozpadu Imperium Brytyjskiego na przykładzie Indii oraz proces rozpadu francuskiego imperium kolonialnego na przykładzie wojny w Indochinach

·   scharakteryzować politykę neokolonialną

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować proces dekolonizacji na przykładzie Afryki

·   ocenić proces dekolonizacji

16.

Konflikty

ziemnej

wojny

Uczeń zna:

·     przyczyny wojny w Korei

Uczeń potrafi:

·   wymienić skutki kryzysu kubańskiego

·   wyjaśnić przyczyny wybuchu wojny w Afganistanie

Uczeń zna:

·     daty: 1950, 1953, 1957–1975, 1962, 1979–1989

Uczeń rozumie:

·      przyczyny sukcesu komunistów walczących w Wietnamie

Uczeń potrafi:

·   wskazać na mapie zmiany terytorialne na Półwyspie Koreańskim po II wojnie światowej

·   przedstawić okoliczności, w jakich doszło do wybuchu wojny w Korei

·   wyjaśnić przyczyny klęski Związku Radzieckiego podczas wojny w Afganistanie

Uczeń zna:

·     daty: 1948, 1949

·     postać: Fidela Castro

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: „bambusowa kurtyna”, Wietkong, mudżahedin

Uczeń potrafi:

·   przedstawić przebieg wojny w Korei

·   przedstawić okoliczności przejęcia władzy na Kubie przez komunistów

·   scharakteryzować przebieg wojny w Afganistanie

Uczeń potrafi:

·   omówić przebieg kryzysu kubańskiego

·   scharakteryzować sytuację panującą na obszarze Wietnamu

·   przedstawić międzynarodową reakcję na wojnę w Wietnamie

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować sytuację polityczną panującą w Ameryce Łacińskiej w drugiej połowie XX w.

·   przedstawić okoliczności wybuchu i przebieg wojny w Wietnamie

17.

Konflikt na Bliskim Wschodzie

Uczeń zna:

·     decyzje w sprawie Palestyny podjęte przez ONZ

Uczeń potrafi:

·      wskazać na mapie podział Palestyny dokonany na mocy decyzji ONZ

Uczeń zna:

·     zakres geograficzny obszaru określanego jako Bliski Wschód

·     państwa uczestniczące w ataku na Izrael

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: Organizacja Wyzwolenia Palestyny, wojna sześciodniowa

·      cele działalności OWP

Uczeń potrafi:

·    wskazać najważniejsze skutki wojny arabsko-

-żydowskiej, w tym terytorialne

·    wskazać na mapie zmiany terytorialne, jakie nastąpiły w wyniku wojny sześciodniowej

Uczeń zna:

·     daty: 1948,

1948–1949, 1964, 1967

·     postać: Jasera Arafata

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: umowa Sykes–Picot, mandat, syjonizm

Uczeń potrafi:

·     przedstawić reakcje Palestyńczyków na migracje Żydów do Palestyny oraz na możliwość powstania na tym obszarze państwa żydowskiego

·     scharakteryzować poglądy Palestyńczyków i Żydów na temat własnego państwa w Palestynie

·     dostrzec konflikt arabsko-żydowski jako jeden z przejawów zimnej wojny

Uczeń potrafi:

·      wskazać przyczyny, które doprowadziły do powstania Izraela

·      przedstawić przebieg wojny arabsko-żydowskiej w latach

1948–1949

·     dostrzec wpływ wojny na relacje między Żydami a Palestyńczykami

·      przedstawić okoliczności wybuchu i przebieg wojny sześciodniowej

Uczeń rozumie:

·      znaczenie umowy Sykes–Picot dla relacji między Arabami a krajami zachodnimi

Uczeń potrafi:

·      scharakteryzować sytuację polityczną na Bliskim Wschodzie do czasów I wojny światowej

·      wyjaśnić okoliczności narodzin syjonizmu

·      przedstawić relacje między Palestyńczykami a Żydami w latach 60.

18.

Chiny

i Japonia

po II wojnie światowej

Uczeń zna:

·     postać: Mao Zedonga (Mao

Tse-tunga)

·     czas trwania i cele rewolucji kulturalnej

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: rewolucja kulturalna

Uczeń potrafi:

·      wymienić skutki rewolucji kulturalnej

·      przedstawić sytuację polityczną i gospodarczą Japonii po II wojnie światowej

Uczeń zna:

·     główne założenia „wielkiego skoku naprzód”

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: „wielki skok naprzód”

Uczeń potrafi:

·      przedstawić działania podjęte z inicjatywy Mao Zedonga w ramach „wielkiego skoku naprzód”

·      wyjaśnić przyczyny klęski „wielkiego skoku naprzód”

Uczeń zna:

·     daty: 1937, 1949, 1952, 1958, 1966

·     postać: generała Douglasa MacArthura

·     główne założenia maoizmu

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: komuny ludowe, czerwona gwardia, maoizm, rewolucja kulturalna

Uczeń potrafi:

·      przedstawić przebieg wojny domowej w Chinach po zakończeniu II wojny światowej

·      scharakteryzować wpływ zmian gospodarczych w Chinach na życie mieszkańców państwa

·      scharakteryzować politykę USA wobec Japonii

Uczeń potrafi:

·      przedstawić okoliczności powstania Chińskiej Republiki Ludowej

·      scharakteryzować sytuację gospodarczą Chin w okresie rządów komunistów

·      dostrzec zasadnicze różnice w rozwoju Chin i Japonii

Uczeń potrafi:

·      ocenić skutki „wielkiego skoku naprzód”

·      przedstawić działalność Mao Zedonga i jego zwolenników po klęsce „wielkiego skoku naprzód”

·      scharakteryzować sytuację w Chinach w okresie rewolucji kulturalnej

Problemy powojennego świata (lekcja powtórzeniowa)

Sprawdzian wiadomości

19. Podziemie niepodległościowe

Uczeń zna:

·      powody, dla których żołnierze niezłomni kontynuowali walkę zbrojną po zakończeniu wojny

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: podziemie niepodległościowe, żołnierze niezłomni (wyklęci)

Uczeń potrafi:

·      przedstawić działalność żołnierzy niezłomnych

Uczeń zna:

·      zarzuty stawiane przywódcom Polskiego Państwa Podziemnego podczas procesu szesnastu

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: proces szesnastu

·      cele działalności NKWD w Polsce

Uczeń potrafi:

·      wyjaśnić, dlaczego Stalin i polscy komuniści dążyli do osłabienia Polskiego Państwa Podziemnego

·      przedstawić metody walki komunistów

Uczeń zna:

·      daty: 19 I 1945, 1947

·      postacie: Leopolda Okulickiego, Jana Jankowskiego

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: obława augustowska, reakcja, amnestia

Uczeń potrafi:

·      scharakteryzować organizację komunistycznego aparatu bezpieczeństwa

·      scharakteryzować straty poniesione przez naród i państwo polskie podczas II wojny światowej

Uczeń zna:

·      postanowienia układu podpisanego między PKWN a ZSRR

·      instytucje wchodzące w skład komunistycznego aparatu bezpieczeństwa

Uczeń rozumie:

·      związek między działaniami Rosjan i polskich komunistów a decyzjami przywódców Armii Krajowej

Uczeń potrafi:

·      przedstawić bilans strat poniesionych przez podziemie niepodległościowe podczas walk z władzami komunistycznymi

Uczeń potrafi:

·      scharakteryzować działalność NKWD na ziemiach polskich

·      ocenić sens walki prowadzonej przez żołnierzy niezłomnych

20.

Komuniści

u władzy

Uczeń zna:

·     postać: Stanisława Mikołajczyka

·     decyzje w sprawie Polski podjęte na konferencji w Poczdamie

·     pytania zadane podczas referendum ludowego

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: Ziemie Odzyskane, referendum

·      w jaki sposób komunistyczne władze starały się zyskać poparcie w społeczeństwie

Uczeń potrafi:

·      wskazać na mapie zmiany terytorialne Polski po II wojnie światowej i porównać je z granicami przedwojennymi

Uczeń zna:

·     daty: VI 1946, I 1947

·     argumenty wysuwane przez Polaków wobec Ziem Odzyskanych

·     prawdziwe i sfałszowane wyniki referendum i wyborów

·     wyniki wyborów sfałszowanych przez komunistów

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: repatrianci, wysiedlenie, reforma rolna

·      przyczyny, które skłoniły rząd londyński do rozmów z polskimi komunistami

Uczeń potrafi:

·      wymienić najważniejsze reformy przeprowadzone przez władze komunistyczne

·      wskazać ideologiczne cele referendum w 1946 r.

Uczeń zna:

·     daty: 31 XII 1944, VI 1945, VII – VIII 1945, 1947

·     przyczynę zaproponowanych zmian granic Polski

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, akcja „Wisła”

·      charakter działań władz związanych z organizacją referendum ludowego i wyborów

Uczeń potrafi:

·      scharakteryzować migracje ludności na ziemiach polskich po wojnie

·      przedstawić politykę narodowościową nowej władzy wobec Niemców i Ukraińców

Uczeń potrafi:

·      przedstawić okoliczności przejęcia władzy w Polsce przez komunistów

·      przedstawić organizację i przebieg referendum ludowego oraz wyborów w 1947 r.

·      scharakteryzować politykę władz komunistycznych wobec społeczeństwa

Uczeń potrafi:

·      udowodnić, że przejęcie władzy przez komunistów oznaczało zniewolenie Polski

21.

Stalinizm

w Polsce

Uczeń zna:

·     postać: Bolesława Bieruta

·     zasady ustrojowe państwa polskiego sformułowane w Małej konstytucji

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: Mała konstytucja, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, PRL

Uczeń zna:

·     daty: II 1947, 1952

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: czasy stalinowskie, „wróg ludu”, socrealizm

Uczeń potrafi:

·   wymienić cechy charakterystyczne sztuki i architektury czasów socjalizmu

Uczeń zna:

·     daty: 1947–1949, XII 1948, 1948–1956, 1949, 1950

·     główne założenia socjalistycznych planów gospodarczych

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: system monopartyjny, centralne planowanie, plan trzyletni, plan sześcioletni

·      na czym polegały przejawy zależności Polski od ZSRR

·      przyczyny prześladowania członków PSL przez komunistów

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować funkcjonowanie gospodarki w czasach stalinowskich

·   dostrzec i ocenić wpływ polityki na różne dziedziny życia społecznego

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, Państwowe Gospodarstwa Rolne, awans społeczny

Uczeń potrafi:

·   przedstawić budowanie podstaw ekonomicznych socjalizmu

·   przedstawić wpływ funkcjonowania gospodarki centralnie planowanej na życie przeciętnego mieszkańca Polski

·   scharakteryzować ustrój państwa polskiego po 1947 r. oraz ustrój PRL na mocy konstytucji z 1952 r.

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować proces konsolidacji władzy przez komunistów

22.

Od stalinizmu

do małej stabilizacji

Uczeń zna:

·     daty: VI 1956, X 1956

·     postacie: Stefana Wyszyńskiego, Władysława Gomułki

·     ramy chronologiczne małej stabilizacji

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: poznański Czerwiec, polski Październik, mała stabilizacja

Uczeń potrafi:

·      przedstawić genezę wydarzeń czerwcowych w Poznaniu

·      przedstawić genezę polskiego Października

·      wyjaśnić, dlaczego okres rządów Władysława Gomułki jest nazywany małą stabilizacją

Uczeń zna:

·     treść orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: odwilż, destalinizacja

Uczeń potrafi:

·      podać przyczyny złagodzenia stalinowskiego terroru

·      przedstawić stanowisko i działania władz wobec robotników strajkujących w Poznaniu

·      wskazać główne problemy państwa polskiego za rządów Władysława Gomułki

Uczeń zna:

·     daty: 1948, 1953, 1965, 1970

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: księża patrioci, KC PZPR

Uczeń potrafi:

·      przedstawić przebieg wydarzeń czerwcowych w Poznaniu

·      przedstawić przebieg polskiego Października

·      wyjaśnić okoliczności, w jakich doszło do wydania orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich

Uczeń zna:

·     znaczenie słów: non possumus

Uczeń rozumie:

·      znaczenie wydania orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich oraz układu o uznaniu granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej

Uczeń potrafi:

·      przedstawić działania władz zmierzające do usunięcia wpływów Kościoła w Polsce

·      wyjaśnić stanowisko władz ZSRR wobec wydarzeń w Polsce

·      scharakteryzować przemiany polityczno-

-społeczne w Polsce w latach 1957–1970

Uczeń potrafi:

·      scharakteryzować relacje państwo – Kościół w okresie stalinowskim

·      ocenić różne postawy Polaków wobec orędzia z 1965 r.

·      ocenić funkcjonowanie ustroju komunistycznego i jego zdolność do reformy

Kształtowanie się systemu komunistycznego w Polsce (lekcja powtórzeniowa)

Sprawdzian wiadomości

23.

Od Gomułki

do Gierka

Uczeń zna:

·     daty: III 1968, XII 1970, VI 1976

·     postacie: Edwarda Gierka, Jacka Kuronia

·     cele opozycji PRL

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: Marzec 1968, Grudzień 1970

Uczeń potrafi:

·      przedstawić przyczyny wystąpień marcowych 1968 r.

·      przedstawić przyczyny wydarzeń grudniowych 1970 r.

·      przedstawić oko-liczności wydarzeń Czerwca ’76

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: ZOMO, propaganda sukcesu, Komitet Obrony Robotników (KOR)

·      potrzebę powstania opozycji demokratycznej

Uczeń potrafi:

·      wyjaśnić okoliczności przejęcia władzy przez Edwarda Gierka

Uczeń zna:

·     datę: IX 1976

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: pułapka kredytowa

·      przyczyny antysemickiej kampanii w PRL po wydarzeniach Marca 1968

Uczeń potrafi:

·      przedstawić przebieg i skutki wystąpień marcowych 1968 r.

·      przedstawić przebieg wydarzeń grudniowych 1970 r.

·      przedstawić przebieg wydarzeń Czerwca ’76

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: „walka z syjonizmem, tzw. partyzanci

Uczeń potrafi:

·      scharakteryzować działania władz podjęte po wydarzeniach Marca 1968

Uczeń potrafi:

·      scharakteryzować i ocenić przemiany gospodarcze czasów Gierka

·      wyjaśnić wpływ wydarzeń czerwcowych 1976 r. na ukształtowanie się i działalność demokratycznej opozycji polskiej inteligencji

24.

„Solidarność”

Uczeń zna:

·     datę: 31 VIII 1980

·     postacie: Jana Pawła II (Karola Wojtyły), Lecha Wałęsy, Anny Walentynowicz

·     najważniejsze postulaty sformułowane przez MKS

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (MKS), 21 postulatów, porozumienia sierpniowe, NSZZ „Solidarność”

·      znaczenie powstania NSZZ „Solidarność”

Uczeń zna:

·     daty: 1978, VIII 1980

Uczeń rozumie:

·      moralną, społeczną i polityczną wymowę pojęcia solidarność

Uczeń potrafi:

·   przedstawić sytuację gospodarczą Polski w 1980 r.

·   wskazać różnice między wystąpieniem robotniczym z sierpnia 1980 r. a wcześniejszymi wystąpieniami 

Uczeń zna:

·     daty: 1977, 1979

·     wybitnych przedstawicieli kultury polskiej epoki Gomułki i Gierka

·     formy działań podejmowanych przez opozycję demokratyczną w epoce Gierka

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: KSS KOR

·      rolę, jaką kulturze przypisywała władza komunistyczna

Uczeń potrafi:

·   wyjaśnić przyczyny rozczarowania społeczeństwa rządami Edwarda Gierka

·   przedstawić okoliczności i skutki wybuchu niezadowolenia społecznego w sierpniu 1980 r.

·   opisać okoliczności powstania NSZZ „Solidarność”

Uczeń zna:

·     okoliczności wyboru Karola Wojtyły na papieża

Uczeń rozumie:

·      wpływ wyboru papieża Polaka na powolny upadek systemu komunistycznego w Polsce

Uczeń potrafi:

·   opowiedzieć o dokonaniach przedstawicieli polskiej kultury w kraju i na emigracji

·   przedstawić reakcję ZSRR na działalność „Solidarności”

·   scharakteryzować politykę władz komunistycznych wobec „Solidarności”

Uczeń potrafi:

·   wyjaśnić, jaki wpływ na społeczeństwo miała działalność KSS KOR

·   omówić przygotowania władz komunistycznych do rozprawy z „Solidarnością”

25.

Stan

wojenny

Uczeń zna:

·     datę: 13 XII 1981

·     postacie: Wojciecha Jaruzelskiego, Jerzego Popiełuszki

·     okoliczności wprowadzenia stanu wojennego

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: stan wojenny

·      przyczyny wprowadzenia stanu wojennego

Uczeń potrafi:

·        opowiedzieć o wydarzeniach w kopalni „Wujek”

·        wymienić metody represji stosowanych przez władze

Uczeń zna:

·     okoliczności wprowadzenia stanu wojennego

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: podziemie

Uczeń potrafi:

·        wymienić ograniczenia nałożone na obywateli podczas stanu wojennego

·        podać przykłady oporu społeczeństwa wobec władz w czasie stanu wojennego

Uczeń zna:

·     daty: 1983, 1984

·     okoliczności wprowadzenia stanu wojennego

·     przykłady działań podejmowanych przez podziemną „Solidarność”

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: „długi marsz”

·      dlaczego władze zdecydowały się znieść stan wojenny

Uczeń potrafi:

·        przedstawić działania władz podjęte w ramach wprowadzenia stanu wojennego

·        wyjaśnić, w czym przejawiało się funkcjonowanie stanu wojennego

Uczeń rozumie:

·      dlaczego podziemna „Solidarność” nie dążyła do konfrontacji siłowej z władzą

Uczeń potrafi:

·        wyjaśnić, dlaczego działacze „Solidarności” zdecydowali się na kontynuowanie oporu wobec władz

·        przedstawić różne postawy społeczeństwa polskiego wobec stanu wojennego

·        wyjaśnić okoliczności śmierci księdza Jerzego Popiełuszki

Uczeń potrafi:

·        podjąć próbę oceny decyzji o wprowadzeniu stanu wojennego

26.

Upadek PRL

Uczeń zna:

·     daty: II–IV 1989, VI 1989

·     postać: Michaiła Gorbaczowa

·     główne postanowienia obrad okrągłego stołu

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: rozmowy okrągłego stołu, porozumienia okrągłego stołu, Jesień Narodów, III Rzeczpospolita

Uczeń potrafi:

·    wyjaśnić, jak doszło do powstania rządu Tadeusza Mazowieckiego

Uczeń zna:

·     przyczyny, które skłoniły komunistów do podjęcia rozmów z opozycją

·     najważniejszych uczestników obrad okrągłego stołu

·     wyniki pierwszych częściowo wolnych wyborów do sejmu i senatu

Uczeń potrafi:

·      wymienić decyzje podjęte przez sejm w XII 1989 r.

Uczeń zna:

·     daty: 1983, 1988, XII 1989

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: „Gazeta Wyborcza”

·      znaczenie obrad okrągłego stołu

Uczeń potrafi:

·      przedstawić sytuację polityczną w Polsce w latach 1983–1989

·      opisać działania podjęte przez „Solidarność” w ramach kampanii przed wyborami w 1989 r.

Uczeń rozumie:

·      znaczenie decyzji o wyborze do rozmów stołu w kształcie okręgu

Uczeń potrafi:

·      przedstawić okoliczności, w jakich doszło od rozmów okrągłego stołu

·      scharakteryzować i ocenić postanowienia okrągłego stołu

·      ocenić znaczenie decyzji podjętych przez sejm w XII 1989 r.

Uczeń potrafi:

·      przedstawić proces upadku PRL

·      odnieść się do różnych współczesnych opinii na temat obrad okrągłego stołu

Polska Rzeczpospolita Ludowa

(lekcja powtórzeniowa)

Sprawdzian wiadomości

27.

Rozpad

ZSRR

Uczeń zna:

·     datę: XII 1991

·     postacie: Ronalda Reagana, Michaiła Gorbaczowa

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: pierestrojka, głasnost

·      cele wprowadzenia reform podjętych przez Michaiła Gorbaczowa

Uczeń potrafi:

·   wyjaśnić, jakie skutki przyniosło wprowadzenie pierestrojki i głasnosti

Uczeń zna:

·     postać: Borysa Jelcyna

·     ramy chronologiczne okresu odprężenia

Uczeń potrafi:

·   wymienić działania Zachodu zmierzające do uzyskania przewagi nad Wschodem

·   przedstawić okoliczności dojścia do władzy Michaiła Gorbaczowa

·   wskazać na mapie państwa powstałe w wyniku rozpadu ZSRR

Uczeń zna:

·     daty: 1985, 1986, 1990

·     główne przyczyny słabości ZSRR w latach 80.

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: wyścig zbrojeń, porozu-mienie białowieskie, Federacja Rosyjska

Uczeń potrafi:

·   przedstawić okoliczności, w jakich doszło do zakończenia okresu odprężenia

·   scharakteryzować plany reformatorskie Michaiła Gorbaczowa

·   przedstawić okoliczności katastrofy w elektrowni atomowej w Czarnobylu i jej wpływ na relacje między społeczeństwem a władzą

·   wyjaśnić, jak doszło do podpisania porozumienia białowieskiego

Uczeń zna:

·     przyczyny, które doprowadziły do odprężenia w relacjach między Wschodem a Zachodem

·     postanowienia porozumienia białowieskiego

Uczeń rozumie:

·      w czym przejawiał się rozdźwięk między zamierzeniami reformatorskimi Gorbaczowa a ich realnymi skutkami

·      znaczenie rozpadu ZSRR dla dalszych losów politycznych świata

Uczeń potrafi:

·   przedstawić okoliczności wystąpienia Litwy z ZSRR

·   scharakteryzować sytuację polityczną w ZSRR w 1990 r.

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować relacje między Wschodem a Zachodem po zakończeniu II wojny światowej

·   scharakteryzować funkcjonowanie ustroju komunistycznego na przykładzie ZSRR

28.

Jesień

Narodów

Uczeń zna:

·     nazwy państw, w których doszło do procesów określanych jako Jesień Narodów

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: Jesień Narodów (Jesień Ludów)

Uczeń potrafi:

·   wskazać na mapie zmiany terytorialne do jakich doszło na przełomie 1989 i 1990 r.

Uczeń zna:

·     datę: X 1990

·     postacie: Vaclava Havla, Helmuta Kohla

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: aksamitna rewolucja

Uczeń potrafi:

·   wskazać różnice w sposobie przejmowania władzy przez demokratyczną opozycję w różnych krajach Europy Środkowo-Wschodniej

Uczeń zna:

·     daty: 1991,1993

·     pojęcie: Konferencja dwa plus cztery

·     czynniki, które przyczyniły się do osłabienia zależności komunistycznych państw Europy Środkowo-Wschodniej od ZSRR

·     postanowienia Konferencji dwa plus cztery

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować sytuację polityczną w Europie Środkowo-

-Wschodniej w 1989 r.

·   przedstawić proces jednoczenia Niemiec

·   określić charakter zmian politycznych w ramach Jesieni Narodów

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: obrady trójkątnego stołu, Karta 77

·      znaczenie zmian, do jakich doszło w Europie Środkowo-

-Wschodniej w wyniku Jesieni Narodów

Uczeń potrafi:

·   przedstawić przebieg Jesieni Narodów w krajach Europy Środkowo-

-Wschodniej

·   ocenić znaczenie Jesieni Narodów dla mieszkańców Europy

Uczeń potrafi:

·   dostrzec polityczne implikacje związane ze zjednoczeniem Niemiec

·   ocenić rolę Helmuta Kohla w procesie jednoczenia Niemiec

29.

Chiny mocarstwem

Uczeń zna:

·      główne problemy współczesnych Chin

Uczeń potrafi:

·   wyjaśnić przyczyny masakry na placu Bramy Niebiańskiego Spokoju (Tiananmen)

Uczeń zna:

·      postać: Deng Xiaopinga

Uczeń potrafi:

·   wyjaśnić przyczyny i przedstawić skalę problemów współczesnych Chin

Uczeń zna:

·      daty: 1976, 1978, VI 1989

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: socjalistyczna gospodarka wolnorynkowa

·      na czym polega socjalizm o chińskiej specyfice

Uczeń potrafi:

·   przedstawić okoliczności dojścia do władzy Deng Xiaopinga

·   opisać sytuację w Chinach po masakrze na placu Tiananmen

·   scharakteryzować zmiany gospodarcze, jakim podlegały Chiny po 1990 r.

Uczeń zna:

·      ugrupowania rywalizujące o władzę po śmierci Mao Zedonga

·      najważniejsze skutki reform dokonanych za rządów Deng Xiaopinga

Uczeń rozumie:

·      różnice między skalą zmian oferowanych przez władzę a oczekiwaniami społeczeństwa

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować program polityczny i gospodarczy Deng Xiaopinga

·   porównać Chiny za rządów Mao Zedonga i Chiny Deng Xiaopinga

·   przedstawić przebieg wydarzeń na placu Tiananmen

Uczeń potrafi:

·   dostrzec etyczne problemy wynikające ze współpracy politycznej i ekonomicznej między państwami demokratycznymi a Chinami

·   wypowiadać się na temat kierunku rozwoju współczesnych Chin

30.

Bliski

Wschód

na przełomie

XX i XXI wieku

Uczeń zna:

·     datę: 11 IX 2001

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: islamizm (fundamentalizm islamski), terroryzm

·      motywy postępowania islamistów i terrorystów

Uczeń potrafi:

·   wyjaśnić przyczyny narodzin ideologii islamizmu

·   przedstawić okoliczności, w jakich doszło do zamachu w USA w 2001 r.

Uczeń zna:

·     czas trwania wojny w Afganistanie i wojen w Iraku

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: Al-Kaida, Autonomia Palestyńska

Uczeń potrafi:

·   wyjaśnić przyczyny niepowodzenia panarabizmu

·   wskazać na mapie zasięg Autonomii Palestyńskiej

Uczeń zna:

·     daty: 1987–1991, 1990, 1991, 1993, 1994, 2000–2005, 2001, 2003

·     postacie: Osamy bin Ladena, George’a Busha, Saddama Husajna

·     warunki porozumienia podpisanego między OWP i Izraelem

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: wojna z terroryzmem, broń masowego rażenia, Kurdowie

·      dlaczego porozumienie o utworzeniu Autonomii Palestyńskiej nie zakończyło konfliktu arabsko-izraelskiego

Uczeń potrafi:

·   wyjaśnić okoliczności, w jakich doszło do porozumienia Palestyńczyków z Izraelem

Uczeń zna:

·     okoliczności i przyczyny narodzin ideologii panarabizmu

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: panarabizm, pierwsza intifada, druga intifada

Uczeń potrafi:

·   przedstawić okoliczności dojścia do władzy islamistów w Iranie i Afganistanie

·   scharakteryzować wojnę z terroryzmem

·   dostrzec różne aspekty wojny z terroryzmem prowadzonej przez kraje Zachodu

·   ocenić przyczyny konfliktów targających współczesnym światem arabskim

·   scharakteryzować współczesne relacje między Arabami a Żydami

Uczeń potrafi:

·   przedstawić przyczyny, przebieg i skutki wojny w Afganistanie oraz pierwszej i drugiej wojny w Iraku

·   określić wpływ wojny z terroryzmem na państwa i społeczeństwa krajów arabskich i krajów zachodnich

·   ocenić wojnę z terroryzmem pod względem jej efektów

31.

Integracja europejska

Uczeń zna:

·      datę: 2004

·      nazwy kolejnych organizacji utworzonych w ramach procesu integracji europejskiej

·      państwa przystępujące do wspólnot europejskich w kolejnych etapach integracji

·      filary Unii Europejskiej

Uczeń potrafi:

·      wymienić główne przyczyny integracji europejskiej

·      wskazać na mapie państwa członkowskie Unii Europejskiej

Uczeń zna:

·      daty: 1952, 1957, 1993

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS), Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG), traktat z Maastricht (traktat o Unii Europejskiej)

·      potrzebę integracji europejskiej jako sposobu rozwiązania problemów politycznych i gospodarczych Europy po II wojnie światowej

Uczeń potrafi:

·      wymienić czynniki wpływające na przyspieszenie integracji europejskiej

Uczeń zna:

·      daty: 1967, 1992

·      argumenty zwolenników i przeciwników włączenia krajów postkomunistycznych w procesy integracyjne w Europie

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: traktaty rzymskie, Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom), Wspólnota Europejska (WE)

·      wpływ wojen w byłej Jugosławii na przyspieszenie procesów integracyjnych na wschodzie Europy

Uczeń potrafi:

·      przedstawić poglądy eurosceptyków na proces integracji oraz na Unię Europejską

Uczeń zna:

·      datę: 1991–1999

·      cele istnienia EWG i Euratomu

Uczeń rozumie:

·      podłoże konfliktu w byłej Jugosławii

Uczeń potrafi:

·      przedstawić etapy integracji europejskiej

·      scharakteryzować konflikt w byłej Jugosławii

Uczeń potrafi:

·      przedstawić okoliczności, w jakich do procesów integracyjnych zostały włączone kraje postkomunistyczne

32.

Dzisiejszy

świat

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: kultura masowa, globalizacja, konsumpcjonizm

·      na czym polega wielobiegunowość współczesnego świata

Uczeń potrafi:

·   wyjaśnić, na czym polega kultura masowa

·   podać przykłady, w jaki sposób globalizacja wpływa na nasze życie

Uczeń zna:

·     ramy chronologiczne rewolucji przemysłowej, technologicznej i naukowo-

-technologicznej

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: rewolucja technologiczna, rewolucja naukowo-

-technologiczna, społeczeństwo informacyjne, globaliści, antyglobaliści

Uczeń potrafi:

·   wymienić społeczne skutki rewolucji naukowo-

-technologicznej

·   wskazać najważniejsze cechy społeczeństwa informacyjnego

Uczeń zna:

·     różne przejawy procesu globalizacji

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: epoka postindustrialna

Uczeń potrafi:

·   wskazać najważniejsze zmiany w życiu człowieka i społeczeństwa wywołane każdą z rewolucji związanych z postępem w nauce i technice

·   scharakteryzować proces globalizacji w wymiarze ekonomicznym, politycznym i kulturowym

Uczeń zna:

·     argumenty zwolenników i przeciwników procesu globalizacji

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować wszystkie typy rewolucji związanych z postępem w nauce i technice

·   scharakteryzować przemiany polityczne na świecie po upadku ZSRR

Uczeń potrafi:

·   wypowiedzieć się w dyskusji na temat globalizacji

·   ocenić zmiany zachodzące we współczesnym świecie

33.

Polska

w NATO

i Unii

Europejskiej

Uczeń zna:

·      daty: 1999, 1 V 2004

·      założenia ustrojowe państwa polskiego w myśl Małej konstytucji i Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: „wojna na górze”, Mała konstytucja

Uczeń potrafi:

·   wyjaśnić, z czego wynikał konflikt wśród przedstawicieli opozycji określany jako „wojna na górze”

·   wskazać Polskę na współczesnej mapie Europy

Uczeń zna:

·      postać: Leszka Balcerowicza

·      główne trudności III Rzeczpospolitej

·      założenia polskiej polityki zagranicznej w okresie II Rzeczpospolitej i w czasach PRL

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: plan Balcerowicza, wolny rynek, Mała konstytucja, zwrot na Zachód

Uczeń potrafi:

·   wyjaśnić założenia planu Balcerowicza i wymienić jego skutki

·   wyjaśnić, dlaczego po 1989 r. Polska zdecydowała się dokonać zwrotu na Zachód

Uczeń zna:

·      daty: 1990, 1991, 1992, 1994, 1997

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: Sojusz Lewicy Demokratycznej

·      społeczne skutki zmian politycznych i gospodarczych zachodzących w Polsce po 1989 r.

·      znaczenie przystą-pienia Polski do NATO i do Unii Europejskiej

Uczeń potrafi:

·   wyjaśnić, z czego wynikał szok miesz-kańców Polski zwią-zany z przemianami politycznymi po 1989

·   przedstawić okoliczności, w jakich doszło do wyborów prezydenckich i pierwszych w pełni wolnych wyborów do sejmu i senatu

·   scharakteryzować przemiany gospodarcze w Polsce po 1989 r.

Uczeń zna:

·      główne elementy programów ruchów liberalnego i narodowo-

-katolickiego

Uczeń potrafi:

·   przedstawić przemiany, jakie zachodziły na polskiej scenie politycznej po 1989 r.

·   dostrzec wpływ konfliktów związanych z „wojną na górze” na polską scenę polityczną

·   wyjaśnić, czym było uwłaszczenie nomenklatury

Uczeń potrafi:

·   przedstawić ewolucję ustrojową państwa polskiego w latach 90.

·   ocenić polityczne i społeczne skutki zwrotu na Zachód

Świat i Polska na przełomie wieków (lekcja powtórzeniowa)

Sprawdzian wiadomości

Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

I. Genetyka

1. Czym jest genetyka?

Uczeń:

•     określa zakres badań genetyki

•     wyjaśnia, że podobieństwo dziecka do rodziców jest wynikiem dziedziczenia cech

Uczeń:

•     rozróżnia cechy dziedziczne i niedziedziczne

•     definiuje pojęcia genetyka

i zmienność organizmów

Uczeń:

•     wskazuje cechy indywidualne i gatunkowe podanych organizmów

•     omawia zastosowanie genetyki w różnych dziedzinach: medycynie, kryminalistyce, rolnictwie
i archeologii

Uczeń:

•     uzasadnia występowanie zmienności genetycznej wśród ludzi

•     wskazuje różnice między cechami gatunkowymi

a indywidualnymi

•     wyjaśnia, z czego wynika podobieństwo organizmów potomnych w rozmnażaniu bezpłciowym

Uczeń:

•     dowodzi, że cechy organizmu kształtują się dzięki materiałowi genetycznemu oraz są wynikiem wpływu środowiska

•     wyjaśnia znaczenie rekombinacji genetycznej
w kształtowaniu się zmienności organizmów

2. Nośnik informacji genetycznej – DNA

•     wskazuje miejsca występowania DNA

•     wymienia elementy budujące DNA

•     przedstawia rolę DNA jako nośnika informacji genetycznej

•     przedstawia budowę nukleotydu

•     wymienia nazwy zasad azotowych

•     omawia budowę chromosomu

•     definiuje pojęcia: kariotyp, helisa, gen i nukleotyd

•     wykazuje rolę jądra

•     wykazuje konieczność związania DNA przez białka i powstania chromatyny

w jądrze komórkowym

•     wyjaśnia, z czego wynika komplementarność zasad azotowych

•     graficznie przedstawia regułę komplementarności

•     wyjaśnia proces replikacji

•     rozpoznaje DNA i RNA*
na modelu lub ilustracji

•     porównuje budowę DNA z budową RNA*

•     omawia budowę i funkcję RNA*

•     uzasadnia konieczność zachodzenia procesu replikacji DNA przed podziałem komórki

•     wykonuje dowolną techniką model DNA

•     wykazuje rolę replikacji

w zachowaniu niezmienionej informacji genetycznej

Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

I. Genetyka

3. Podziały komórkowe

•     wymienia nazwy podziałów komórkowych

•     podaje liczbę chromosomów w komórkach somatycznych i płciowych człowieka

•     definiuje pojęcia: chromosomy homologiczne, komórki haploidalne
i komórki diploidalne

•     wskazuje miejsce zachodzenia mitozy i mejozy w organizmie człowieka

•     omawia znaczenie mitozy i mejozy

•     oblicza liczbę chromosomów w komórce haploidalnej, znając liczbę chromosomów w komórce diploidalnej danego organizmu

•     wykazuje konieczność redukcji ilości materiału genetycznego w komórkach macierzystych gamet

•     wykazuje różnice między mitozą a mejozą

•     wyjaśnia znaczenie rekombinacji genetycznej podczas mejozy

•     wykonuje dowolną techniką model mitozy lub mejozy

4. Podstawowe prawa dziedziczenia

•     definiuje pojęcia fenotyp

i genotyp

•     wyjaśnia symbole używane przy zapisywaniu krzyżówek genetycznych

•     omawia badania Gregora Mendla

•     zapisuje genotypy homozygoty dominującej
i homozygoty recesywnej oraz heterozygoty

•     wykonuje krzyżówki genetyczne przedstawiające dziedziczenie jednego genu

•     identyfikuje allele dominujące i recesywne

•     omawia prawo czystości gamet

•     na schemacie krzyżówki genetycznej rozpoznaje genotyp oraz określa fenotyp rodziców

i pokolenia potomnego

•     przewiduje cechy osobników potomnych na podstawie prawa czystości gamet

•     interpretuje krzyżówki genetyczne, używając określeń: homozygota, heterozygota, cecha dominująca i cecha recesywna

•     zapisuje krzyżówki genetyczne przedstawiające dziedziczenie określonej cechy i przewiduje genotypy oraz fenotypy potomstwa

•     ocenia znaczenie prac Gregora Mendla dla rozwoju genetyki

5. Dziedziczenie cech u człowieka

•     wskazuje u ludzi przykładowe cechy dominującą i recesywną

•     z pomocą nauczyciela rozwiązuje proste krzyżówki genetyczne

•     wymienia cechy dominujące i recesywne
u człowieka

•     z niewielką pomocą nauczyciela rozwiązuje proste krzyżówki genetyczne

•     wyjaśnia, że cechę recesywną determinują allele homozygoty recesywnej

•     na podstawie krzyżówki genetycznej przewiduje wystąpienie cechu potomstwa

•     wskazuje cechy człowieka, które są zarówno wynikiem działania genów, jak

i czynników środowiska

•     ustala prawdopodobieństwo występowania cechy
u potomstwa, jeśli nie są znane genotypy obojga rodziców

•     ocenia wpływ środowiska na kształtowanie się cech

•     na podstawie znajomości cech dominujących
i recesywnych

•     projektuje krzyżówki genetyczne, poprawnie posługując się terminami homozygota i heterozygota

Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

I. Genetyka

6. Dziedziczenie płci u człowieka

•     podaje liczbę chromosomów występujących w komórce diploidalnej człowieka

•     wymienia przykłady chorób dziedzicznych sprzężonych z płcią

•     rozpoznaje kariotyp człowieka

•     określa cechy chromosomów X i Y

•     omawia zasadę dziedziczenia płci

•     wyjaśnia rolę chromosomów płci i autosomów

•     przedstawia zjawisko nosicielstwa chorób pod kątem dziedziczenia płci

•     wyjaśnia mechanizm ujawniania się cech recesywnych sprzężonych z płcią

•     wykonuje krzyżówki genetyczne przedstawiające dziedziczenie hemofilii oraz daltonizmu

•     interpretuje krzyżówki genetyczne przedstawiające dziedziczenie hemofilii oraz daltonizmu

•     ocenia znaczenie poznania budowy ludzkiego DNA

7. Dziedziczenie grup krwi

•     wymienia cztery główne grupy krwi występujące
u człowieka

•     przedstawia przykłady cech zależnych od wielu genów oraz od środowiska

•     omawia sposób dziedziczenia grup krwi

•     wyjaśnia sposób dziedziczenia czynnika Rh

•     wyjaśnia wpływ środowiska na rozwój cech osobniczych

•     rozpoznaje grupy krwi na podstawie zapisu genotypów

•     wykonuje krzyżówkę genetyczną przedstawiającą dziedziczenie grup krwi

•     określa możliwość wystąpienia konfliktu serologicznego

•     ustala grupy krwi dzieci na podstawie znajomości grup krwi ich rodziców

•     ustala czynnik Rh dzieci na podstawie znajomości czynnika Rh ich rodziców

•     określa konsekwencje dla drugiej ciąży wiążące się
z wystąpieniem konfliktu serologicznego

•     wykazuje, że dziedziczenie czynnika Rh jest jednogenowe

8. Mutacje

•     definiuje pojęcie mutacja

•     wymienia czynniki mutagenne

•     podaje przykłady chorób uwarunkowanych mutacjami genowymi
i chromosomowymi

•     rozróżnia mutacje genowe
i chromosomowe

•     omawia przyczyny wybranych chorób genetycznych

•     wskazuje mechanizm dziedziczenia mukowiscydozy

•     wyjaśnia, na czym polegają mutacje genowe i chromosomowe

•     omawia znaczenie poradnictwa genetycznego

•     charakteryzuje wybrane choroby genetyczne

•     wyjaśnia podłoże zespołu Downa

•     wyjaśnia mechanizm powstawania mutacji genowych

i chromosomowych

•     omawia zachowania zapobiegające powstawaniu mutacji

•     wyjaśnia znaczenie badań prenatalnych

•     uzasadnia, że mutacje są podstawowym czynnikiem zmienności organizmów

•     analizuje przyczyny mutacji i wskazuje ich skutki

•     wykonuje portfolio na temat chorób genetycznych

Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

II. Ewolucja życia

9. Ewolucja i jej dowody

•     definiuje pojęcie ewolucja

•     wymienia dowody ewolucji

•     wskazuje przykłady narządów szczątkowych w organizmie człowieka

•     omawia dowody ewolucji

•     wymienia przykłady różnych rodzajów skamieniałości

•     omawia etapy powstawania skamieniałości

•     definiuje pojęcie relikt

•     wymienia przykłady reliktów

•     wyjaśnia istotę procesu ewolucji

•     rozpoznaje żywe skamieniałości

•     omawia przykłady potwierdzające jedność budowy i funkcjonowania organizmów

•     wymienia przykłady struktur homologicznych
i analogicznych

•     określa warunki powstawania skamieniałości

•     analizuje ogniwa pośrednie ewolucji

•     wskazuje istnienie związku między rozmieszczeniem gatunków a ich pokrewieństwem

•     wykazuje jedność budowy
i funkcjonowania organizmów

•     ocenia rolę struktur homologicznych

i analogicznych jako dowodów ewolucji

10. Mechanizmy ewolucji

•     wyjaśnia znaczenie pojęcia

endemit

•     podaje przykłady doboru sztucznego

•     wymienia przykłady  endemitów

•     wyjaśnia, na czym polega dobór naturalny i dobór sztuczny

•     omawia ideę walki o byt

•     wyjaśnia główne założenia teorii ewolucji Karola Darwina

•     wskazuje różnicę pomiędzy doborem naturalnym

a doborem sztucznym

•     wymienia główne założenia syntetycznej teorii ewolucji

•     wykazuje izolację geograficzną jako drogę
do powstawania nowych gatunków

•     wykazuje rolę endemitów
z Galapagos w badaniach Darwina*

•     uzasadnia, że walka o byt jest formą doboru naturalnego

•     ocenia korzyści doboru naturalnego
w przekazywaniu cech potomstwu

•     omawia współczesne spojrzenie na ewolucję – syntetyczną teorię ewolucji

•     ilustruje przykładami działanie doboru naturalnego i doboru sztucznego

•     ocenia korzyści dla człowieka płynące

z zastosowania doboru sztucznego

11. Pochodzenie człowieka

•     wymienia przykłady organizmów należących do rzędu naczelnych

•     omawia cechy człowieka rozumnego

•     wskazuje na mapie miejsce, gdzie rozpoczęła się ewolucja naczelnych

•     wymienia czynniki, które miały wpływ
na ewolucję człowieka

•     określa stanowisko systematyczne człowieka

•     wskazuje na przykładzie szympansa różnice pomiędzy człowiekiem
a innymi naczelnymi

•     analizuje przebieg ewolucji człowieka

•     wykazuje cechy wspólne człowieka z innymi naczelnymi

•     wymienia cechy człowieka pozwalające zaklasyfikować go do poszczególnych jednostek systematycznych

•     porównuje różne formy człowiekowatych

•     wykazuje, że naczelne
to ewolucyjni krewni człowieka

Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

III. Ekologia

12. Organizm

a środowisko

•     wyjaśnia, czym zajmuje się ekologia

•     wymienia czynniki ograniczające występowanie gatunków w różnych środowiskach

•     nazywa formy morfologiczne porostów wykorzystywane
 w skali porostowej

•     identyfikuje siedlisko wybranego gatunku

•     omawia, czym jest nisza ekologiczna organizmu

•     wyjaśnia, do czego służy skala porostowa

•     rozróżnia siedlisko i niszę ekologiczną

•     określa wpływ wybranych czynników środowiska na funkcjonowanie organizmów

•     wykazuje związek między zakresem tolerancji

a stosowaniem skali porostowej

odczytuje z wykresu dane dotyczące zakresu tolerancji

•     wykazuje zależność między czynnikami środowiska

a występującymi w nim organizmami

•     rozpoznaje na ilustracji formy morfologiczne porostów wykorzystywane
w skali porostowej

•     interpretuje wykres przedstawiający zakres tolerancji ekologicznej danego gatunku

•     praktycznie wykorzystuje skalę porostową

13. Cechy populacji

•     definiuje pojęcia populacja

i gatunek

•     wylicza cechy populacji

•     wymienia typy rozmieszczenia osobników
w populacji

•     określa wady i zalety życia organizmów w grupie

•     wyjaśnia zależność między definicją populacji i gatunku

•     wymienia przykłady zwierząt żyjących w stadzie

•     określa przyczyny migracji

•     przedstawia, jakie dane można odczytać z piramidy wiekowej populacji

•     wskazuje populacje różnych gatunków

•     określa wpływ migracji na liczebność populacji

•     wyjaśnia wpływ cech populacji na jej liczebność

•     odczytuje dane z piramidy wiekowej

•     wykazuje zależność między liczebnością populacji a jej zagęszczeniem

•     graficznie przedstawia różne typy rozmieszczenia osobników w populacji

i podaje ich przykłady

•     wykazuje zależność między strukturą płciową
a liczebnością populacji

•     charakteryzuje grupy wiekowe w piramidach

•     przeprowadza w terenie obliczanie zagęszczenia wybranego gatunku

•     przewiduje losy populacji
na podstawie jej piramidy wiekowej

Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

III. Ekologia

14. Konkurencja

•     nazywa zależności międzygatunkowe

•     wymienia zasoby, o które konkurują organizmy

•     wyjaśnia, na czym polega konkurencja

•     wskazuje rodzaje konkurencji

•     graficznie przedstawia zależności między organizmami, zaznacza, który gatunek odnosi korzyści, a który – straty

•     porównuje konkurencję wewnątrzgatunkową

z konkurencją

międzygatunkową

•     wskazuje przyczyny i skutki konkurencji międzygatunkowej

i wewnątrzgatunkowej

•     wykazuje zależność między zasobami środowiska

a intensywnością konkurencji

•     uzasadnia, wykorzystując wiedzę z ewolucjonizmu,
że konkurencja jest czynnikiem doboru naturalnego

15. Drapieżnictwo. Roślinożerność

•     wymienia przykłady roślinożerców

•     wskazuje przykłady drapieżników i ich ofiar

•     omawia przystosowania organizmów do drapieżnictwa

•     podaje przykłady roślin drapieżnych

•     określa znaczenie roślinożerców w przyrodzie

•     omawia adaptacje roślinożerców do zjadania pokarmu roślinnego

•     wyjaśnia na wybranych przykładach, na czym polega drapieżnictwo

•     wymienia charakterystyczne cechy drapieżników i ich ofiar

•     wyjaśnia, w jaki sposób rośliny i roślinożercy wzajemnie regulują swoją liczebność

•     omawia różne strategie polowań stosowanych przez drapieżniki

•     opisuje sposoby obrony organizmów przed drapieżnikami

•     wykazuje przystosowania rośliny drapieżnej do zdobywania pokarmu

•     ocenia znaczenie drapieżników i roślinożerców w środowisku

•     wskazuje adaptacje drapieżników

i roślinożerców
do zdobywania pokarmu

•     określa rolę drapieżników w przyrodzie jako

regulatorów liczebności
ofiar

•     charakteryzuje sposoby obrony roślin przed zjadaniem

•     wykazuje zależności między liczebnością populacji drapieżników a liczebnością populacji ich ofiar

•     wyjaśnia przyczyny drapieżnictwa i wskazuje metody zdobywania pokarmu przez rośliny drapieżne

•     wykazuje korzyści dla roślin płynące z roślinożerności

•     przedstawia pozytywne
i negatywne skutki roślinożerności

16. Pasożytnictwo

•     wymienia przykłady pasożytów zewnętrznych
i wewnętrznych

•     wymienia przykłady pasożytnictwa u roślin

•     wyjaśnia, na czym polega pasożytnictwo

•     klasyfikuje pasożyty na zewnętrzne i wewnętrzne

•     charakteryzuje przystosowania organizmów do pasożytniczego trybu życia

•     charakteryzuje pasożytnictwo u roślin

•     ocenia znaczenie pasożytnictwa w przyrodzie

•     wskazuje przystosowania roślin
do pasożytniczego trybu życia

•     wyjaśnia znaczenie pasożytnictwa w regulacji zagęszczenia populacji ofiar

Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

III. Ekologia

17. Nieantagonistyczne zależności między gatunkami

•     wymienia nieantagonistyczne zależności międzygatunkowe

•     podaje przykłady organizmów, które łączy zależność nieantagonistyczna

•     określa warunki współpracy między gatunkami

•     rozróżnia pojęcia

komensalizm i mutualizm

•     omawia budowę korzeni roślin motylkowych

•     omawia różnice między komensalizmem

a mutualizmem

•     charakteryzuje role grzyba i glonu w plesze porostu

•     określa warunki występowania nieantagonistycznych relacji między organizmami różnych gatunków

•     charakteryzuje relacje między rośliną motylkową

•     ocenia znaczenie bakterii azotowych występujących w glebie

•     wyjaśnia, jakie praktyczne znaczenie ma wiedza
o mikoryzie

18. Czym jest ekosystem?

•     wymienia przykładowe ekosystemy

•     przedstawia składniki biotopu i biocenozy

•     rozróżnia ekosystemy sztuczne i naturalne

•     wskazuje elementy biotopu i biocenozy wybranego ekosystemu

•     omawia, do czego człowiek wykorzystuje ekosystemy

•     wymienia przemiany
w ekosystemach

•     omawia różnice między ekosystemami naturalnymi a sztucznymi

•     omawia przebieg sukcesji pierwotnej i wtórnej

•     charakteryzuje różnicę między sukcesją pierwotną
a wtórną

•     wykazuje zależności między biotopem a biocenozą

•     wyszukuje w terenie miejsce zachodzenia sukcesji wtórnej

19. Zależności pokarmowe

•     wymienia nazwy ogniw łańcucha pokarmowego

•     przyporządkowuje znane organizmy poszczególnym ogniwom łańcucha pokarmowego

•     rysuje schematy prostych łańcuchów pokarmowych
w wybranych ekosystemach

•     wyjaśnia przyczyny istnienia łańcuchów pokarmowych

•     wskazuje różnice między producentami
a konsumentami

•     rysuje schemat prostej sieci pokarmowej

•     analizuje wybrane powiązania pokarmowe
we wskazanym ekosystemie

•     charakteryzuje role poszczególnych ogniw łańcucha pokarmowego

•     wykazuje rolę destruentów
w ekosystemie

•     omawia czynniki, które zakłócają równowagę ekosystemu

•     przewiduje skutki, jakie
dla ekosystemu miałoby wyginięcie określonego ogniwa we wskazanym łańcuchu pokarmowym

•     interpretuje, na czym polega równowaga dynamiczna ekosystemu

20. Materia i energia w ekosystemie

•     mawia na podstawie ilustracji piramidę ekologiczną

•     wykazuje, że materia krąży
w ekosystemie

•     omawia na podstawie ilustracji obieg węgla
w ekosystemie

•     wyjaśnia, że energia przepływa przez ekosystem

•     wykazuje rolę producentów, konsumentów i destruentów w krążeniu materii

•     interpretuje zależności między poziomem pokarmowym a biomasą i liczebnością populacji

•     analizuje informacje przedstawione w formie piramidy ekologicznej

•     analizuje przyczyny zaburzeń w krążeniu materii w ekosystemach

•     uzasadnia spadek energii

w ekosystemie na kolejnych poziomach troficznych

Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

IV. Człowiek i środowisko

21. Różnorodność biologiczna

•     przedstawia poziomy różnorodności biologicznej

•     wymienia czynniki wpływające na stan ekosystemów

•     wyjaśnia, na czym polega różnorodność biologiczna

•     wyjaśnia różnice pomiędzy dwoma poziomami różnorodności biologicznej

wyszukuje w różnych źródłach informacje na temat skutków spadku różnorodności

•     charakteryzuje poziomy różnorodności biologicznej

•     omawia wpływ klimatu
na kształtowanie się

różnorodności biologicznej

•     wykazuje zmiany różnorodności biologicznej podczas sukcesji

•     porównuje poziomy różnorodności biologicznej

•     analizuje przyczyny prowadzące do nagłego wymarcia gatunku

22. Wpływ człowieka  na różnorodność biologiczną

•     wymienia przykłady działalności człowieka przyczyniającej się
do spadku różnorodności biologicznej

•     podaje przykłady obcych gatunków

•     wskazuje działalność człowieka jako przyczynę spadku różnorodności biologicznej

•     wskazuje gatunki wymarłe jako przykład działalności człowieka

•     wskazuje, w jaki sposób niszczenie siedlisk wpływa na stan gatunkowy ekosystemów

•     wyjaśnia, skąd się biorą nowe gatunki roślin

i zwierząt w ekosystemach naturalnych

•     wykazuje, w jaki sposób działalność człowieka wpływa na eliminowanie gatunków

•     ocenia wpływ wprowadzania obcych gatunków
na bioróżnorodność
w Polsce

•     analizuje zależności między działalnością człowieka
a zmianą czynników środowiskowych wpływających na spadek różnorodności biologicznej

23. Racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody

•     wymienia przykłady zasobów przyrody

•     wyjaśnia znaczenie recyklingu dla racjonalnego gospodarowania zasobami

•     wymienia przykłady odnawialnych

i nieodnawialnych zasobów przyrody

•     ilustruje przykładami,
jak należy dbać o ochronę zasobów

•     klasyfikuje zasoby przyrody na niewyczerpywalne

i wyczerpywalne, podaje
ich przykłady

•     omawia racjonale gospodarowanie zasobami przyrody

•     wykazuje skutki niewłaściwej eksploatacji zasobów

•     wyjaśnia, na czy polega zrównoważony rozwój

•     objaśnia, w jaki sposób odtwarzają się odnawialne zasoby przyrody

•     wyjaśnia, jak młodzież może się przyczynić do ochrony zasobów przyrody

24. Sposoby ochrony przyrody

•     określa cele ochrony przyrody

•     wymienia sposoby ochrony gatunkowej

•     wymienia formy ochrony przyrody

•     omawia formy ochrony indywidualnej

•     wyjaśnia, na czym polega ochrona obszarowa

•     wykazuje różnicę między ochroną gatunkową ścisłą
a częściową

•     charakteryzuje poszczególne formy ochrony przyrody

•     wyjaśnia, czego dotyczy program Natura 2000

•     prezentuje wybrane przykłady czynnej ochrony przyrody w Polsce

•     wskazuje formy ochrony przyrody występujące

w najbliższej okolicy

•     uzasadnia konieczność stosowania form ochrony przyrody dla zachowania gatunków i ekosystemów

Temat lekcji

Ocena dopuszczająca

Ocena dostateczna

Ocena dobra

Ocena bardzo dobra

Ocenacelująca

Uczeń potrafi:

Dział 1. Azja

1. Azja jako kontynent kontrastów geograficznych

·  wskazać na mapie umowną granicę między Europą
a Azją;

·  odczytać z mapy współrzędne geograficzne skrajnych punktów Azji.

·  opisać, na podstawie klimatogramu roczny przebieg temperatury powietrza i opadów
w klimacie zwrotnikowym monsunowym;

·  wyjaśnić, dlaczego podstawą wyżywienia mieszkańców Azji Wschodniej
i Południowo-Wschodniej jest ryż.

·  wyjaśnić, w jaki sposób dochodzi do powstawania trzęsień ziemi;

·  zdefiniować tsunami;

·  wskazać na mapie obszar określany jako pacyficzny pierścień ognia.

·  opisać na podstawie mapy położenie fizycznogeograficzne Japonii;

·  wymienić podstawowe grupy produktów wytwarzanych
w Japonii.

·  opisać, na podstawie mapy, zróżnicowanie przestrzenne gęstości zaludnienia
w Chinach.

·  opisać przestrzenne zróżnicowanie poziomu rozwoju gospodarczego Indii na podstawie mapy;

·  opisać zmiany liczby ludności w Indiach.

·  wskazać na mapie miejsca wybranych konfliktów na Bliskim Wschodzie;

·  podać najważniejsze cechy odróżniające region Bliskiego Wschodu od innych regionów na świecie;

·  wymienić najważniejsze cechy Islamu.

·  obliczyć rozciągłość południkową Azji;

·  opisać konsekwencje dużej rozciągłości południkowej
i równoleżnikowej Azji.

·  porównać warunki klimatyczne w klimacie zwrotnikowym suchym
i klimacie zwrotnikowym monsunowym;

·  wyjaśnić różnice
w wilgotności powietrza podczas monsunu letniego
i zimowego.

·  opisać, na podstawie mapy tematycznej, rozmieszczenie płyt litosfery;

·  wyjaśnić związek między przebiegiem granic płyt litosfery a występowaniem rowów tektonicznych, wulkanów, trzęsień ziemi
i tsunami.

·  uzasadnić, że Japonia jest obecnie jedną
z najpotężniejszych
i najnowocześniejszych gospodarek świata.

·  podać najważniejsze czynniki rozmieszczenia ludności
w Chinach;

·  wymienić kierunki rozwoju gospodarczego Chin.

·  podać przykłady czynników utrudniających i ułatwiających rozwój społeczno-
-gospodarczy Indii;

·  dokonać charakterystyki wybranych przemian gospodarczych w Indiach.

·  opisać wielkość
i rozmieszczenie złóż ropy naftowej na Bliskim Wschodzi;

·  wyjaśnić znaczenie zasobów ropy naftowej dla gospodarek państw bliskowschodnich.

·  przywołać przykłady skrajnych wartości zjawisk geograficznych w Azji,
w szczególności w odniesieniu do: ukształtowania terenu, klimatu, sieci rzecznej, gęstości zaludnienia oraz wartości PKB.

·  wyjaśnić mechanizm powstawania monsunu letniego i zimowego;

·  opisać zastosowanie ryżu
w życiu codziennym mieszkańców Azji Południowo-Wschodniej.

·  zidentyfikować prawidłowości w rozmieszczeniu zjawisk sejsmicznych i wulkanicznych w odniesieniu do płyt litosfery;

·  wymienić negatywny wpływ trzęsień ziemi i tsunami na życie człowieka.

·  opisać warunki przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz określić ich wpływ na rozwój gospodarczy kraju.

·  wymienić i wyjaśnić dawne, obecne oraz przyszłe wyzwania demograficzne Chin;

·  zaprezentować główne kierunki rozwoju gospodarczego Chin w XXI w.

·  wyjaśnić wyjątkowość struktury społecznej
w Indiach;

·  ocenić rolę czynników społecznych, w tym kontrastów dla rozwoju gospodarczego Indii.

·  dokonać ogólnej charakterystyki kultury Bliskiego Wschodu ze szczególnym uwzględnieniem struktury religijnej;

·  ocenić wpływ czynników społecznych na poziom
i tempo rozwoju gospodarczego państw na Bliskim Wschodzie.

·  uzasadnić na podstawie map ogólnogeograficznych
i tematycznych, że Azja jest obszarem wielkich kontrastów geograficznych;

·  wyjaśnić zróżnicowanie rozmieszczenia ludności
w Azji.

·  wykazać związek między cechami klimatu monsunowego a rytmem upraw i „kulturą ryżu” w Azji Południowo-Wschodniej.

·  opisać sposoby zapobiegania tragicznym skutkom trzęsień ziemi i tsunami;

·  analizować możliwości przewidywania niebezpiecznych zjawisk sejsmicznych oraz zapobiegania ich skutkom.

·  ocenić wpływ warunków przyrodniczych i społeczno-kulturowych na rozwój gospodarczy Japonii.

·  wyjaśnić cele, zasady oraz dokonać oceny polityki jednego dziecka.

·  szeregować czynniki rozwoju gospodarczego Indii według ich znaczenia dla sytuacji ekonomicznej kraju i jego mieszkańców;

·  wyjaśnić znaczenie przemysłu nowoczesnych technologii w rozwoju gospodarczym Indii.

·  podać przyczyny zróżnicowania gospodarczego państw Azji;

·  proponować działania zmierzające do ograniczenia ubóstwa w najbiedniejszych krajach Azji.

·  wyjaśnić, dlaczego opóźniający się monsun letni może być przyczyną wystąpienia klęski głodu.

·  korzystać z nowoczesnych aplikacji informujących
o wystąpieniu zjawisk sejsmicznych;

·  podać podstawowe zasady zachowania podczas wystąpienia trzęsień ziemi.

·  zdefiniować problemy mieszkańców Japonii związane m.in. z pogonią za sukcesem i dążeniem do maksymalizowania wydajności pracy.

·  prognozować zmiany roli
iznaczenia Chin w światowej gospodarce i polityce.

·  wskazać kierunki rozwoju społecznego Indii, które mogą mieć kluczowy wpływ na rozwój gospodarczy
w przyszłości.

2. Kultura ryżu
w klimacie monsunowym

3. Pacyficzny pierścień ognia

4. Japonia

5. Chiny

6.Indie

7. Bliski Wschód

·  ocenić planowane kierunki rozwoju społeczno-
-gospodarczego państw na Bliskim Wschodzie pragnących unowocześnić strukturę swojej gospodarki.

·  wykazać wieloaspektowość konfliktów obserwowanych na Bliskim Wschodzi;

·  udowodnić funkcjonowanie stereotypowego postrzegania regionu Bliskiego Wschodu
w świadomości wielu Europejczyków.

Dział 2. Afryka

9. Afryka na mapie

·  wymienić charakterystyczne elementy środowiska przyrodniczego Afryki.

·  nazwać główne masy powietrza i typy opadów występujące w Afryce;

·  wymienić strefy klimatyczne-
-roślinne w Afryce.

·  podać definicje terminów: Sahel, nomadowie, pustynnienie;

·  wskazać na mapie region Sahelu.

·  opisać charakterystyczne elementy środowiska przyrodniczego Afryki.

·  opisaćdowolną strefę klimatyczno-roślinną Afryki;

·  wskazać rejony obfitych opadów i susz w Afryce.

·  określić warunki przyrodnicze charakterystyczne dla Sahelu.

·  przedstawić główne cechy krajobrazów Afryki;

·  wyjaśnić genezę wybranych elementów środowiska przyrodniczego Afryki.

·  opisaćdowolną strefę klimatyczno-roślinnąAfryki uwzględniając gospodarowanie człowieka
w tej strefie;

·  wskazać rejony obfitych opadów i susz w Afryce określając przyczyny występujących różnic.

·  wskazać sposoby tradycyjnego gospodarowania w strefie Sahelu;

·  wymienić przyczyny pustynnienia.

·  wyjaśnić zależności między wybranymielementami środowiska przyrodniczego Afryki;

·  wykazać cechy świadczące
o zróżnicowaniu środowiska przyrodniczego Afryki;

·  nazwać i wskazać na mapie przykładowe krainy w Afryce.

·  omówić cyrkulację mas powietrza w strefie międzyzwrotnikowej;

·  wyjaśnić wzajemne zależności między strefami klimatycznymi i roślinnymi;

·  wskazać na mapie zasięgi występowania poszczególnych stref klimatyczno-roślinnych
w Afryce.

·  określić kierunki zmian sposobów tradycyjnego gospodarowania w strefie Sahelu.

·  scharakteryzować wyjątkowe zjawiska przyrodnicze
w Afryce i wyjaśnić ich pochodzenie;

·  nazwać i wskazać na mapie przykładowe krainy Afryki i omówić ich specyfikę.

·  wykazać specyfikę cyrkulacji mas powietrza nad Afryką;

·  wskazać konsekwencje przyrodnicze i gospodarcze cyrkulacji mas powietrza
w Afryce;

·  porównać strefy klimatyczno-
-roślinne w Afryce pod względem możliwości ich zagospodarowania przez człowieka.

·  omówić przyczyny pustynnienia i wskazać sposoby zapobiegania temu procesowi.

10. Zróżnicowanie klimatyczne Afryki

11. Gospodarowanie w strefie suchej

12. Na wakacje do Kenii

·  pokazać położenie Kenii na mapie;

·  nazwać walory przyrodnicze Kenii.

·  wskazać obszary nadwyżek
i niedoborów wody.

·  określić wartości przyrostu naturalnego w Afryce.

·  nazwać główne surowce mineralne występujące
w Afryce.

·  wymienić kilka walorów turystycznych Kenii.

·  podać nazwy roślin uprawnych Afryki;

·  wymienić sposoby gospodarowania w Afryce.

·  przedstawić główne problemy Afryki;

·  wskazać regiony głodu
i niedożywienia w Afryce.

·  wskazać regiony słabiej
i lepiej rozwinięte gospodarczo w Afryce.

·  wskazać rodzaje turystyki, jakie mogą być realizowane
w Kenii.

·  opisać problemy rolnictwa Afryki.

·  analizować przyczyny głodu
i niedożywienia w Afryce.

·  wskazać dziedziny gospodarki mogące rozwijać się współcześnie w Afryce.

·  określić znaczenie rozwoju turystyki dla państw Afryki.

·  wyjaśnić przyczyny
problemów rolnictwa
w Afryce.

·  przedstawić sposoby rozwiązania problemu
głodu i niedożywienia oraz ocenić ich skuteczność.

·  omówić specyfikę gospodarki państw słabo
i średnio rozwiniętych gospodarczo w Afryce;

·  omówić uwarunkowania społeczne w Afryce.

·  wskazać możliwe konsekwencje dla gospodarki i środowiska przyrodniczego Kenii związane z rozwojem turystyki.

·  przedstawić przykłady
pomocy międzynarodowej dla społeczeństwa Afryki
i ocenić ich skuteczność.

·  przedstawić wskazane
problemy Afryki (konflikty, choroby).

·  wskazać na przyczyny zróżnicowanego rozwoju państw Afryki.

13. Rolnictwo
w Afryce

14. Głód
i niedożywienie

15. Różne oblicza Afryki

Dział 3. Ameryka

17. Ameryka na mapie

·  wskazać na mapie
główne jednostki fizycznogeograficzne
Ameryki Północnej
i Południowej.

·  wskazać na mapie zasięg lasów i prerii w Kanadzie.

·  zdefiniować pojęcia: cyklon tropikalny, huragan, tornado, powódź i wskazać na mapie regiony występowania tych zjawisk.

·  opisać warunki naturalne Ameryki Północnej
i Południowej.

·  wymienić czynniki przyrodnicze wpływające na przesunięcie granicy lasów
w Kanadzie.

·  przedstawić konsekwencje katastrofalnych zjawisk przyrodniczych.

·  scharakteryzować cechy
środowiska przyrodniczego regionu;

·  scharakteryzować wody
powierzchniowe Ameryki Południowej i Północnej.

·  wskazać przyczyny przekształcenia większości prerii w obszary rolnicze.

·  określić warunki niezbędne do uformowania się cyklonu tropikalnego;

·  wymienić przyrodnicze skutki powodowane przez huragany.

·  określić związki między
poszczególnymi elementami środowiska
przyrodniczego Ameryki Północnej i Południowej.

·  określić związki między obszarami uprawnymi
i lasami a gospodarką Kanady.

·  przedstawić zależności między działalnością człowieka a intensyfikacją zjawisk katastrofalnych.

·  Przedstawić, korzystając
z map tematycznych, prawidłowości
w ukształtowaniu powierzchni Ameryki
Północnej i Południowej.

·  przedstawić historyczne uwarunkowania
rozwoju rolnictwa
i gospodarki leśnej
w Kanadzie.

·  ocenić skalę zagrożeń jakie stwarzają kataklizmy naturalne w Stanach Zjednoczonych.

18. Kanada – lasy
i Wielkie Równiny

19. Wielkie kataklizmy klimatyczne

20. Amazonia

·  scharakteryzować las
równikowy.

·  wymienić wybrane nazwy grup, plemion rdzennej ludności Ameryki Północnej
i Południowej;

·  wskazać regiony, w których nadal żyją plemiona nie podlegające wpływom cywilizacji.

·  wskazać wielkie miasta
Ameryki Południowej
i Północnej;

·  zdefiniować pojęcie
urbanizacji;

·  wskazać na mapie
megalopolis w Stanach Zjednoczonych.

·  wymienić elementy
środowiska przyrodniczego Stanów Zjednoczonych wpływające na specyfikę tego kraju;

·  wyjaśnić pojęcie technopolia
i podać przykład.

·  przedstawić znaczenie
lasu równikowego dla
Ziemi.

·  wskazać przyczyny zaniku rdzennej ludności obu Ameryk;

·  zdefiniować pojęcia: Indianin, Kreol, Metys, Mulat, rasizm.

·  wymienić problemy
wielkich miast Ameryki
Południowej;

·  zdefiniować pojęcie dzielnica nędzy.

·  wymienić cechy wybranej nowoczesnej gałęzi przemysłu;

·  wymienić przyczyny marnowania żywności
w Stanach Zjednoczonych.

·  przedstawić piętrowość
roślinną lasu równikowego;

·  wymienić przyczyny deforestacji Amazonii.

·  scharakteryzować
zróżnicowanie etniczne
społeczeństwa Ameryki Północnej iPołudniowej;

·  przedstawić problemy rdzennej ludności Ameryki.

·  podać przyczyny i skutki urbanizacji pozornej;

·  przedstawić cechy megalopolis.

·  opisać warunki rozwoju
nowoczesnych gałęzi
przemysłu w Stanach
Zjednoczonych;

·  na podstawie danych statystycznych określić pozycję Stanów Zjednoczonych w gospodarce światowej.

·  określić związki między
warunkami środowiska
lasu równikowego
a rozwojem gospodarczym tego regionu.

·  wymienić i wskazać na mapie państwa Ameryki,
w których rdzenni mieszkańcy stanowią znaczny odsetek społeczeństwa.

·  wyjaśnić wpływ warunków środowiskaprzyrodniczego
na lokalizację
i funkcjonowaniemiast
w AmerycePołudniowej
i Północnej.

·  przedstawić rolę usług
w gospodarce Stanów
Zjednoczonych.

·  przedstawić szanse
i zagrożenia związane
z kontynuacją obecnej
polityki gospodarczej
Brazylii.

·  przedstawić historyczne zmiany sytuacji rdzennej ludności obu Ameryk;

·  ocenić tendencje zmian
w relacjach między ludnością rdzenną i napływową, występujące w różnych krajach obu Ameryk.

·  przedstawić historyczne uwarunkowania
współczesnej sytuacji polityczno-gospodarczej państw Ameryki
Południowej i Północnej.

·  określić wpływ wielkich koncernów na gospodarkę StanówZjednoczonych
i świata.

21. Rdzenni mieszkańcy Ameryki

22. Wielkie miasta półkuli zachodniej

23. Potęga gospodarcza świata – Stany Zjednoczone

Dział 4. Australia i Oceania.Obszary okołobiegunowe

25. Australia
i Oceania mapie

·  wymienić elementy
środowiska przyrodniczego Australii oraz Oceanii wpływające na specyfikę tych obszarów.

·  nazwać grupy ludności zamieszkujące Australię;

·  wskazać regiony koncentracji ludności w Australii.

·  wyjaśnić pojęcia: Antarktyda, Antarktyka, Arktyka;

·  wskazać na mapie Antarktydę, Antarktykę, Arktykę.

·  przedstawić wybrane
elementy środowiska
przyrodniczego Australii.

·  wskazać najważniejsze
działy gospodarki Australii;

·  omówić przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia ludności Australii.

·  podać cechy środowiska przyrodniczego Antarktyki.

·  wyjaśnić genezę wybranych elementów środowiska przyrodniczego Australii oraz wysp Oceanii.

·  omówić relacje między rdzennymi mieszkańcami Australii a przybyszami
z Europy;

·  scharakteryzować rolnictwo Australii.

·  wyjaśnić przyczyny
występowania specyficznych warunków środowiska przyrodniczego na obszarach podbiegunowych.

·  scharakteryzować klimat
oraz roślinność Australii i wysp Oceanii.

·  wyjaśnić zależności między elementami środowiska przyrodniczego
a gospodarką Australii.

·  opisać działalność człowieka na obszarach podbiegunowych.

·  podać przykłady charakterystycznych zjawisk przyrodniczych w Australii
i Oceanii oraz wyjaśnić ich pochodzenie.

·  wyjaśnić jak położenie Australii wypływa na gospodarkę tego kraju.

·  wyjaśnić znaczenia Traktatu Antarktycznego dla środowiska przyrodniczego obszarów polarnych.

26. Człowiek
w Australii

27. Antarktyda – kraina lodu

28. Na stacji polarnej

·  wymienić jedną polską stację badawczą funkcjonującą
w Arktyce lub Antarktyce.

·  opisać badania jakie są prowadzone na stacjach polarnych.

·  wskazać przyczynyzainteresowania człowieka obszarami polarnymi;

·  opisać warunki życia
w polarnej stacji badawczej.

·  przedstawić historię odkryć polarnych.

·  ocenić znaczenie badań polarnych dla gospodarki
i nauki.

Ocenę celującą z przedmiotu otrzymuje uczeń , który rozwiązuje zadania złożone, problemowe , o podwyższonym stopniu trudności lub jest laureatem konkursów międzyszkolnych ( I, II, III miejsce ) lub rejonowych , wojewódzkich i ponadwojewódzkich   (I, II, III miejsce lub wyróżnienie)

·