OGÓLNE KRYTERIA OCENIANIA DLA KLASY 8
dopuszczający
- poziom umiejętności i wiadomości objętych wymaganiami edukacyjnymi klasy 8 umożliwia osiąganie celów polonistycznych
- uczeń potrafi wykonać zadania teoretyczne i praktyczne o niewielkim poziomie trudności
dostateczny
- poziom zdobytych umiejętności i wiadomości objętych wymaganiami edukacyjnymi klasy 8 pozwala na rozwijanie kompetencji ujętych wprogramie i wynikających
z podstawy programowej - uczeń wykonuje zadania teoretyczne i praktyczne typowe o średnim poziomie trudności ujętych w programie i wynikających z podstawy programowej
dobry
- uczeń poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności ujęte w programie nauczania
i wynikające z podstawy programowej, rozwiązuje samodzielnie typowe zadania teoretyczne i praktyczne
bardzo dobry
- uczeń sprawnie się posługuje zdobytymi wiadomościami, rozwiązuje samodzielnie problemy teoretyczne i praktyczne ujęte w programie nauczania i wynikające
z podstawy programowej, potrafi zastosować poznaną wiedzę do rozwiązywania zadań i problemów w nowych sytuacjach
celujący
- uczeń biegle się posługuje zdobytymi wiadomościami i umiejętnościami
w rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznych objętych programem nauczania i wynikających z podstawy programowej, proponuje rozwiązania nietypowe; jest twórczy, rozwija własne uzdolnienia
SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA DLA ABSOLWENTA SZKOŁY PODSTAWOWEJ
Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:
Kształcenie literackie i kulturowe
SŁUCHANIE
- rozumie większość poleceń
- uważnie słucha wypowiedzi kolegów i nauczyciela, wyraża prośbę o powtórzenie wypowiedzi
- słucha nagrania wzorcowej recytacji
- mówi na temat najważniejszych treści wysłuchanego utworu
- rozpoznaje typowe fragmenty informacyjne i perswazyjne w wysłuchanym tekście
- rozpoznaje emocje towarzyszące osobie wypowiadającej się, rozumie ogólny sens jej wypowiedzi
CZYTANIE UTWORÓW LITERACKICH I ODBIÓR TEKSTÓW KULTURY
- czyta teksty współczesne i dawne, w tym pisane gwarą[1]
- wskazuje w tekstach archaizmy i wyrazy należące do gwar, odszukuje ich znaczenie w przypisach
- odczytuje tekst literacki i inne dzieła sztuki (np. obraz, rzeźbę, grafikę, fotografię) na poziomie dosłownym, na poziomie krytycznym z pomocą nauczyciela i rówieśników określa temat utworu i poruszony problem, odnosi się do wybranych kontekstów, np. biograficznego, historycznego, kulturowego
- rozpoznaje wypowiedź o charakterze emocjonalnym, argumentacyjnym, wskazuje
w tekście argumentacyjnym tezę, argument i przykłady - rozpoznaje w tekście najważniejsze informacje, opinie i fakty
- rozróżnia fikcję i kłamstwo
- wie, czym są perswazja, sugestia, ironia, rozpoznaje je w typowych tekstach i sytuacjach
- zauważa wybrane elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim
- wskazuje nadawcę i adresata wypowiedzi
- dostrzega i krótko omawia główne motywy postępowania bohaterów
- odczytując sens utworu, dostrzega wartości, takie jak przyjaźń, wierność, patriotyzm;
- czyta utwory liryczne i dostrzega cechy liryki jako rodzaju literackiego
- zna gatunki należące do liryki: sonet, pieśń, tren, hymn, fraszka
- odróżnia osobę mówiącą w wierszu od autora tekstu, bohatera utworu od podmiotu lirycznego
- wymienia środki wyrazu artystycznego wypowiedzi: epitet, uosobienie, ożywienie, neologizm, prozaizm, eufemizm, inwokację, pytanie retoryczne, apostrofę, anaforę, porównanie, porównanie homeryckie, archaizację, kolokwializm – potrafi je wskazać
z pomocą nauczyciela - dostrzega obrazy poetyckie w utworze, potrafi krótko je opisać
- czyta utwory epickie i zna cechy epiki jako rodzaju literackiego, wymienia gatunki należące do epiki – opowiadanie, powieść (i jej odmiany), legendę, baśń, przypowieść (parabolę), mit, nowelę, bajkę pamiętnik, dziennik, fantasy, epopeję
- zna elementy rytmizujące wypowiedź – wers, rym, strofa, refren
- wymienia elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze
- wskazuje w utworze bohaterów głównych i drugoplanowych, wątek główny i poboczny, omawia zdarzenia wchodzące w skład akcji utworu
- odróżnia narratora od autora tekstu i bohatera utworu
- rozróżnia narrację pierwszo- i trzecioosobową
- rozpoznaje w tekście epickim fragmenty opowiadania i opisu
- wskazuje tytuł, podtytuł, motto, puentę, punkt kulminacyjny
- zna cechy komiksu, piosenki
- odróżnia dramat od innych rodzajów literackich, wskazuje elementy dramatu: akt, scena, tekst główny, didaskalia, monolog (w tym monolog wewnętrzny) i dialog; zna podział dramatu na tragedię, komedię i dramat właściwy
- czyta scenariusze, rozumiejąc ich specyficzną budowę i treść
- potrafi zakwalifikować znane mu teksty jako baśń, bajkę, legendę, mit, nowelę, pamiętnik, dziennik, balladę i satyrę
- posługuje się spisem treści, cytatem z poszanowaniem praw autorskich
- odróżnia tekst literacki od naukowego i popularnonaukowego, z pomocą nauczyciela wyszukuje najważniejsze informacje w tekście popularnonaukowym, naukowym, publicystycznym
- wymienia gatunki dziennikarskie: wywiad, felieton, artykuł, reportaż
- z pomocą nauczyciela wskazuje symbole i alegorie w omawianych tekstach kultury
- zna terminy adaptacja filmowa i adaptacja teatralna
- wymienia osoby uczestniczące w procesie powstawania przedstawienia teatralnego oraz filmu (reżyser, aktor, scenograf, charakteryzator, scenarzysta, kostiumolog)
- zauważa najważniejsze związki między dziełem literackim a innym tekstem kultury
- wspólnie z innymi dokonuje przekładu intersemiotycznego tekstów kultury i interpretacji zjawisk społecznych w ramach różnych projektów grupowych
- wie, czym jest aforyzm i anegdota
- z pomocą nauczyciela wskazuje w cudzej wypowiedzi (w tym literackiej) elementy retoryki: powtórzenia, pytania retoryczne, apostrofy, wyliczenia, wykrzyknienia
- identyfikuje styl oficjalny, nieoficjalny (potoczny), urzędowy (mówiony i pisany)
i artystyczny
Tworzenie wypowiedzi (elementy retoryki, mówienie i pisanie)
- pisze na temat, stara się zachować poprawność językową, ortograficzną i interpunkcyjną tekstu
- zna najważniejsze zasady interpunkcji zdania pojedynczego, złożonego i wielokrotnie złożonego, stara się je stosować w praktyce, popełnione błędy nie uniemożliwiają zrozumienia całości tekstu,
- układa tekst o trójdzielnej kompozycji z uwzględnieniem akapitów, stosuje cytat
- stara się o estetyczny zapis wypowiedzi
- sporządza w różnych formach notatkę dotyczącą wysłuchanej wypowiedzi
- redaguje zrozumiałe ogłoszenie, zaproszenie, zawiadomienie, pozdrowienia, życzenia, gratulacje, dedykację, uwzględniając w nich najważniejsze, niezbędne elementy oraz właściwy zapis graficzny
- tworzy plan dłuższej wypowiedzi
- formułuje treść sms-a, e-maila, starając się o ich poprawny zapis ortograficzny, dodaje komentarz do przeczytanej informacji elektronicznej
- streszcza, skraca tekst (w tym tekst popularnonaukowy), poprawnie przytaczając większość zagadnień
- pisze schematyczny opis, charakterystykę, sprawozdanie, list nieoficjalny i oficjalny
- tworzy krótką wypowiedź o charakterze argumentacyjnym
- w rozprawce z pomocą nauczyciela formułuje tezę, hipotezę oraz argumenty, odróżnia przykład od argumentu, wnioskuje, stara się stosować właściwe rozprawce słownictwo
- pisze proste opowiadanie odtwórcze i twórcze; wie, jak umieścić dialog w tekście
- stosuje narrację pierwszo- i trzecioosobową
- opisuje i charakteryzuje siebie, postaci rzeczywiste i fikcyjne, porównuje wybrane cechy bohaterów literackich i rzeczywistych
- pisze swój życiorys, CV, a z pomocą nauczyciela podanie i list motywacyjny we własnej sprawie
- przygotowuje prosty wywiad, zachowując jego układ (pytania – odpowiedzi)
- opisuje elementy dzieła malarskiego, grafiki, plakatu, rzeźby, fotografii, wykorzystuje
w nich z pomocą nauczyciela podane konteksty - wspólnie z innymi uczniami pisze scenariusz na podstawie dzieła literackiego lub twórczy, zapisuje w nim dialogi
- pisze prostą, schematyczną recenzję książki/filmu/przedstawienia
- mówi na temat
- wyraża swoje zdanie i umie je krótko, ale logicznie uzasadnić
- w tekstach mówionych zachowuje poprawność akcentowania wyrazów i zdań, dba
o poprawną wymowę, nie popełnia wielu rażących błędów językowych, jego wypowiedź jest komunikatywna - wygłasza krótki monolog, podejmuje próbę wygłaszania przemówienia oraz próby uczestniczenia w dyskusji
- wygłasza z pamięci tekst poetycki
Kształcenie językowe (gramatyka języka polskiego, komunikacja językowa i kultura języka, ortografia i interpunkcja)
- zna podstawowe zasady ortograficzne (u, ó, ż, rz, ch, h, om, on, em, en, ą, ę, pisownia przedrostków, wielka i mała litera, zasady dotyczące pisowni zakończeń wyrazów, oznaczenia miękkości spółgłosek) i najważniejsze wyjątki od nich, stara się stosować je
w praktyce, w razie problemów korzysta ze słownika ortograficznego - wie, czym jest błąd językowy, stara się stosować podstawowe zasady poprawności językowej, a w razie wątpliwości korzysta ze słowników, przede wszystkim słownika języka polskiego, słownika poprawnej polszczyzny oraz słownika frazeologicznego
- ma podstawową wiedzę (stosuje ją w praktyce samodzielnie lub z niewielką pomocą)
z zakresu gramatyki języka polskiego:
– fonetyki – zna różnicę między głoską a literą; rozróżnia samogłoski i spółgłoski, głoski dźwięczne, bezdźwięczne (np. w parach p-b, t-d itd.), ustne, nosowe, twarde i miękkie; wie, na czym polega zjawisko upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych, utraty dźwięczności w wygłosie, dostrzega rozbieżności między mową a pismem,
– słowotwórstwa i słownictwa – wie, czym są wyraz podstawowy i pochodny, podstawa słowotwórcza, formant, rdzeń, rodzina wyrazów i rozpoznaje je na przykładach omawianych na lekcji, rozumie różnicę między wyrazem pokrewnym a bliskoznacznym, dostrzega zróżnicowanie formantów pod względem ich funkcji, rozumie różnicę między realnym a słowotwórczym znaczeniem wyrazów, odróżnia typy wyrazów złożonych, zna typy skrótów i skrótowców oraz stosuje zasady interpunkcji w ich zapisie, zna i rozumie znaczenie wybranych przysłów, powiedzeń, frazeologizmów itp., z pomocą nauczyciela odróżnia synonimy, antonimy, homonimy, rozpoznaje wyrazy rodzime i zapożyczone, zna pojęcia treść i zakres wyrazu, język ogólnonarodowy, gwara, dialekt,
– fleksji – rozpoznaje na typowych przykładach części mowy: odmienne – rzeczownik
(z podziałem na osobowy, nieosobowy, żywotny, nieżywotny, pospolity, własny), czasownik (dokonany, niedokonany, czasownik w stronie czynnej, biernej i zwrotnej), przymiotnik, liczebnik (i jego rodzaje), potrafi je odmieniać, w wyrazach oddziela temat od końcówki; rozpoznaje na typowych przykładach nieodmienne części mowy – przysłówek (w tym odprzymiotnikowy), samodzielne i niesamodzielne (spójnik, partykuła, przyimek), stara się stosować wiedzę o częściach mowy w poprawnym zapisie: głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, przyimków, zakończeń czasowników, partykuły nie i -by z różnymi częściami mowy, zna imiesłowy, z pomocą nauczyciela wyjaśnia zasady ich tworzenia i odmiany,
– składni – rozpoznaje na typowych przykładach części zdania: podmiot, orzeczenie, przydawkę, dopełnienie, okolicznik, rozpoznaje związki wyrazów w zdaniu pojedynczym, a także zależności między zdaniami składowymi w zdaniu złożonym, przy pomocy nauczyciela wskazuje człon nadrzędny i podrzędny, wykorzystuje wiedzę o budowie wypowiedzenia pojedynczego i złożonego w przekształcaniu zdań pojedynczych na złożone i odwrotnie oraz wypowiedzeń z imiesłowowym równoważnikiem zdania na zdanie złożone i odwrotnie, rozpoznaje zdania bezpodmiotowe, dokonuje przekształceń z mowy zależnej na niezależną i odwrotnie, sporządza wykresy typowych zdań pojedynczych, złożonych i wielokrotnie złożonych, wyodrębnia zdania składowe w typowych zdaniach złożonych i wielokrotnie złożonych, potrafi wymienić i określić na łatwych przykładach rodzaje zdań pojedynczych (rozwinięte i nierozwinięte, oznajmujące, rozkazujące, pytające, wykrzyknikowe), złożonych (współrzędnie i podrzędnie), odróżnia zdania, uwzględniając cel wypowiedzi: oznajmujące, pytające i rozkazujące, stosuje je w swoich wypowiedziach
- zna i próbuje stosować normy językowe i zasady grzecznościowe odpowiednie dla wypowiedzi publicznych
- wie, czym są manipulacja i prowokacja językowa
- zna językowe sposoby osiągania porozumienia, intuicyjnie je stosuje
Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dopuszczającą oraz:
Kształcenie literackie i kulturowe
SŁUCHANIE
- świadomie uczestniczy w sytuacji komunikacyjnej przez uważne słuchanie wypowiedzi innych jej uczestników, rozumie większość wypowiedzi, reaguje na wypowiedzi kolegów i nauczyciela, m.in. prosi o ich powtórzenie, wyjaśnienie
- określa tematykę wysłuchanego utworu, ocenia wartość wysłuchanego tekstu, wybiera
z wysłuchanego tekstu potrzebne informacje - rozróżnia teksty o charakterze informacyjnym i perswazyjnym
- podejmuje próby rozpoznania intencji nadawcy wysłuchanego utworu, w tym aluzję, sugestię, manipulację
- rozpoznaje w typowych tekstach i sytuacjach komizm, kpinę i ironię jako wyraz intencji wypowiedzi
CZYTANIE UTWORÓW LITERACKICH I ODBIÓR TEKSTÓW KULTURY
- podejmuje próby samodzielnego odczytania różnych tekstów współczesnych i dawnych na poziomie przenośnym, podejmuje próby odczytania ich w różnych kontekstach
- rozumie znaczenie archaizmów i wyrazów należących do gwar obecnych w tekstach literackich lub odszukuje ich znaczenie w przypisach
- odczytuje tekst literacki i inne dzieła sztuki (np. obraz, rzeźbę, grafikę, fotografię) na poziomie dosłownym i przenośnym, przy niewielkiej pomocy określa temat utworu i poruszony problem, odnosi się do najważniejszych kontekstów, np. biograficznego, historycznego, kulturowego
- zauważa i rozumie podstawowe emocje oraz argumenty zawarte w wypowiedziach,
a także tezę, argumenty i przykłady w wypowiedzi - samodzielnie wskazuje najważniejsze informacje zawarte w tekście, przytacza opinie
- odróżnia opinię od faktu, fikcję od kłamstwa oraz fikcję od rzeczywistości, rozumie znaczenie terminów realizm i fantastyka
- dostrzega w analizowanym tekście perswazję, sugestię, ironię i nieskomplikowane aluzje
- wskazuje elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim, rozumie sytuację, w jakiej znajdują się bohaterowie
- identyfikuje nadawcę i adresata wypowiedzi i określa ich główne cechy
- dostrzega i omawia główne motywy postępowania bohaterów
- identyfikuje w tekście poetyckim cechy liryki
- rozróżnia takie gatunki liryczne, jak pieśń, hymn, sonet, tren, fraszka
- charakteryzuje osobę mówiącą w wierszu i bohatera wiersza, nie utożsamia ich z autorem
- wskazuje środki wyrazu artystycznego wypowiedzi: neologizm, prozaizm, eufemizm, inwokację, pytanie retoryczne, apostrofę, anaforę, porównanie, porównanie homeryckie, archaizację, kolokwializm
- wyodrębnia w tekście obrazy poetyckie i omawia sposób obrazowania
- odróżnia cechy gatunkowe noweli, powieści (i jej gatunków), opowiadania, legendy, baśni, przypowieści (paraboli), mitu, bajki, pamiętnika, dziennika, fantasy, epopei
- identyfikuje elementy świata przedstawionego w utworze
- omawia fabułę, odróżnia fabułę utworu od akcji
- analizuje funkcję podtytułu, motta, puenty, punktu kulminacyjnego w utworach
- omawia i analizuje elementy komiksu, piosenki
- określa rodzaj narracji w tekście (pierwszoosobowa, trzecioosobowa)
- wyodrębnia w tekście epickim fragmenty opowiadania i opisu
- rozpoznaje cechy dramatu jako rodzaju literackiego w tekście, stosuje w praktyce słownictwo dotyczące dramatu: akt, scena, tekst główny, didaskalia, monolog (w tym monolog wewnętrzny) i dialog, zna najważniejsze cechy tragedii komedii i dramatu właściwego, potrafi zakwalifikować typowe utwory dramatyczne do poszczególnych rodzajów dramatu
- czyta z podziałem na role i ze zrozumieniem dialogi ze scenariuszy, rozumie budowę
i treść dramatu - podaje przykłady utworów należących do literatury dydaktycznej, wymienia cechy bajki
- wskazuje w balladzie i satyrze elementy typowe dla różnych rodzajów literackich
- wyszukuje informacje w tekście popularnonaukowym, naukowym, publicystycznym, indeksie i przypisach, wykorzystuje do pracy spis treści
- wyszukuje i zapisuje cytaty z poszanowaniem praw autorskich, sporządza prosty przypis
- wymienia i rozpoznaje gatunki dziennikarskie: wywiad, felieton, artykuł, reportaż
- analizuje proste symbole i alegorie występujące w poznanych tekstach kultury
- rozpoznaje adaptację filmową i teatralną, wie, czym się one różnią od oryginalnego tekstu
- określa rolę osób uczestniczących w procesie powstawania przedstawienia teatralnego oraz filmu (reżyser, aktor, scenograf, charakteryzator, scenarzysta, producent, operator, dźwiękowiec, rekwizytor, inspicjent, sufler, statysta, oświetleniowiec, kostiumolog)
- dostrzega związki między dziełem literackim a innym tekstem kultury (np. obrazem, plakatem, dziełem muzycznym, rzeźbą)
- wspólnie z innymi lub samodzielnie dokonuje przekładu intersemiotycznego tekstów kultury i interpretacji wybranych zjawisk społecznych oraz prezentuje je w ramach różnych projektów grupowych
- rozpoznaje aforyzm i anegdotę
- w cudzej wypowiedzi (w tym literackiej) zauważa elementy retoryki: powtórzenia, pytania retoryczne, apostrofy wyliczenia, wykrzyknienia
- rozpoznaje językowe i pozajęzykowe środki perswazji, w reklamie prasowej
- dostrzega funkcje środków pozajęzykowych w sztuce teatralnej i filmie
- rozpoznaje na typowych przykładach styl oficjalny, nieoficjalny (potoczny), urzędowy (mówiony i pisany) i artystyczny
- potrafi nazwać, pejzaż, portret, scenę rodzajową, martwą naturę
Tworzenie wypowiedzi (elementy retoryki, mówienie i pisanie)
- pisze na temat, starając się zachować przejrzystą kompozycję logicznej i spójnej wypowiedzi, pisze teksty zrozumiałe i klarowne, wyraża opinię i podaje argumenty na poparcie własnego stanowiska
- wykazuje dbałość o poprawność językową, stylistyczną, ortograficzną i interpunkcyjną tekstu, zna najważniejsze zasady interpunkcji zdania pojedynczego, złożonego
i wielokrotnie złożonego, stara się je stosować w praktyce - układa tekst o trójdzielnej kompozycji, stosuje akapity, dba o spójne nawiązania między poszczególnymi częściami wypowiedzi
- wykazuje dbałość o estetykę zapisu
- sporządza w różnych formach notatkę dotyczącą treści przeczytanego tekstu
- redaguje ogłoszenie, zaproszenie, zawiadomienie, pozdrowienia, życzenia, gratulacje, dedykację, uwzględniając w nich z reguły wszystkie elementy i właściwy zapis graficzny
- tworzy plan ramowy i szczegółowy dłuższej wypowiedzi
- formułuje treść sms-a, e-maila, stosując poprawny zapis ortograficzny, dodaje poprawny komentarz do przeczytanej informacji elektronicznej
- streszcza, skraca, parafrazuje tekst (w tym tekst naukowy i popularnonaukowy), poprawnie i samodzielnie przytaczając większość zagadnień
- pisze opis, charakterystykę, sprawozdanie, list nieoficjalny i oficjalny, zgodnie z cechami gatunkowymi tekstów
- tworzy krótką wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, w rozprawce formułuje tezę, hipotezę oraz argumenty, dobiera przykłady do argumentów, podejmuje próbę wnioskowania, stosuje właściwe rozprawce słownictwo, rozróżnia rozprawkę z tezą od rozprawki z hipotezą
- pisze opowiadanie odtwórcze i twórcze; umieszcza dialog w tekście
- stosuje, w zależności od potrzeb tworzonego przez niego tekstu, narrację pierwszo- lub trzecioosobową
- w tekstach własnych wykorzystuje różne formy wypowiedzi, w tym opis sytuacji, opis przeżyć, charakterystykę
- opisuje i charakteryzuje siebie, postaci rzeczywiste i fikcyjne, porównuje najważniejsze cechy bohaterów literackich i rzeczywistych
- samodzielnie pisze swój życiorys, CV, podanie i list motywacyjny we własnej sprawie
- przeprowadza i zapisuje wywiad, stosuje właściwy zapis graficzny
- opisuje dzieło malarskie, grafikę, plakat, rzeźbę, fotografię z odniesieniem do odpowiednich kontekstów; odczytuje wybrane sensy przenośne w różnych tekstach kultury
- pisze prosty scenariusz na podstawie dzieła literackiego lub twórczy zapisuje w nim dialogi i didaskalia
- pisze schematyczną recenzję książki/filmu/przedstawienia, uwzględniając w niej swoją opinię
- płynnie mówi na podany temat, starając się zachować zasady poprawności językowej
i stylistycznej - wyraża swoje zdanie i umie je logicznie uzasadnić, odnosi się do cudzych poglądów
i poznanych idei - zna zasady poprawnej wymowy oraz norm dotyczących akcentowania wyrazów i zdań, zna wyjątki w akcentowaniu wyrazów
- wygłasza poprawny monolog, krótkie przemówienie, stara się uczestniczyć w dyskusji
- uczestniczy w dyskusji zgodnie z zasadami kultury
- rozróżnia środki językowe w zależności od adresata wypowiedzi w oficjalnych
i nieoficjalnych sytuacjach mówienia - zna i stosuje językowe sposoby osiągania porozumienia, stosuje zasady etykiety językowej i przestrzega zasad etyki mowy
- dostrzega zjawisko brutalności słownej, kłamstwo i manipulację
- recytuje z pamięci tekst poetycki, podejmuje próbę interpretacji głosowej
z uwzględnieniem tematu i wyrażanych emocji - uczestniczy w omówieniu recytacji własnej, koleżanek i kolegów
Kształcenie językowe (gramatyka języka polskiego, komunikacja językowa i kultura języka, ortografia i interpunkcja)
- zna zasady ortograficzne (u, ó, ż, rz, ch, h, om, on, em, en, ą, ę, pisownia przedrostków, wielka i małą litera, zasady dotyczące pisowni zakończeń wyrazów, oznaczenia miękkości głosek) i wyjątki od nich, stosuje je w praktyce, w razie problemów korzysta ze słownika ortograficznego
- dostrzega większość błędów językowych, korzysta z różnych źródeł, by je skorygować
- stosuje w tworzonych tekstach podstawową wiedzę językową z zakresu fonetyki, słowotwórstwa, fleksji i składni
- ma podstawową wiedzę i stosuje ją w praktyce na typowych przykładach z zakresu:
– fonetyki – zna różnicę między głoską a literą; rozróżnia samogłoski i spółgłoski, głoski dźwięczne, bezdźwięczne, ustne, nosowe, twarde i miękkie; wskazuje upodobnienia pod względem dźwięczności i uproszczenia grup spółgłoskowych, utratę dźwięczności w wygłosie w poznanych przykładach, dostrzega rozbieżności między mową a pismem i zgodnie z tym zapisuje wyrazy, w których rozbieżności te występują,
– słowotwórstwa i słownictwa – wie, czym są wyraz podstawowy i pochodny, podstawa słowotwórcza, formant, rdzeń, rodzina wyrazów i rozpoznaje je na typowych przykładach; rozumie różnicę między wyrazem pokrewnym
a bliskoznacznym, dostrzega zróżnicowanie formantów pod względem ich funkcji, rozumie różnicę między realnym a słowotwórczym znaczeniem wyrazów, odróżnia typy wyrazów złożonych, zna typy skrótów i skrótowców i stosuje zasady interpunkcji w ich zapisie, stosuje w swoich wypowiedziach przysłowia, powiedzenia, frazeologizmy itp., potrafi podać przykłady synonimów, homonimów, antonimów, wskazuje wyrazy rodzime i zapożyczone; rozumie różnice między treścią
a zakresem wyrazu, w parze wyrazów potrafi wskazać wyraz o bogatszej treści
i mniejszym zakresie, a także o uboższej treści i większym zakresie, wyjaśnia pojęcia: język ogólnonarodowy, gwara, dialekt,
– fleksji – rozpoznaje części mowy: odmienne – rzeczownik (z podziałem na osobowy, nieosobowy, żywotny, nieżywotny, pospolity, własny), czasownik (dokonany, niedokonany, czasownik w stronie czynnej, biernej i zwrotnej), przymiotnik, liczebnik (i jego rodzaje), potrafi je odmieniać, oddziela temat od końcówki w wyrazach, w których występują oboczności; rozpoznaje nieodmienne części mowy – przysłówek (w tym odprzymiotnikowy), samodzielne
i niesamodzielne (spójnik, partykuła, przyimek), stara się stosować wiedzę
o częściach mowy w poprawnym zapisie: głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, przyimków, zakończeń czasowników, partykuły nie i -by z różnymi częściami mowy, rozpoznaje imiesłowy, zna zasady ich tworzenia i odmiany,
– składni – rozpoznaje części zdania: podmiot, orzeczenie, przydawkę, dopełnienie, okolicznik, rozpoznaje związki wyrazów w zdaniu pojedynczym, a także zależności między zdaniami składowymi w zdaniu złożonym, wskazuje człon nadrzędny
i podrzędny, wykorzystuje wiedzę o budowie wypowiedzenia pojedynczego i złożonego w przekształcaniu zdań pojedynczych na złożone i odwrotnie oraz wypowiedzeń z imiesłowowym równoważnikiem zdania na zdanie złożone
i odwrotnie, dokonuje przekształceń z mowy zależnej na niezależną i odwrotnie, sporządza wykresy zdań pojedynczych, złożonych i wielokrotnie złożonych, wyodrębnia zdania składowe w typowych zdaniach złożonych i wielokrotnie złożonych, potrafi wymienić i określić na typowych przykładach typy zdań pojedynczych (rozwinięte i nierozwinięte, oznajmujące, rozkazujące, pytające, wykrzyknikowe), złożonych (współrzędnie i podrzędnie), w swoich wypowiedziach stosuje zdania, uwzględniając cel wypowiedzi: oznajmujące, pytające i rozkazujące
- zna i stosuje znane mu normy językowe i zasady grzecznościowe odpowiednie dla wypowiedzi publicznych
- rozpoznaje i analizuje wybrane przykłady manipulacji i prowokacji językowej
- zna i świadomie stosuje językowe sposoby osiągania porozumienia
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dostateczną oraz:
Kształcenie literackie i kulturowe
SŁUCHANIE
- uważnie słucha i rozumie wypowiedzi kolegów i nauczyciela, żywo reaguje na wypowiedzi kolegów i nauczyciela, m.in. prosi o ich powtórzenie, uzupełnienie, wyjaśnienie
- słucha nagrań recytacji utworów poetyckich i prozatorskich oraz dostrzega środki wyrazu artystycznego tekstu
- wskazuje w tekstach treści informacyjne i perswazyjne
- analizuje i rozpoznaje intencję nadawcy wysłuchanego utworu, w tym aluzję, sugestię, manipulację
- rozpoznaje komizm, kpinę i ironię jako wyraz intencji wypowiedzi
CZYTANIE TEKSTÓW PISANYCH I ODBIÓR INNYCH TEKSTÓW KULTURY
- samodzielnie odczytuje większość tekstów współczesnych i dawnych na poziomie przenośnym, a w ich odczytaniu odnosi się do różnych kontekstów czyta płynnie, stosując się do zasad poprawnej interpunkcji, akcentowania i intonacji
- rozumie znaczenie archaizmów i wyrazów należących do gwar obecnych w tekstach literackich, odszukuje ich znaczenie w przypisach
- interpretuje tekst literacki i inne dzieła sztuki (np. obraz, rzeźbę, grafikę, fotografię) na poziomie dosłownym i przenośnym, określa temat utworu i różnorakie poruszone w nim problemy, interpretuje tytuł utworu, odnosi się do najważniejszych kontekstów, np. biograficznego, historycznego, kulturowego
- rozumie i omawia podstawowe emocje oraz argumenty zawarte w wypowiedziach, a także tezę, argumenty i przykłady w wypowiedzi
- odczytuje informacje zawarte w tekście, przytacza i sensownie komentuje opinie
- odróżnia opinię od faktu, fikcję od kłamstwa, fikcję od rzeczywistości w tekstach literackich i dziennikarskich, stosuje te rozróżnienia w praktyce, płynnie stosuje terminy: realizm i fantastyka
- analizuje w tekście manipulację, perswazję, sugestię, ironię, aluzję, nazywa je
- omawia elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim, rozumie sytuację, w jakiej się znajdują bohaterowie
- charakteryzuje nadawcę i adresata wypowiedzi
- dostrzega i wyjaśnia motywy postępowania bohaterów, ocenia ich zachowania i postawy w odniesieniu do ogólnie przyjętych zasad moralnych
- omawia w tekście poetyckim cechy liryki
- identyfikuje utwory należące do takich gatunków lirycznych,jak pieśń, hymn, tren, sonet, fraszka; wskazuje ich cechy
- charakteryzuje osobę mówiącą w wierszu i bohatera wiersza (jej sytuację, uczucia i stany), nie utożsamiając ich z autorem
- przytacza środki wyrazu artystycznego wypowiedzi: neologizm, prozaizm, eufemizm, inwokację, pytanie retoryczne, apostrofę, anaforę, porównanie, porównanie homeryckie, archaizację, kolokwializm, określa ich funkcje w tekście
- podejmuje próby interpretacji obrazów poetyckich
- odróżnia i omawia cechy gatunkowe noweli, powieści (i jej gatunków), opowiadania, legendy, baśni, przypowieści (paraboli), mitu, bajki, pamiętnika, dziennika, epopei
- przedstawia i analizuje elementy świata przedstawionego w utworze, omawia ich funkcję w konstrukcji utworu
- omawia wpływ rodzaju narracji na kształt utworu
- w komiksach, piosenkach i innych tekstach kultury popularnej znajduje nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych
- wyodrębnia w tekście epickim fragmenty np. charakterystyki pośredniej i bezpośredniej, opisu przeżyć, tekstów użytkowych
- wymienia cechy dramatu jako rodzaju literackiego, stosuje w praktyce słownictwo dotyczące dramatu: akt, scena, tekst główny, didaskalia, monolog (w tym monolog wewnętrzny) i dialog, zna cechy tragedii komedii i dramatu właściwego, potrafi zakwalifikować utwory dramatyczne do poszczególnych rodzajów dramatu
- interpretuje głosowo dialogi ze scenariuszy, rozumie budowę i treść dramatu
- omawia cechy literatury dydaktycznej, wymienia cechy bajki
- omawia w balladzie i satyrze elementy typowe dla różnych rodzajów literackich
- wyszukuje informacje w tekście popularnonaukowym, naukowym, publicystycznym, indeksie i przypisach
- wykorzystuje do pracy spis treści, wyszukuje i zapisuje cytaty z poszanowaniem praw autorskich, sporządza przypis, wyszukuje i porównuje informacje w różnych tekstach, m.in. popularnonaukowych i naukowych
- dostrzega różnice stylu i intencji między tekstem literackim, naukowym
i popularnonaukowym, wyszukuje w nich potrzebne informacje - wymienia i rozpoznaje gatunki dziennikarskie: wywiad, felieton, artykuł, reportaż, podaje cechy tych gatunków, uzasadnia przynależność tekstu prasowego do publicystyki
- analizuje i podejmuje próby odczytania symboli i alegorii występujących w poznanych tekstach kultury
ocenia adaptację filmową i teatralną, muzyczną i inne; krytycznie wypowiada się na jej temat, odwołując się do jej struktury i treści
- analizuje związki między dziełem literackim a innym tekstem kultury (np. obrazem, plakatem, dziełem muzycznym, rzeźbą)
- samodzielnie dokonuje przekładu intersemiotycznego tekstów kultury i interpretacji wybranych zjawisk społecznych oraz prezentuje je w ramach różnych projektów grupowych
- interpretuje aforyzm i anegdotę
- w cudzej wypowiedzi (w tym literackiej) zauważa elementy retoryki: powtórzenia, pytania retoryczne, apostrofy wyliczenia, wykrzyknienia; analizuje wybrane z nich
- analizuje i omawia językowe i pozajęzykowe środki perswazji, w reklamie
- analizuje funkcje środków pozajęzykowych w sztuce teatralnej i filmie
- wyróżnia w tekście cechy stylu oficjalnego, nieoficjalnego (potocznego), urzędowego (mówionego i pisanego) i artystycznego
- interpretuje pejzaż, portret, scenę rodzajową, martwą naturę; wie, czym się różnią, dostrzega ważne elementy i wybrane konteksty dzieła malarskiego
Tworzenie wypowiedzi (elementy retoryki, mówienie i pisanie)
- pisze na temat, stosując przejrzystą kompozycję logicznej wypowiedzi, polemizuje ze stanowiskiem innych, formułuje rzeczowe argumenty poparte przykładami
- zachowuje poprawność językową, stylistyczną, ortograficzną i interpunkcyjną tworzonego tekstu, stosuje najważniejsze zasady interpunkcji zdania pojedynczego, złożonego
i wielokrotnie złożonego, pisze przeważnie teksty wyczerpujące temat, zrozumiałe, klarowne - układa tekst o trójdzielnej kompozycji z uwzględnieniem akapitów, stosuje cytat i potrafi go wprowadzić do tekstu, pamiętając o cudzysłowie oraz nawiązaniu, dba o spójne nawiązania między poszczególnymi częściami wypowiedzi, w tym w przemówieniu
- zachowuje estetykę zapisu
- dobiera formę notatki dotyczącej wysłuchanej wypowiedzi do własnych potrzeb
- redaguje poprawne ogłoszenie, zaproszenie, zawiadomienie, pozdrowienia, życzenia, gratulacje, dedykację, apel, uwzględniając w nich wszystkie elementy i właściwy zapis graficzny
- tworzy plan ramowy i szczegółowy dłuższej wypowiedzi, uwzględniając w nim najważniejsze zagadnienia, zgodnie z funkcją tworzonego tekstu
- formułuje treść sms-a, e-maila, stosując poprawny zapis ortograficzny; dodaje poprawny komentarz do przeczytanej informacji elektronicznej
- streszcza, skraca, parafrazuje tekst (w tym tekst naukowy i popularnonaukowy), poprawnie i samodzielnie przytaczając większość zagadnień, zgodnie z funkcją skracanego czy przekształcanego tekstu
- pisze poprawne opis, charakterystykę, sprawozdanie, list nieoficjalny i oficjalny, dziennik, pamiętnik, zgodnie z cechami gatunkowymi tekstów i funkcją tekstu
- tworzy wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, w rozprawce formułuje tezę, hipotezę oraz argumenty, samodzielnie podaje przykłady do argumentów, wnioskuje, stosuje właściwe rozprawce słownictwo
- w opowiadaniu odtwórczym i twórczym stosuje elementy charakterystyki pośredniej, wprowadza realia epoki w tekście odwołującym się do minionych epok
- stosuje, w zależności od potrzeb tworzonego przez niego tekstu, narrację pierwszo- lub trzecioosobową
- w tekstach własnych swobodnie wykorzystuje różne formy wypowiedzi, w tym opis sytuacji, opis przeżyć wewnętrznych, mowę zależną i niezależną w celu dynamizowania akcji i charakteryzowania bohatera
- opisuje i charakteryzuje siebie, postaci rzeczywiste i fikcyjne, porównuje cechy bohaterów literackich i rzeczywistych
- posługuje się stylem urzędowym, samodzielnie pisze swój życiorys, CV, podanie i list motywacyjny
- przeprowadza i zapisuje wywiad, stosuje w nim właściwy zapis graficzny, stara się formułować ciekawe pytania, wykorzystuje zdobytą z różnych źródeł wiedzę na temat podjęty w rozmowie
- opisuje dzieło malarskie, grafikę, plakat, rzeźbę, fotografię z odniesieniem do odpowiednich kontekstów; odczytuje sensy przenośne w wybranych tekstach kultury, podejmuje próbę interpretacji tekstu kultury, np. obrazu, plakatu, grafiki
- pisze scenariusz na podstawie dzieła literackiego lub twórczy zapisuje w nim dialogi
i didaskalia - pisze recenzję książki/filmu/przedstawienia, uwzględniając w niej swoją opinię oraz podstawowe słownictwo związane z dziedziną recenzowanego zjawiska
- wyraża swoje zdanie i umie je logicznie uzasadnić, odnosi się do cudzych poglądów
i poznanych idei - stosuje się do zasad poprawnej wymowy oraz norm dotyczących akcentowania wyrazów
i zdań, zna i stosuje wyjątki w akcentowaniu wyrazów - wygłasza poprawny monolog, przemówienie, aktywnie uczestniczy w dyskusji
- prezentuje wdyskusji swoje stanowisko, rozwija je odpowiednio dobranymi argumentami, świadome stosuje retoryczne środki wyrazu
- uczestniczy w dyskusji zgodnie z zasadami kultury, logicznie formułuje argumenty
- potrafi zastosować środki językowe w zależności od adresata wypowiedzi w oficjalnych
i nieoficjalnych sytuacjach mówienia - zna i stosuje językowe sposoby osiągania porozumienia, zasady etykiety językowej
i przestrzega zasad etyki mowy - reaguje z zachowaniem zasad kultury na zjawisko brutalności słownej, kłamstwo
i manipulację - recytuje z pamięci tekst poetycki, interpretując go z uwzględnieniem tematu i wyrażanych emocji
- ocenia recytację własną, koleżanek i kolegów i przedstawia uzasadnienie swojej oceny
Kształcenie językowe (gramatyka języka polskiego, komunikacja językowa i kultura języka, ortografia i interpunkcja)
- sprawnie stosuje w praktyce zasady ortograficzne (u, ó, ż, rz, ch, h, om, on, em, en, ą, ę, pisownia przedrostków, wielka i mała litera, zasady dotyczące pisowni zakończeń wyrazów, oznaczenia miękkości głosek), w razie wątpliwości korzysta ze słownika ortograficznego
- koryguje błędy językowe w tworzonym przez siebie tekście, analizuje i porównuje przy tym wiedzę z różnych źródeł informacji
- analizuje elementy językowe w tekstach kultury (np. w reklamach, plakacie, piosence), wykorzystując wiedzę o języku w zakresie fonetyki, słowotwórstwa, fleksji i składni
- ma wiedzę, którą stosuje w praktyce, z zakresu:
– fonetyki – zna różnicę między głoską a literą; rozróżnia samogłoski i spółgłoski, głoski dźwięczne, bezdźwięczne, ustne, nosowe, twarde, miękkie; wskazuje upodobnienia pod względem dźwięczności i uproszczenia grup spółgłoskowych, zjawiska utraty dźwięczności w wygłosie, dostrzega rozbieżności między mową a pismem i zgodnie
z tym zapisuje wyrazy, w których te rozbieżności występują,
– słowotwórstwa i słownictwa – rozpoznaje wyraz podstawowy i pochodny, podstawę słowotwórczą, formant, rdzeń, tworzy rodzinę wyrazów; odróżnia wyraz pokrewny od bliskoznacznego, stosuje poprawnie formanty do tworzenia wyrazów pochodnych, umie je nazwać, rozpoznaje wyrazy złożone słowotwórczo, wskazuje różnicę między realnym a słowotwórczym znaczeniem wyrazów; zna typy skrótów i skrótowców
i stosuje zasady interpunkcji w ich zapisie, świadomie stosuje w swoich wypowiedziach popularne przysłowia, powiedzenia, frazeologizmy we właściwym kontekście itp., rozróżnia synonimy, homonimy, antonimy, wskazuje wyrazy rodzime
i zapożyczone; wyjaśnia różnice między treścią a zakresem wyrazu, różnicuje wyrazy ze względu na ich treść i zakres, odróżnia język ogólnonarodowy od gwary i dialektu,
– fleksji – nazywa i odmienia odmienne części mowy: rzeczownik (z podziałem na osobowy, nieosobowy, żywotny, nieżywotny, pospolity, własny), czasownik (dokonany, niedokonany, czasownik w stronie czynnej, biernej i zwrotnej), przymiotnik, liczebnik (i jego rodzaje); oddziela temat od końcówki, także w wyrazach, w których występują oboczności; nazywa nieodmienne części mowy: przysłówek (w tym odprzymiotnikowy), samodzielne i niesamodzielne (spójnik, partykuła, przyimek, wykrzyknik); stosuje wiedzę o częściach mowy w poprawnym zapisie: głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, przyimków, zakończeń czasowników, partykuły nie i -by z różnymi częściami mowy; tworzy i odmienia imiesłowy,
– składni – rozpoznaje i nazywa części zdania: podmiot (i jego rodzaje: gramatyczny, logiczny, szeregowy i domyślny), orzeczenie (odróżnia orzeczenie czasownikowe od imiennego), przydawkę, dopełnienie, okolicznik (czasu, miejsca, sposobu, przyczyny, celu); nazywa związki wyrazów w zdaniu pojedynczym (w tym rozpoznaje wyraz nadrzędny i podrzędny), a także zależności między zdaniami składowymi w zdaniu złożonym, wskazuje człon nadrzędny i podrzędny; wykorzystuje wiedzę o budowie wypowiedzenia pojedynczego i złożonego w przekształcaniu zdań pojedynczych na złożone i odwrotnie oraz wypowiedzeń z imiesłowowym równoważnikiem zdania na zdanie złożone i odwrotnie; dokonuje przekształceń z mowy zależnej na niezależną
i odwrotnie, sporządza wykresy zdań pojedynczych, złożonych i wielokrotnie złożonych, wyodrębnia zdania składowe w zdaniach złożonych i wielokrotnie złożonych, potrafi określić typy zdań pojedynczych (rozwinięte i nierozwinięte, oznajmujące, rozkazujące, pytające, wykrzyknikowe), złożonych (współrzędnie
i podrzędnie), a także rozpoznać rodzaje zdań złożonych współrzędnie (łącznie, rozłącznie, przeciwstawnie i wynikowo) i podrzędnie (przydawkowe, dopełnieniowe, okolicznikowe, podmiotowe i orzecznikowe); w swoich wypowiedziach stosuje zdania, uwzględniając cel wypowiedzi: oznajmujące, pytające i rozkazujące
- świadomie stosuje znane mu normy językowe i zasady grzecznościowe odpowiednie dla wypowiedzi publicznych
- analizuje przykłady manipulacji i prowokacji językowej, nie poddaje się im
- zna językowe sposoby osiągania porozumienia, świadomie je stosuje
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dobrą oraz:
Kształcenie literackie i kulturowe
SŁUCHANIE
- aktywnie słucha i rozumie wypowiedzi kolegów i nauczyciela jako uczestnik różnych sytuacji mówienia w czasie zajęć lekcyjnych, analizuje treść i kompozycję wypowiedzi innych, poprawność językową i stylistyczną
- słucha nagrań recytacji utworów poetyckich i prozatorskich oraz ocenia zabiegi związane z prezentacją walorów artystycznych tekstu
- interpretuje wysłuchany tekst, uwzględniając intencję jego nadawcy, w tym aluzję, sugestię, manipulację
- analizuje i omawia w wysłuchanych utworach elementy komizmu, kpiny i ironii jako wyraz intencji wypowiedzi
CZYTANIE TEKSTÓW PISANYCH I ODBIÓR INNYCH TEKSTÓW KULTURY
- samodzielnie odczytuje teksty współczesne i dawne na poziomie przenośnym
i symbolicznym, interpretuje je w różnych kontekstach, czyta płynnie, stosując się do zasad poprawnej interpunkcji, akcentowania i intonacji oraz uwzględnia budowę wersyfikacyjną, a także organizację rytmiczną utworu poetyckiego - rozumie znaczenie archaizmów i wyrazów należących do gwar obecnych w tekstach literackich, odszukuje ich znaczenie w przypisach lub innych źródłach, odróżnia archaizm od archaizacji
- analizuje tekst literacki i inne dzieła sztuki (np. obraz, rzeźbę, grafikę) na poziomie dosłownym, przenośnym i symbolicznym, określa temat utworu i poruszone problemy, ustosunkowuje się do nich, dąży do zrozumienia ich złożoności i niejednoznaczności, samodzielnie interpretuje tytuł utworu, odnosi się do kontekstów, np. biograficznego, historycznego, kulturowego
- zauważa, rozumie i omawia emocje oraz argumenty zawarte w wypowiedziach, a także tezę, argumenty i przykłady w wypowiedzi, polemizuje z nimi
- interpretuje informacje zawarte w tekście, przytacza i komentuje opinie, odnosząc się do nich
- odróżnia prawdę od prawdopodobieństwa, wskazuje elementy biograficzne
i autobiograficzne w dziełach literackich, odróżnia je od wspomnień i pamiętnika lub dziennika; płynnie stosuje terminy realizm i fantastyka - ustosunkowuje się do różnych sposobów oddziaływania tekstu na odbiorcę, takich jak perswazja, sugestia, ironia, aluzja, wartościowanie, manipulacja it, płynnie stosuje ww. terminy
- całościowo omawia elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim, rozumie złożone sytuacje, w jakich znajdują się bohaterowie
- szczegółowo charakteryzuje nadawcę i adresata wypowiedzi, podaje odpowiednie fragmenty tekstu na potwierdzenie swych ustaleń
- dostrzega i wyjaśnia złożone motywy postępowania bohaterów, wartościuje ich zachowania i postawy w odniesieniu do ogólnie przyjętych zasad moralnych, stara się unikać prostych, jednoznacznych ocen
- wskazuje w tekstach cechy typowe dla liryki, epiki czy dramatu, cechy gatunkowe takich tekstów, jak pieśń, hymn, sonet, tren, fraszka
- charakteryzuje osobę mówiącą w wierszu i bohatera wiersza (jej sytuację, uczucia i stany), podaje odpowiednie fragmenty tekstu na potwierdzenie swych ustaleń
- analizuje środki stylistyczne, takie jak neologizm, prozaizm, eufemizm, inwokację, pytanie retoryczne, apostrofę, anaforę, porównanie, porównanie homeryckie, archaizację, kolokwializm, określa ich funkcje w tekście i wpływ na kształt i wymowę utworu
- wnikliwie omawia obrazy poetyckie obecne w tekście
- odróżnia i omawia cechy gatunkowe noweli, powieści (i jej gatunków), opowiadania, legendy, baśni, przypowieści (paraboli), mitu, bajki, pamiętnika, dziennika, fantasy, epopei, podaje odpowiednie fragmenty tekstu na potwierdzenie swych ustaleń
- przedstawia i szczegółowo analizuje elementy świata przedstawionego w utworze, omawia ich funkcję w konstrukcji utworu
- stosuje w praktyce słownictwo dotyczące dramatu: akt, scena, tekst główny, didaskalia, monolog (w tym monolog wewnętrzny) i dialog, zna cechy tragedii, komedii i dramatu właściwego, potrafi zakwalifikować utwory dramatyczne do poszczególnych rodzajów dramatu, odróżnia dramat od inscenizacji i adaptacji
- proponuje własną interpretację głosową dialogów ze scenariuszy, rozumie budowę i treść dramatu
- omawia cechy literatury dydaktycznej, podaje przykłady utworów należących do literatury dydaktycznej, wymienia cechy bajki
- wskazuje, jaką funkcję pełnią w balladzie i satyrze elementy typowe dla różnych rodzajów literackich
- wyszukuje informacje w tekście popularnonaukowym, naukowym, publicystycznym, indeksie i przypisach; wykorzystuje do pracy spis treści, wyszukuje i zapisuje cytaty
z poszanowaniem praw autorskich, sporządza przypis, wyszukuje i porównuje informacje w różnych tekstach, m.in. popularnonaukowych i naukowych – używa ich do własnych celów - ma świadomość różnic stylu i intencji między tekstem literackim, naukowym, popularnonaukowym i publicystycznym
- wymienia i rozpoznaje gatunki dziennikarskie: wywiad, felieton, artykuł, reportaż; podaje cechy tych gatunków, uzasadnia przynależność tekstu prasowego do publicystyki; w wypowiedziach świadomie i konsekwentnie stosuje nazwy gatunków publicystycznych; wie, czym publicystyka różni się od literatury
- analizuje i interpretuje symbole i alegorie występujące w tekstach kultury, określa ich funkcje
- wie, czym się różni adaptacja od oryginalnego tekstu; analizuje zamysł pisarza i twórców adaptacji
- określa i ocenia rolę osób uczestniczących w procesie powstawania przedstawienia teatralnego oraz filmu (reżyser, aktor, scenograf, charakteryzator, scenarzysta, producent, operator, dźwiękowiec, rekwizytor, inspicjent, sufler, statysta, oświetleniowiec, kostiumolog)
- wnikliwie, korzystając z różnych źródeł informacji, analizuje związki między dziełem literackim a innym tekstem kultury (np. obrazem, plakatem, dziełem muzycznym, rzeźbą)
- samodzielnie dokonuje przekładu intersemiotycznego tekstów kultury i interpretacji wybranych zjawisk społecznych oraz prezentuje je w ramach różnych projektów, samodzielnych lub grupowych, podejmuje w nich tematy związane z historią, filozofią, sztuką
- interpretuje aforyzm i anegdotę
- w cudzej wypowiedzi (w tym literackiej) analizuje i omawia elementy retoryki: powtórzenia, pytania retoryczne, apostrofy, wyliczenia, wykrzyknienia
- wnikliwie analizuje językowe i pozajęzykowe środki perswazji ( w reklamie prasowej), reaguje adekwatnie do nich, nie ulega im niepotrzebnie
- dostrzega i omawia funkcje środków pozajęzykowych w sztuce teatralnej i filmie
- wskazuje elementy stylu oficjalnego, nieoficjalnego (potocznego), urzędowego (mówionego i pisanego) i artystycznego w tekstach, np. literackich, i określa ich funkcję
- interpretuje pejzaż, portret, scenę rodzajową, martwą naturę; wybiera i omawia konteksty związane z analizowanym dziełem
Tworzenie wypowiedzi (elementy retoryki, mówienie i pisanie)
- pisze wyczerpująco i na temat, stosując funkcjonalną, urozmaiconą kompozycję, logikę wypowiedzi
- zachowuje poprawność językową, stylistyczną, ortograficzną i interpunkcyjną tworzonego tekstu, stosuje zasady interpunkcji zdania pojedynczego, złożonego i wielokrotnie złożonego, pisze teksty wyczerpujące temat, zrozumiałe, klarowne
- zachowuje przemyślaną, trójdzielną kompozycję dłuższej wypowiedzi, w tym
w przemówieniu; konsekwentnie i logicznie stosuje akapity, dba o spójne, ciekawe nawiązania między poszczególnymi częściami wypowiedzi - zachowuje estetykę zapisu, jego teksty są poprawne, przejrzyste i czytelne
- posługując się bogatym słownictwem, poprawnie redaguje różne formy wypowiedzi, in. opowiadanie z elementami dialogu i monologu, opisu, charakterystyki, zróżnicowane stylistycznie i funkcjonalnie opisy, recenzję i notatkę (różnorodne postaci)
- redaguje poprawne ogłoszenie, zaproszenie, zawiadomienie, pozdrowienia, życzenia, gratulacje, dedykację, apel, uwzględniając w nich wszystkie elementy i właściwy zapis graficzny i funkcję tekstu
- tworzy plan ramowy i rozbudowany szczegółowy dłuższej wypowiedzi
- formułuje treść sms-a, e-maila, stosując poprawny zapis ortograficzny, dodaje trafny, przemyślany komentarz do przeczytanej informacji elektronicznej
- streszcza, skraca, parafrazuje tekst (w tym tekst naukowy i popularnonaukowy), poprawnie i samodzielnie przytaczając zagadnienia
- pisze opis, charakterystykę, sprawozdanie, list nieoficjalny i oficjalny, dziennik, pamiętnik, zgodnie z cechami gatunkowymi tekstów, stylizuje język, np. listu na język dawnych epok
- tworzy wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, odwołując się do kontekstów, np. historycznego, biograficznego, kulturowego; w rozprawce swobodnie formułuje tezę, hipotezę oraz wnikliwe argumenty; samodzielnie podaje przykłady do argumentów; wnioskuje, dobierając słownictwo właściwe rozprawce
- w opowiadaniu odtwórczym i twórczym indywidualizuje język bohatera, wprowadza nieszablonowe rozwiązania kompozycyjne
- w tekstach własnych swobodnie i celowo wykorzystuje różne formy wypowiedzi, w tym opis sytuacji, opis przeżyć wewnętrznych, mowę zależną i niezależną w celu dynamizowania akcji i charakteryzowania bohatera
- wnikliwie opisuje i charakteryzuje siebie, postaci rzeczywiste i fikcyjne, porównuje cechy bohaterów literackich i rzeczywistych, ocenia i wartościuje ich zachowania
i postawy w odniesieniu do ogólnie przyjętych norm moralnych - samodzielnie pisze życiorys, CV, podanie i list motywacyjny
- przeprowadza i zapisuje wywiad, stosuje w nim właściwy zapis graficzny, dba o ciekawe pytania, wykorzystuje zdobytą z różnych źródeł wiedzę na temat podjęty w rozmowie
- opisuje dzieło malarskie, grafikę, plakat, rzeźbę, fotografię z odniesieniem do odpowiednich kontekstów; odczytuje sensy przenośne w wybranych tekstach kultury, interpretuje tekst kultury, np. obrazu, plakatu, grafiki
- pisze scenariusz na podstawie własnych pomysłów
- pisze wyczerpującą temat recenzję książki/filmu/przedstawienia, uwzględniając
w niej swoją opinię i operując właściwym dla recenzji słownictwem, omwaia krytycznie elementy tekstu kultury , stosując odpowiednio dobrane słownictwo - wyraża własne zdanie, trafnie polemizuje ze stanowiskiem innych, formułuje rzeczowe i samodzielne argumenty poparte celnie dobranymi przykładami, np. wprowadza cytaty z tekstów filozoficznych, sentencje, przysłowia na poparcie swojego stanowiska
- stosuje się do zasad poprawnej wymowy oraz norm dotyczących akcentowania wyrazów
i zdań, zna i stosuje wyjątki w akcentowaniu wyrazów, unika regionalizmów i elementów gwary środowiskowej, które są niezgodne z normą językową - wygłasza poprawny, ciekawy monolog, przemówienie, uczestniczy w dyskusji, posługując się wieloma środkami wyrazu
- wyraża swoje zdanie i umie je logicznie uzasadnić, czynnie się odnosi do cudzych poglądów i poznanych idei
- aktywnie uczestniczy w dyskusji, używając środków językowych wyrażających stosunek mówiącego do przedstawianych treści; nawiązując do wypowiedzi przedmówców, podejmuje próby prowadzenia dyskusji
- dobiera i stosuje różnorodne środki językowe odpowiednio do sytuacji i odbiorcy oraz rodzaju komunikatu
- prezentuje w dyskusji swoje stanowisko, rozwija je odpowiednio dobranymi, przemyślanymi argumentami, świadome stosuje retoryczne środki wyrazu
- stosuje środki językowe w zależności od adresata wypowiedzi w oficjalnych i nieoficjalnych sytuacjach mówienia odpowiednio do sytuacji i odbiorcy oraz rodzaju komunikatu
- zna i swobodnie stosuje językowe sposoby osiągania porozumienia, zasady etykiety językowej i przestrzega zasad etyki mowy
- reaguje swobodnie i z zachowaniem zasad kultury na zjawisko brutalności słownej, kłamstwo i manipulację
- recytuje z pamięci teksty poetyckie, interpretując je głosowo z uwzględnieniem tematu
i wyrażanych emocji oraz na przykład przez poprawne stosowanie pauz w tekście zawierającym przerzutnie - krytycznie ocenia recytację własną, koleżanek i kolegów; przedstawia rzeczowe, wnikliwe, bezstronne i życzliwe uzasadnienie swojej oceny
- płynnie mówi na podany temat, zachowując zasady poprawności językowej
i stylistycznej; udowadnia swoje racje za pomocą rzeczowych argumentów ułożonych
w logiczny wywód
Kształcenie językowe (gramatyka języka polskiego, komunikacja językowa i kultura języka, ortografia i interpunkcja)
Umiejętnie stosuje wiedzę językową w zakresie:
- stosowania w praktyce zasad ortograficznych (u, ó, ż, rz, ch, h, om, on, em, en, ą, ę, pisownia przedrostków, wielka i mała litera, zasady dotyczące pisowni zakończeń wyrazów, oznaczenia miękkości głosek), korzysta ze słownika ortograficznego, by wyjaśnić wątpliwości dotyczące wyrazów rzadkich, o nietypowej pisowni
- dostrzegania i korekty błędów językowych w tworzonym przez siebie tekście
- analizy elementów językowych w tekstach kultury (np. w reklamach, plakacie, piosence), z wykorzystaniem wiedzy o języku w zakresie fonetyki, słowotwórstwa, fleksji i składni
- ma wiedzę, którą płynnie stosuje w praktyce, z zakresu:
– fonetyki – zna różnicę między głoską a literą; rozróżnia samogłoski i spółgłoski, głoski dźwięczne, bezdźwięczne, ustne, nosowe, twarde, miękkie; wie, na czym polega zjawisko upodobnień pod względem dźwięczności, uproszczeń grup spółgłoskowych, utraty dźwięczności w wygłosie; ma świadomość rozbieżności między mową a pismem i świadomie to wykorzystuje, dbając o poprawność ortograficzną pisanych tekstów,
– słowotwórstwa i słownictwa – rozpoznaje wyraz podstawowy i pochodny, podstawę słowotwórczą, formant, rdzeń, tworzy rodzinę wyrazów; odróżnia wyraz pokrewny od bliskoznacznego, poprawnie stosuje formanty do tworzenia wyrazów pochodnych, umie je nazwać, rozpoznaje wyrazy złożone słowotwórczo, wskazuje różnicę między realnym a słowotwórczym znaczeniem wyrazów, zna typy skrótów i skrótowców oraz stosuje zasady interpunkcji w ich zapisie; świadomie stosuje
w swoich wypowiedziach popularne przysłowia, powiedzenia, frazeologizmy we właściwym kontekście itp., rozróżnia synonimy, homonimy, antonimy, wskazuje wyrazy rodzime i zapożyczone; wyjaśnia różnice między treścią a zakresem wyrazu, różnicuje wyrazy ze względu na ich treść i zakres, odróżnia język ogólnonarodowy od gwary i dialektu,
– fleksji – swobodnie nazywa i odmienia odmienne części mowy (także w przypadku wyrazów podchwytliwych): rzeczownik (z podziałem na osobowy, nieosobowy, żywotny, nieżywotny, pospolity, własny), czasownik (dokonany, niedokonany,
w stronie czynnej, biernej i zwrotnej), przymiotnik, liczebnik (i jego rodzaje), oddziela temat od końcówki, także w wyrazach, w których występują oboczności; nazywa nieodmienne części mowy (także w przypadku podchwytliwych wyrazów): przysłówek (w tym odprzymiotnikowy), samodzielne i niesamodzielne (spójnik, partykuła, przyimek, wykrzyknik), stosuje wiedzę o częściach mowy
w poprawnym zapisie: głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, przyimków, zakończeń czasowników, partykuły nie i -by z różnymi częściami mowy, tworzy
i odmienia imiesłowy,
– składni – rozpoznaje i nazywa części zdania: podmiot (i jego rodzaje: gramatyczny, logiczny, szeregowy i domyślny), orzeczenie (odróżnia orzeczenie czasownikowe od imiennego), przydawkę, dopełnienie, okolicznik (czasu, miejsca, sposobu, przyczyny, celu), nazywa związki wyrazów w zdaniu pojedynczym (w tym rozpoznaje wyraz nadrzędny i podrzędny w związkach wyrazów, rozpoznaje związek zgody, rządu i przynależności), a także zależności między zdaniami składowymi w zdaniu złożonym, wskazuje człon nadrzędny i podrzędny, wykorzystuje wiedzę o budowie wypowiedzenia pojedynczego i złożonego
w przekształcaniu zdań pojedynczych na złożone i odwrotnie oraz wypowiedzeń
z imiesłowowym równoważnikiem zdania na zdanie złożone i odwrotnie, dokonuje przekształceń z mowy zależnej na niezależną i odwrotnie, sporządza wykresy rozbudowanych zdań pojedynczych, złożonych i wielokrotnie złożonych, wyodrębnia zdania składowe w zdaniach złożonych i wielokrotnie złożonych, potrafi określić typy zdań pojedynczych (rozwinięte i nierozwinięte, oznajmujące, rozkazujące, pytające, wykrzyknikowe), złożonych (współrzędnie i podrzędnie),
a także rozpoznać rodzaje zdań złożonych współrzędnie (łącznie, rozłącznie, przeciwstawnie i wynikowo) i podrzędnie (przydawkowe, dopełnieniowe, okolicznikowe, podmiotowe i orzecznikowe) na prostych przykładach; w swoich wypowiedziach stosuje zdania, uwzględniając cel wypowiedzi: oznajmujące, pytające i rozkazujące
- swobodnie wykorzystuje znane normy językowe i zasady grzecznościowe odpowiednie dla wypowiedzi publicznych
- rozpoznaje i rozumie przykłady manipulacji i prowokacji językowej, aktywnie je komentuje i reaguje na nie
- zna językowe sposoby osiągania porozumienia, aktywnie i asertywnie je stosuje
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę bardzo dobrą, a ponadto przejawia wiele umiejętności w zakresie przykładowo podanych zagadnień:
Kształcenie literackie i kulturowe
SŁUCHANIE
- ocenia wysłuchany tekst pod względem merytorycznym oraz poprawnościowym, stosuje kryteria oceny odpowiednio dobrane do celu wypowiedzi i intencji nadawcy
- samodzielnie odczytuje i interpretuje zabiegi związane z prezentacją walorów artystycznych nagrania wzorcowej recytacji
- analizuje i wykorzystuje w nowych sytuacjach dydaktycznych informacje wybrane
z wysłuchanego tekstu
CZYTANIE TEKSTÓW PISANYCHI ODBIÓR INNYCH TEKSTÓW KULTURY
- czyta różne teksty (zarówno współczesne, jak i dawne, przewidziane w programie nauczania oraz spoza niego) na poziomie dosłownym, przenośnym i symbolicznym
- samodzielnie i z pasją interpretuje teksty pisane i inne teksty kultury, uwzględniając intencję nadawcy oraz konteksty niezbędne do interpretacji, proponuje własną interpretację głosową tekstu
- praktycznie wykorzystuje informacje wybrane z tekstu literackiego, popularnonaukowego, naukowego; systematycznie i skutecznie szuka nowych informacji w celu realizacji zainteresowań humanistycznych
- krytycznie, wielostronnie i z zaangażowaniem poznawczym ocenia i wartościuje treści, zachowania i postawy przedstawione w utworach w odniesieniu do systemu moralnego
i etycznego - analizuje niejednorodność dzieł literackich
Tworzenie wypowiedzi (elementy retoryki, mówienie i pisanie)
- samodzielnie buduje spójne, logiczne, rzeczowe wypowiedzi na podany temat, w których przedstawia własne, ciekawe stanowisko lub płynnie dowodzi przyjętych racji za pomocą popartych przykładami argumentów uwzględniających różne konteksty kulturowe
- tworzy oryginalne notatki, posługując się bogatym słownictwem
- podejmuje próby własnej twórczości literackiej, świadomie stosując różnorodne środki stylistyczne, parafrazuje utwory znanych twórców
- pisze wypowiedzi oryginalne pod względem sposobu ujęcia tematu; wykazuje się szczególną dbałością o poprawność językową, bezbłędny zapis, logiczną i pomysłową kompozycję; jego język charakteryzuje się własnym stylem lub jego zaczątkami
- aktywnie uczestniczy w realizacji projektów, będąc przewodniczącym grup projektowych lub pełniąc inną ważną dla danego projektu funkcję
- proponuje tematy rozmów odnoszące się do omawianych utworów
- aktywnie uczestniczy w dyskusji jako dyskutant lub przewodniczący, rzeczowo przedstawia swoje stanowisko i wnioski, formułuje oryginalne, przemyślane sądy
i spostrzeżenia - interpretuje głosowo wygłaszany z pamięci lub czytany tekst, uwzględniając funkcję zastosowanych środków stylistycznych, charakter tekstu, konteksty
- przejawia szczególną dbałość o kulturę słowa
- oceniając pracę innych, przedstawia krytyczną, rzeczową refleksję wynikającą
z wnikliwej analizy wykonanych zadań i erudycji polonistycznej, pozostaje przy tym bezstronny i życzliwy
Kształcenie językowe (gramatyka języka polskiego, komunikacja językowa i kultura języka, ortografia i interpunkcja)
- wykorzystując wiedzę o języku, odczytuje sensy symboliczne i przenośne w tekstach kultury jako efekt świadomego kształtowania warstwy stylistycznej wypowiedzi
- samodzielnie poszerza wiedzę językową i wykorzystuje ją we własnych wypowiedziach
Ocenę celującą z przedmiotu otrzymuje uczeń , który rozwiązuje zadania złożone, problemowe , o podwyższonym stopniu trudności lub jest laureatem konkursów międzyszkolnych ( I, II, III miejsce ) lub rejonowych , wojewódzkich i ponad wojewódzkich (I, II, III miejsce lub wyróżnienie).
[1] Tłustą czcionką wyszczególniono treści, które pojawiają się po raz pierwszy w klasie 8.
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO DLA KLASY 8
1.OCENA CELUJĄCA
UCZEŃ SPEŁNIA KRYTERIA OCENY BARDZO DOBREJ, A PONADTO ROZWIĄZUJE ZADANIA ZŁOŻONE, PROBLEMOWE O PODWYŻSZONYM STOPNIU TRUDNOŚCI, LUB JEST LAUREATEM KONKURSÓW MIĘDZYSZKOLNYCH ( I,II,III MIEJSCE) LUB REJONOWYCH, WOJEWÓDZKICH I PONADWOJEWÓDZKICH ( I,II,III MIEJSCE LUB WYRÓŻNIENIE)
2.OCENA BARDZO DOBRA
GRAMATYKA I SŁOWNICTWO
UCZEŃ ZNA I POPRAWNIE STOSUJE STRUKTURY ZAWARTE W DZIAŁACH GRAMMAR I VOCABULARY PODRĘCZNIKA „REPETYTORIUM DLA SZKOŁY PODSTAWOWEJ Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO CZ.2” LUB ,,LINK DLA KLASY VIII” (klasy dwujęzyczne). UCZEŃ BUDUJE SPÓJNE ZDANIA I STOSUJE SZEROKI ZAKRES SŁOWNICTWA
SŁUCHANIE
POTRAFI ZROZUMIEĆ OGÓLNY SENS TEKSTÓW I ROZMÓW, POTRAFI ZROZUMIEĆ KLUCZOWE INFORMACJE W PROSTYCH TEKSTACH I ROZMOWACH,POTRAFI ZROZUMIEĆ POLECENIA NAUCZYCIELA.
MÓWIENIE
POTRAFI Z POWODZENIEM PRZEKAZAĆ WIADOMOŚĆ,POSŁUGUJE SIĘ POPRAWNYM JĘZYKIEM, POPEŁNIAJĄC NIEWIELE BŁĘDÓW, MOŻNA GO ZROZUMIEĆ BEZ TRUDNOŚCI
PISANIE
POTRAFI NAPISAĆ ZADANIE ZAWIERAJĄCE PEŁNE ZDANIA,PROSTE STRUKTURY I SŁOWNICTWO, PRAWIDŁOWO UŻYWA ZASAD ORTOGRAFICZNYCH.
3.OCENA DOBRA
GRAMATYKA I SŁOWNICTWO
POTRAFI POPRAWNIE OPEROWAĆ WIĘKSZOŚCIĄ POZNANYCH PROSTYCH STRUKTUR JEZYKOWYCH POTRAFI BUDOWAĆ ZDANIA W WIĘKSZOŚCI PRZYPADKÓW SPÓJNE,NA OGÓŁ UŻYWA SZEROKIEGO ZAKRESU SŁOWNICTWA ODPOWIEDNIEGO DO ZADANIA.
SŁUCHANIE
POTRAFI ZAZWYCZAJ ZROZUMIEĆ OGÓLNY SENS PROSTYCH TEKSTÓW I ROZMÓW,POTRAFI ZROZUMIEĆ WIĘKSZOŚĆ KLUCZOWYCH INFORMACJI, POTRAFI ZROZUMIEĆ POLECENIA NAUCZYCIELA.
MÓWIENIE
PRZEWAŻNIE POTRAFI Z POWODZENIEM PRZEKAZAĆ WIADOMOŚĆ, POSŁUGUJE SIĘ W MIARĘ POPRAWNYM JĘZYKIEM, POPEŁNIAJĄC NIEKIEDY ZAUWAŻALNE BŁĘDY,MOŻNA GO ZAZWYCZAJ ZROZUMIEĆ BEZ TRUDNOŚCI.
PISANIE
POTRAFI NA OGÓŁ NAPISAĆ ZADANIE ZAWIERAJĄCE PEŁNE ZDANIA, PROSTE STRUKTURY I SŁOWNICTWO,PRZEWAŻNIE UŻYWA PRAWIDŁOWEJ PISOWNI I INTERPUNKCJI.
4.OCENA DOSTATECZNA
GRAMATYKA I SŁOWNICTWO
POTRAFI POPRAWNIE OPEROWAĆ NIEKTÓRYMI PROSTYMI STRUKTURAMI JEZYKOWYMI. POTRAFI BUDOWAĆ ZDANIA NIEKIEDY SPÓJNE,CZASAMI UŻYWA ZAKRESU SŁOWNICTWA ODPOWIEDNIEGO DO ZADANIA.
SŁUCHANIE
POTRAFI ZAZWYCZAJ ZROZUMIEĆ OGÓLNY SENS PROSTYCH TEKSTÓW I ROZMÓW,POTRAFI ZAZWYCZAJ ZROZUMIEĆ POLECENIA NAUCZYCIELA.
MÓWIENIE
CZASEM POTRAFI Z POWODZENIEM PRZEKAZAĆ WIADOMOŚĆ,POSŁUGUJE SIĘ CZĘŚCIOWO POPRAWNYM JĘZYKIEM, ALE POPEŁNIA SPORO ZAUWAŻALNYCH BŁĘDÓW,MOŻNA GO ZAZWYCZAJ ZROZUMIEĆ.
PISANIE
PRÓBUJE NAPISAĆ ZADANIE ZAWIERAJĄCE PROSTE ZDANIA, STRUKTURY I SŁOWNICTWO,UŻYWA CZASEM NIEPRAWIDŁOWEJ PISOWNI I INTERPUNKCJI.
5.OCENA DOPUSZCZAJĄCA
GRAMATYKA I SŁOWNICTWO
POTRAFI POPRAWNIE OPEROWAĆ NIEDUŻĄ ILOŚCIĄ POZNANYCH STRUKTUR JEZYKOWYCH. POTRAFI BUDOWAĆ ZDANIA, ALE PRZEWAŻNIE NIESPÓJNE, CZASAMI NIEPOPRAWNIE UŻYWA CODZIENNEGO SŁOWNICTWA.
SŁUCHANIE
POTRAFI OD CZASU DO CZASU ZROZUMIEĆ OGÓLNY SENS PROSTYCH TEKSTÓW I ROZMÓW,POTRAFI ZAZWYCZAJ ZROZUMIEĆ POLECENIA NAUCZYCIELA, ALE MOŻE POTRZEBOWAĆ POMOCY LUB PODPOWIEDZI.
MÓWIENIE
CZASEM POTRAFI PRZEKAZAĆ WIADOMOŚĆ,ALE Z TRUDNOŚCIAMI, POPEŁNIA WIELE ZAUWAŻALNYCH BŁĘDÓW,MOŻNA GO ZAZWYCZAJ ZROZUMIEĆ, ALE Z PEWNĄ TRUDNOŚCIĄ.
PISANIE
MA TRUDNOŚCI Z NAPISANIEM ZADANIA ZAWIERAJĄCEGO PEŁNE ZDANIA,
PROSTE STRUKTURY I SŁOWNICTWO, UŻYWA W WIĘKSZOŚCI NIEPRAWIDŁOWEJ PISOWNI I INTERPUNKCJI.
UCZEŃ NIE SPEŁNIAJĄCY KRYTERIÓW OCENY DOPUSZCZAJĄCEJ OTRZYMUJE OCENĘ NIEDOSTATECZNĄ
wymagania edukacyjne z języka niemieckiego
klasy 7-8
Dopuszczający |
Dostateczny |
Dobry |
Bardzo dobry |
Celujący |
W zakresie czytania ze zrozumieniem uczeń |
||||
• rozumie tylko niektóre proste teksty użytkowe i informacyjne (list, e-mail, pocztówka, ogłoszenie, wywiad, zaproszenie, zapiski z pamiętnika, oferta turystyczna, recepta, zalecenia lekarza) |
• rozumie ogólnie dużą część prostych tekstów użytkowych i informacyjnych (list, e-mail, pocztówka, ogłoszenie, wywiad, zaproszenie, zapiski z pamiętnika, oferta turystyczna, recepta, zalecenia lekarza) |
• rozumie ogólnie większość prostych tekstów użytkowych i informacyjnych (list, e-mail, pocztówka, ogłoszenie, wywiad, zaproszenie, zapiski z pamiętnika, oferta turystyczna, recepta, zalecenia lekarza) |
• bez trudu rozumie proste teksty użytkowe i informacyjne (list, e-mail, pocztówka, ogłoszenie, wywiad, zaproszenie, zapiski z pamiętnika, oferta turystyczna, recepta, zalecenia lekarza) |
• spełnia wszystkie kryteria na ocenę bardzo dobry |
• znajduje tylko niektóre potrzebne informacje szczegółowe w tekście użytkowym i informacyjnym |
• znajduje dużą część potrzebnych informacji szczegółowych w tekstach użytkowych i informacyjnych |
• znajduje większość potrzebnych informacji szczegółowych w tekstach użytkowych i informacyjnych |
• sprawnie znajduje potrzebne informacje szczegółowe w tekstach użytkowych i informacyjnych |
• bez trudu rozumie przedstawiane mu teksty informacyjne oraz użytkowe, nawet jeśli występują w nich nowe struktury gramatyczne lub nieznane słownictwo, oraz radzi sobie ze zrozumieniem tekstów na podstawie kontekstu sytuacyjnego i dzięki umiejętności wysnuwania wniosków przyczynowo- |
• rozumie ogólny sens tylko niewielkiej części czytanych tekstów |
• rozumie ogólny sens dużej części czytanych tekstów |
• w zasadzie rozumie ogólny sens większości czytanych tekstów |
• swobodnie rozumie ogólny sens czytanych tekstów |
|
W zakresie rozumienia ze słuchu uczeń |
||||
• rozumie ogólnie tylko niektóre wypowiedzi niemieckojęzyczne, wypowiadane przez różne osoby w normalnym tempie, zawierające oprócz znanej leksyki i struktur gramatycznych również niezrozumiałe elementy, których znaczenia można się domyślić z kontekstu |
• rozumie ogólnie dużą część wypowiedzi niemieckojęzycznych wypowiadanych przez różne osoby w normalnym tempie, zawierających oprócz znanej leksyki i struktur gramatycznych również niezrozumiałe elementy, których znaczenia można domyślić się z kontekstu |
• rozumie ogólnie większość wypowiedzi niemieckojęzycznych wypowiadanych przez różne osoby w normalnym tempie, zawierających oprócz znanej leksyki i struktur gramatycznych również niezrozumiałe elementy, których znaczenia można domyślić się z kontekstu |
• rozumie ogólny sens sytuacji komunikacyjnych, w tym intencję rozmówcy w różnych warunkach odbioru |
• spełnia wszystkie kryteria na ocenę bardzo dobry |
• rozumie ogólny sens tylko niektórych prostych sytuacji komunikacyjnych, w tym intencję rozmówcy w różnych warunkach odbioru |
• rozumie ogólny sens dużej części prostych sytuacji komunikacyjnych, w tym intencję rozmówcy w różnych warunkach odbioru |
• rozumie ogólny sens większości prostych sytuacji komunikacyjnych, w tym intencję rozmówcy w różnych warunkach odbioru |
• bez trudu rozumie prezentowane wypowiedzi niemieckojęzyczne, nawet jeśli występują w nich nowe struktury gramatyczne lub nieznane słownictwo, oraz radzi sobie ze zrozumieniem wypowiedzi na podstawie kontekstu sytuacyjnego i dzięki umiejętności wysnuwania wniosków przyczynowo-skutkowych |
|
• wyszukuje tylko niektóre informacje szczegółowe w wypowiedziach i dialogach |
• wyszukuje dużą część informacji szczegółowych w wypowiedziach i dialogach |
• wyszukuje większość informacji szczegółowych w wypowiedziach i dialogach |
• sprawnie wyszukuje informacje szczegółowe w wypowiedziach i dialogach |
|
• rozumie tylko nieliczne proste instrukcje nauczyciela formułowane w języku niemieckim i poprawnie na nie reaguje |
• rozumie dużą część prostych instrukcji nauczyciela formułowanych w języku niemieckim i poprawnie na nie reaguje |
• rozumie większość prostych instrukcji nauczyciela formułowanych w języku niemieckim i poprawnie na nie reaguje |
• w pełni rozumie instrukcje nauczyciela formułowane w języku niemieckim i poprawnie na nie reaguje |
|
W zakresie sprawności mówienia uczeń |
||||
• tworzy wypowiedź zawierającą ubogie słownictwo i bardzo proste struktury językowe pozwalające na przekazanie tylko nielicznych wymaganych informacji |
• tworzy wypowiedź, którą cechuje podstawowy poziom znajomości słownictwa i struktur językowych oraz niektóre odpowiednie wyrażenia pozwalające na przekazanie zasadniczej części wymaganych informacji |
• tworzy wypowiedź, którą cechuje dobry poziom znajomości słownictwa i struktur językowych, zawierającą wyrażenia odpowiednie do przekazania większości wymaganych informacji |
• tworzy wypowiedź, która zawiera bogate słownictwo i frazeologię pozwalające na przekazanie wszystkich wymaganych informacji |
• tworzy wypowiedź spełniającą wszystkie kryteria na ocenę bardzo dobry |
• tworzy wypowiedź płynną jedynie we fragmentach i wyłącznie dzięki pomocy nauczyciela |
• tworzy wypowiedź płynną w znacznej części – poszerzenie jej wymaga pomocy nauczyciela |
• tworzy płynną wypowiedź z niewielką pomocą nauczyciela |
• samodzielnie tworzy płynną wypowiedź |
• tworzy wypowiedzi wyróżniające się w jednym lub kilku zakresach (np. wyjątkowe bogactwo leksyki, spontaniczna i naturalna wypowiedź, ciekawe ujęcie tematu, biegła znajomość struktur gramatycznych) |
• tworzy wypowiedź zawierającą błędy gramatyczne wskazujące na nieznajomość niektórych struktur |
• tworzy wypowiedź zawierającą błędy gramatyczne o charakterze przeoczeń, świadczące o niepełnym opanowaniu niektórych struktur |
• tworzy wypowiedź zawierającą nieliczne usterki gramatyczne, które mają charakter pomyłek i nie występują systematycznie |
• w zakresie poprawności gramatycznej tworzy wypowiedź zawierającą sporadyczne błędy, które nie zakłócają w żaden sposób komunikacji |
|
• tworzy wypowiedź zrozumiałą pod względem fonetycznym w ograniczonym zakresie |
• tworzy wypowiedź zrozumiałą pod względem fonetycznym pomimo błędów w wymowie niektórych wyrazów i w intonacji |
• tworzy wypowiedź w dużej mierze poprawną fonetycznie i intonacyjnie, zawierającą nieliczne usterki |
• pod względem fonetycznym tworzy wypowiedź całkowicie poprawną, bez błędów w wymowie i intonacji |
|
• współtworzy komunikację w wąskim zakresie |
• pomimo trudności w formułowaniu lub rozumieniu pytań i odpowiedzi współtworzy komunikację w podstawowym zakresie |
• współtworzy komunikację z drobnymi usterkami |
• współtworzy niczym niezakłóconą komunikację |
|
W zakresie sprawności pisania uczeń |
||||
• w sposób niepełny realizuje polecenia zawarte w ćwiczeniach (pisanie odtwórcze) |
• w większości poprawnie wykonuje polecenia zawarte w ćwiczeniach (pisanie odtwórcze) |
• samodzielnie z niewielkimi uchybieniami wykonuje polecenia zawarte w ćwiczeniach (pisanie odtwórcze) |
• bezbłędnie wykonuje polecenia zawarte w ćwiczeniach (pisanie odtwórcze) |
• tworzy wypowiedź pisemną spełniającą wszystkie kryteria na ocenę bardzo dobry |
• tworzy tylko niektóre proste wypowiedzi pisemne, ponadto wypowiedzi te są chaotyczne, tylko częściowo zgodne z tematem, zawierają ubogie słownictwo i bardzo mało urozmaicone struktury gramatyczne |
• tworzy wypowiedzi pisemne, stosując liczne powtórzenia leksykalne i mało urozmaicone struktury gramatyczne |
• tworzy proste wypowiedzi pisemne, wykorzystując większość poznanych środków językowych |
• tworzy wypowiedzi pisemne bogate pod względem treści (słownictwo, struktury gramatyczne), logiczne, harmonijne i spójne |
• tworzy wypowiedzi pisemne, które wyróżniają się w jednym lub kilku zakresach (np. wyjątkowe bogactwo leksyki, inwencja stylistyczna, biegła znajomość struktur gramatycznych) |
• tworzy wypowiedzi pisemne, które charakteryzują się niewłaściwym doborem słów, licznymi usterkami ortograficznymi i gramatycznymi, co w dość znacznym stopniu zakłóca komunikację i świadczy o słabym opanowaniu struktur. |
• tworzy wypowiedzi pisemne, które czasami cechują dość liczne usterki ortograficzne i gramatyczne oraz niewłaściwy dobór słów, co częściowo zakłóca komunikację i świadczy o niepełnym opanowaniu struktur |
• tworzy wypowiedzi pisemne, które zawierają nieliczne błędy gramatyczne, leksykalne i ortograficzne i w nieznacznym stopniu zakłócają zrozumienie treści. |
• tworzy wypowiedzi pisemne poprawne językowo, w których sporadycznie występują błędy gramatyczne i leksykalne niezakłócające komunikacji oraz nieliczne błędy w pisowni niezmieniające lub niezniekształcające znaczenia wyrazu |
Kryteria stosowane wobec uczniów ze zdiagnozowaną dysgrafią bądź dysleksją.
Ocenianie uczniów ze zdiagnozowanymi problemami dysgraficznymi lub dyslektycznymi, które według najnowszych badań dotyczą około 10 –15% populacji, wymaga odrębnego podejścia i zastosowania specyficznych kryteriów.
Ogólne zasady są następujące:
- indywidualne traktowanie ucznia i stawianie mu wymagań stosownie do jego możliwości;
- w razie potrzeby ocenianie ucznia na podstawie jego wypowiedzi ustnych;
- ocenianie prac pisemnych z pominięciem błędów ortograficznych;
- umożliwienie uczniowi kilkakrotnego wysłuchania nagrania lub przeczytania tekstu;
- w razie konieczności umożliwienie uczniowi korzystania z komputera przy wykonywaniu zadań pisemnych.
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII NA POSZCZEGÓLNE OCENY
KLASA VIII SZKOŁY PODSTAWOWEJ
Poniższy zestaw wymagań edukacyjnych na poszczególne oceny uwzględnia planowane osiągnięcia ucznia w zakresie wiedzy i umiejętności zawarte w rozkładzie materiału i planie wynikowym zintegrowanym z serią Podróże w czasie.
Kursywą zaznaczone są tematy dodatkowe ujęte w podstawie programowej – nie będą traktowane jako osobna lekcja.
Ocenę celującą z przedmiotu otrzymuje uczeń , który rozwiązuje zadania złożone, problemowe , o podwyższonym stopniu trudności lub jest laureatem konkursów międzyszkolnych ( I, II, III miejsce ) lub rejonowych , wojewódzkich i ponad wojewódzkich (I, II, III miejsce lub wyróżnienie).
TEMAT LEKCJI | WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY
| ||||
Poziom konieczny ocena dopuszczająca | Poziom podstawowy ocena dostateczna | Poziom rozszerzający ocena dobra | Poziom dopełniający ocena bardzo dobra | Poziom wykraczający ocena celująca | |
1. Wybuch II wojny światowej | Uczeń zna: · datę: 1 IX 1939 · żądania Hitlera wobec Polski · cele wojny Niemiec przeciw Polsce
Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności wybuchu II wojny światowej | Uczeń zna: · treść paktu Ribbentrop−Mołotow
Uczeń rozumie: · pojęcie: pakt Ribbentrop–Mołotow
Uczeń potrafi: · wyjaśnić przyczyny odmowy polskich polityków wobec żądań niemieckich | Uczeń zna: · daty: III 1939, 23 VIII 1939
Uczeń rozumie: · cele działań Hitlera i Stalina
Uczeń potrafi: · przedstawić międzynarodowe położenie Polski latem 1939 | Uczeń potrafi: · dostrzec związek między charakterem działań zbrojnych a celami wojennymi sformułowanymi przez Hitlera
| Uczeń rozumie: · motywy działań i poglądów politycznych różnych państw europejskich przed wybuchem II wojny światowej
Uczeń potrafi: · porównać stosunek sił armii polskiej i niemieckiej w początkowej fazie wojny obronnej
|
2. Wojna obronna Polski | Uczeń zna: · daty: 1 IX – 5 X 1939, 17 IX 1939
Uczeń rozumie: · pojęcie: wojna obronna (kampania wrześniowa)
Uczeń potrafi: · podać przykłady zbrodni dokonywanych przez wojska niemieckie w Polsce · wskazać na mapie podział ziem polskich między Trzecią Rzeszę a ZSRR
| Uczeń zna: · daty: 3 IX 1939, 28 IX 1939, 5 X 1939 · daty kolejnych etapów wojny obronnej · postać: majora Henryka Sucharskiego
Uczeń rozumie: · pojęcia: wojna błyskawiczna, wojna totalna, „dziwna wojna”
Uczeń potrafi: · wyjaśnić cele działania Niemców w Polsce podczas wojny obronnej · wyjaśnić postawę Francji i Anglii podczas wojny obronnej
| Uczeń zna: · daty najważniejszych starć i bitew wojny obronnej · postacie: kapitana Władysława Raginisa, generała Tadeusza Kutrzeby, generała Franciszka Kleeberga
Uczeń rozumie: · pojęcie: czwarty rozbiór Polski
Uczeń potrafi: · wyjaśnić na wybranych przykładach, na czym polegała bohaterska postawa żołnierza polskiego w czasie wojny obronnej · wskazać na mapach ruchy wojsk polskich i niemieckich oraz wojsk radzieckich podczas wojny obronnej
| Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności i skutki najazdu sowieckiego na Polskę | Uczeń potrafi: · scharakteryzować różne postawy społeczeństwa polskiego wobec wojny · przedstawić bilans wojny obronnej
|
3. Podboje Stalina i Hitlera | Uczeń zna: · daty: 10 V 1940, VII – X 1940, 22 VI 1941
Uczeń rozumie: · pojęcia: alianci, bitwa o Anglię, NKWD
Uczeń potrafi: · wskazać na mapie najważniejsze wydarzenia związane z działaniami zbrojnymi w Europie Zachodniej w 1940 r. · wskazać czynnik, który doprowadził do zakończenia wojny błyskawicznej na wschodzie
| Uczeń zna: · datę: IV 1940 · etapy ekspansji Stalina w Europie Wschodniej · etapy ekspansji Hitlera w Europie Zachodniej
Uczeń potrafi: · wskazać na mapie podział Francji dokonany przez Hitlera · przedstawić straty poniesione przez ZSRR w pierwszych miesiącach wojny z Trzecią Rzeszą · wskazać na mapie państwa współpracujące z Trzecią Rzeszą oraz tereny zajęte przez Niemców
| Uczeń zna: · daty: XI 1939 – III 1940, VI 1940, IV 1941, 22 VI 1940
Uczeń rozumie: · pojęcia: wojna zimowa, linia Maginota · przyczyny sukcesów militarnych Stalina i Hitlera na przełomie 1939 i 1940 r.
Uczeń potrafi: · scharakteryzować relacje między Trzecią Rzeszą i ZSRR w latach 1939–1941
| Uczeń potrafi: · przedstawić przebieg wojny zimowej · przedstawić przebieg agresji Trzeciej Rzeszy na Danię i Norwegię, na Francję i na Wielką Brytanię oraz na Związek Radziecki · wskazać na mapie zmiany terytorialne po wojnie zimowej
| Uczeń potrafi: · opowiedzieć o działaniach zbrojnych podjętych przez Włochy Mussoliniego
|
4. W okupowanej Europie | Uczeń zna: · poglądy Hitlera na temat Słowian i Żydów · miejsca, w których powstały największe obozy zagłady na ziemiach polskich
Uczeń rozumie: · pojęcia: getto, eksterminacja, obóz zagłady, Szoah (Holokaust)
Uczeń potrafi: · wymienić widoczne na zachodzie Europy przejawy walki z okupantem i współpracy z nim podczas wojny
| Uczeń zna: · główne założenia ideologii nazizmu dotyczące podziału ludzkości na rasy · przyczyny wybuchu powstania w getcie warszawskim
Uczeń rozumie: · pojęcie: Porajmos · na czym polegało tzw. „ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej”
Uczeń potrafi: · przedstawić politykę nazistów wobec ludności żydowskiej w pierwszym okresie wojny
| Uczeń zna: · daty: 1942, 19 IV 1943 · postać: Anny Frank · przyczyny, które zadecydowały o wykorzystaniu ziem polskich jako miejsca eksterminacji Żydów
Uczeń rozumie: · pojęcie: rząd kolaboracyjny
Uczeń potrafi: · dostrzec różnice w położeniu ludności w okupowanej Europie Zachodniej i Wschodniej · wyjaśnić, jak funkcjonowała machina zagłady Żydów stworzona przez Niemców
| Uczeń rozumie: · pojęcie: Żydowska Organizacja Bojowa (ŻOB) · znaczenie stwierdzenia, że uczestnicy powstania chcieli „wybrać sposób umierania”
Uczeń potrafi: · opisać politykę Trzeciej Rzeszy na ziemiach okupowanych · przedstawić przebieg powstania w getcie warszawskim | Uczeń potrafi: · scharakteryzować położenie ludności w okupowanej Europie Zachodniej i Europie Wschodniej · wymienić widoczne na wschodzie Europy przejawy walki z okupantem i współpracy z nim podczas wojny · opowiedzieć o zagładzie Romów
|
5. Wielka koalicja | Uczeń zna: · datę: 7 XII 1941
Uczeń rozumie: · pojęcie: wielka koalicja
Uczeń potrafi: · wymienić najważniejsze państwa wchodzące w skład wielkiej koalicji
| Uczeń zna: · ramy chronologiczne bitwy o Atlantyk
Uczeń rozumie: · pojęcia: bitwa o Atlantyk, konwój, „wilcze stado”, U-Boot · znaczenie japońskiego ataku na Pearl Harbor dla przebiegu II wojny światowej
Uczeń potrafi: · wskazać na mapie miejsca przełomowych walk na froncie wschodnim
| Uczeń zna: · datę: II 1943
Uczeń rozumie: · pojęcie: blokada Leningradu · znaczenie bitwy o Atlantyk dla przebiegu II wojny światowej · znaczenie walk pod Leningradem, Stalingradem i Kurskiem dla przebiegu II wojny światowej
Uczeń potrafi: · opisać wygląd U-Boota
| Uczeń zna: · okoliczności zawiązania wielkiej koalicji
Uczeń potrafi: · przedstawić przebieg działań zbrojnych na froncie wschodnim
| Uczeń potrafi: · przedstawić najważniejsze informacje dotyczące przebiegu bitwy o Atlantyk
|
6. Zwycięstwo aliantów | Uczeń zna: · daty: 6 VI 1944, 8 V 1945, 6 VIII i 9 VIII 1945, 2 IX 1945
Uczeń rozumie: · pojęcie: bezwarunkowa kapitulacja
Uczeń potrafi: · wskazać Monte Cassino na mapie · wyjaśnić, dlaczego Amerykanie zdecydowali się zrzucić bomby atomowe na Japonię
| Uczeń zna: · czynniki, które zadecydowały o klęsce Trzeciej Rzeszy
Uczeń rozumie: · pojęcie: kamikadze · znaczenie lądowania aliantów w Normandii dla dalszych działań zbrojnych w Europie
Uczeń potrafi: · wyjaśnić okoliczności, w jakich doszło do klęski Trzeciej Rzeszy · dostrzec konsekwencje użycia broni atomowej
| Uczeń zna: · daty: IX 1943, V 1944
Uczeń rozumie: · pojęcia: desant, „żabie skoki” · znaczenie zwycięstwa w bitwie pod Monte Cassino dla dalszych działań zbrojnych w Europie
Uczeń potrafi: · przedstawić przebieg walk pod Monte Cassino | Uczeń potrafi: · wyrazić opinię na temat decyzji o wykorzystaniu broni atomowej · przedstawić wydarzenia na froncie zachodnim w 1944 r.
| Uczeń potrafi: · przedstawić przebieg walk we Włoszech · przedstawić przebieg działań zbrojnych w Azji w latach 1941–1945
|
7. Decyzje wielkich mocarstw | Uczeń zna: · postać: Franklina Delano Roosevelta
Uczeń rozumie: · pojęcie: wielka trójka
Uczeń potrafi: · wskazać państwa, które poniosły największe straty osobowe podczas II wojny światowej
| Uczeń zna: · najważniejsze cele polityki wielkich mocarstw uczestniczących w II wojnie światowej
Uczeń rozumie: · pojęcie: Karta atlantycka
Uczeń potrafi: · dostrzec sprzeczność interesów aliantów · przedstawić skutki militarne, społeczne i gospodarcze II wojny światowej
| Uczeń zna: · daty: VIII 1941, XI – XII 1943, II 1945 · postanowienia Karty atlantyckiej · postanowienia konferencji w Teheranie i konferencji jałtańskiej · cele konferencji jałtańskiej
Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności, w jakich doszło do konferencji w Jałcie | Uczeń potrafi: · przedstawić założenia polityki przywódców ZSRR i Stanów Zjednoczonych · przedstawić okoliczności, w jakich doszło do podpisania Karty Atlantyckiej i konferencji w Teheranie | Uczeń rozumie: · znaczenie decyzji podjętych na konferencji jałtańskiej dla losów państw i narodów Europy Wschodniej
|
Europa i świat podczas II wojny światowej (lekcja powtórzeniowa)
|
|
|
|
|
|
Sprawdzian wiadomości
|
|
|
|
|
|
8. Polska pod okupacją | Uczeń zna: · miejsca największych kaźni narodu polskiego
Uczeń rozumie: · pojęcia: Generalne Gubernatorstwo (GG), Palmiry, „Generalny plan wschodni”
Uczeń potrafi: · przedstawić podział ziem polskich między Trzecią Rzeszę i ZSRR po klęsce kampanii wrześniowej · wskazać na mapie miejsca największych kaźni narodu polskiego i żydowskiego
| Uczeń zna: · postacie: Ireny Sendler, Jana i Antoniny Żabińskich
Uczeń rozumie: · cele niemieckiej i radzieckiej polityki na podbitych ziemiach polskich · różnicę między obozem koncentracyjnym a zagłady
Uczeń potrafi: · przedstawić różne postawy społeczeństwa polskiego wobec Holokaustu | Uczeń zna: · daty: IV 1940, VI 1940, 1942, 1940, 1941
Uczeń rozumie: · pojęcia: „Żegota”, szmuglowanie, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, sowietyzacja, deportacja
Uczeń potrafi: · przedstawić działalność nazistów w byłym niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i zagłady Auschwitz- -Birkenau
| Uczeń zna: · postać: Czesławy Kwoki
Uczeń potrafi: · przedstawić różne formy represji stosowanych wobec narodu polskiego na ziemiach wcielonych do Trzeciej Rzeszy, w Generalny Gubernatorstwie oraz na ziemiach okupowanych przez ZSRR · opowiedzieć o działalności Polaków ratujących Żydów podczas okupacji | Uczeń potrafi: · ocenić politykę Hitlera i Stalina wobec narodu polskiego
|
9. Rząd londyński i Polskie Państwo Podziemne | Uczeń zna: · datę: 17/18 IX 1939 · postać: Władysława Sikorskiego
Uczeń rozumie: · pojęcia: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie, rząd londyński, Polskie Państwo Podziemne
Uczeń potrafi: · wskazać na mapie siedziby polskiego rządu na wychodźstwie · wymienić różne przejawy działalności Polskiego Państwa Podziemnego w czasie II wojny światowej
| Uczeń zna: · datę: IV 1943 · postacie: Władysława Raczkiewicza, Władysława Andersa · główne tezy polskiej polityki zagranicznej · nazwy politycznych i wojskowych organizacji wchodzących w skład Polskiego Państwa Podziemnego działających w kraju i na emigracji
Uczeń rozumie: · pojęcia: tajne komplety, mały sabotaż, dywersja · związek między odkryciem grobów w Katyniu a zerwaniem stosunków dyplomatycznych między rządem londyńskim a ZSRR | Uczeń zna: · daty: XI 1939, VI 1940, VII 1941, I 1942, II 1942, 1943 · postanowienia układu Sikorski–Majski
Uczeń rozumie: · pojęcie: układ Sikorski–Majski
Uczeń potrafi: · przedstawić oko- liczności uformowania się polskiego rządu na wychodźstwie oraz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie · przedstawić okoliczności, w jakich doszło do podpisania układu Sikorski– –Majski · opowiedzieć o okolicznościach odkrycia masowych grobów w Katyniu · scharakteryzować różne przejawy działalności Polskiego Państwa Podziemnego w czasie II wojny światowej
| Uczeń zna: · nazwy politycznych organizacji należących do lewicy komunistycznej
Uczeń rozumie: · pojęcie: państwo satelickie
Uczeń potrafi: · opowiedzieć o realizacji postanowień układu Sikorski–Majski · przedstawić organizację Polskiego Państwa Podziemnego w okresie II wojny światowej · przedstawić działalność zbrojną Armii Krajowej
| Uczeń potrafi: · dostrzec czynniki, które miały wpływ na zmianę stanowiska Stalina wobec rządu londyńskiego · scharakteryzować plany Stalina wobec Polski
|
10. Postanie warszawskie | Uczeń zna: · daty: 1 VIII 1944, 2 X 1944 · postać: Stanisława Mikołajczyka
Uczeń rozumie: · pojęcie: godzina „W”
Uczeń potrafi: · wyjaśnić przyczyny podjęcia decyzji o wybuchu powstania w Warszawie
| Uczeń zna: · cele akcji „Burza” · cele powstania warszawskiego
Uczeń rozumie: · pojęcie: akcja „Burza” · przyczyny niepowodzenia akcji „Burza” · przyczyny klęski powstania warszawskiego
Uczeń potrafi: · określić stosunek sił Niemców i Polaków przed wybuchem powstania · przedstawić skutki powstania warszawskiego
| Uczeń zna: · daty: 12/13 X 1943, 1944, 3/4 I 1944 · postacie: Kazimierza Sosnkowskiego, Tadeusza Komorowskiego „Bora”
Uczeń potrafi: · wyjaśnić okoliczności powstania planu akcji „Burza” · przedstawić stosunek Stalina oraz aliantów zachodnich do powstania
| Uczeń zna: · nazwy wojskowych organizacji należących do lewicy komunistycznej
Uczeń potrafi: · opowiedzieć o przebiegu akcji „Burza” · opowiedzieć o przebiegu powstania warszawskiego · podać argumenty przemawiające za decyzją o wybuchu powstania i przeciw tej decyzji
| Uczeń potrafi: · przedstawić proces formowania polskich sił zbrojnych podporządkowanych lewicy komunistycznej · ocenić decyzję o wybuchu powstania
|
11. Sprawa polska w czasie II wojny światowej | Uczeń zna: · miejsca i daty najważniejszych bitew z udziałem wojsk polskich · decyzje konferencji teherańskiej i jałtańskiej w sprawie Polski
Uczeń rozumie: · pojęcie: zbrodnia wołyńska
Uczeń potrafi: · wskazać na mapie szlaki wędrówek polskich oddziałów i miejsca bitew z ich udziałem | Uczeń zna: · daty: 21/22 VII 1944, 31 XII 1944
Uczeń rozumie: · pojęcia: Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN), Manifest PKWN, Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej · dlaczego doszło do zbrodni wołyńskiej
Uczeń potrafi: · przedstawić straty poniesione przez Polaków podczas zbrodni wołyńskiej
| Uczeń zna: · daty: 1943–1944, 1943, 1 I 1944, II 1945 · poglądy Stalina i Churchilla na sprawę polską
Uczeń rozumie: · pojęcia: Ukraińska Powstańcza Armia (UPA), linia Curzona, Krajowa Rada Narodowa (KRN)
Uczeń potrafi: · wyjaśnić program polityczny lewicy komunistycznej zawarty w Manifeście PKWN · scharakteryzować stosunek polityków zachodnich do sprawy polskiej
| Uczeń zna: · nazwy polskich jednostek wojskowych biorących udział w walkach na frontach II wojny światowej
Uczeń rozumie: · wpływ decyzji wielkich mocarstw na problem suwerenności państwa polskiego
Uczeń potrafi: · opisać reakcję Polaków na zbrodnię wołyńską · przedstawić okoliczności zwołania konferencji w Teheranie
| Uczeń potrafi: · opowiedzieć o wysiłku zbrojnym Polaków podczas wojny · przedstawić proces tworzenia władzy politycznej na ziemiach polskich przez lewicę komunistyczną · wyjaśnić znaczenie decyzji konferencji jałtańskiej dla przyszłości państwa polskiego
|
Polska podczas II wojny światowej (lekcja powtórzeniowa)
|
|
|
|
|
|
Sprawdzian wiadomości
|
|
|
|
|
|
12. Świat po II wojnie światowej | Uczeń zna: · datę: 1947–1991 · decyzje konferencji poczdamskiej w sprawie Niemiec i Polski · najważniejsze postanowienia Powszechnej deklaracji praw człowieka
Uczeń rozumie: · pojęcia: Organizacja Narodów Zjednoczonych, żelazna kurtyna, zimna wojna
Uczeń potrafi: · wskazać na mapie granicę podziału Europy (żelazną kurtynę)
| Uczeń zna: · datę: VII–VIII 1945 · strukturę ONZ
Uczeń rozumie: · pojęcia: Zgromadzenie Ogólne ONZ, Rada Bezpieczeństwa ONZ, demokracja ludowa · zasady funkcjonowania państw demokracji ludowej · związek między rozpadem koalicji antyhitlerowskiej a podziałem świata na dwa antagonistyczne bloki
Uczeń potrafi: · wyjaśnić przyczyny zimnej wojny
| Uczeń zna: · daty: VI 1945, 1948, 1946, 1947 · postacie: Harry’ego Trumana, Clementa Attlee
Uczeń rozumie: · pojęcia: denazyfikacja, sankcje, prawo weta, nacjonalizacja, doktryna Trumana, plan Marshalla
Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności zwołania konferencji w Poczdamie · przedstawić zasady doktryny Trumana · wyjaśnić, na czym polegał plan Marshalla
| Uczeń zna: · bilans II wojny światowej
Uczeń rozumie: · zasady funkcjonowania państw demokracji ludowej
Uczeń potrafi: · wyjaśnić okoliczności narodzin ONZ · scharakteryzować cele powołania ONZ oraz jej rolę · wskazać na mapie zdobycze terytorialne ZSRR
| Uczeń potrafi: · scharakteryzować społeczne, gospodarcze i kulturowe skutki II wojny światowej · scharakteryzować wpływ doktryny Trumana na sytuację w powojennym świecie
|
13. Podzielone Niemcy | Uczeń zna: · nazwy bloków polityczno- -militarnych powstałych na Wschodzie i na Zachodzie
Uczeń potrafi: · wskazać najważniejsze różnice między NRD i RFN · wskazać na mapie państwa należące do NATO i Układu Warszawskiego
| Uczeń zna: · daty: IX 1949, X 1949, 1949, 1955
Uczeń rozumie: · pojęcie: blokada Berlina
Uczeń potrafi: · wskazać na mapie strefy okupacyjne w Niemczech · wyjaśnić okoliczności, w jakich doszło do blokady Berlina i wyjaśnić jej następstwa
| Uczeń zna: · daty: 1945–1946, 1948 · postać: Konrada Adenauera
Uczeń rozumie: · pojęcie: procesy norymberskie · przyczyny utworzenia NATO i Układu Warszawskiego
Uczeń potrafi: · scharakteryzować przyczyny oraz przejawy polityki zimnowojennej w Niemczech · przedstawić okoliczności ukształtowania się NATO i Układu Warszawskiego · scharakteryzować organizację i cele istnienia NATO i Układu Warszawskiego
| Uczeń zna: · nazwiska głównych polityków nazistowskich oskarżonych w procesach norymberskich
Uczeń rozumie: · znaczenie procesów norymberskich
Uczeń potrafi: · scharakteryzować sytuację polityczną i gospodarczą w powojennych Niemczech · przedstawić proces powstania dwóch państw niemieckich
| Uczeń potrafi: · wyjaśnić kontrowersje związane z procesami w Norymberdze i przedstawić ich następstwa
|
14. Na Zachodzie i za żelazną kurtyną | Uczeń zna: · daty: 1956, 1968 · postać: Nikity Chruszczowa · państwa założycielskie EWWiS · cechy stalinizmu
Uczeń rozumie: · pojęcia: EWWiS, mur berliński, Praska Wiosna · symboliczne znaczenie istnienia muru berlińskiego | Uczeń zna: · datę: 1950 · postać: Roberta Schumana · treść tajnego referatu Chruszczowa
Uczeń rozumie: · pojęcia: plan Schumana, RWPG, gospodarka centralnie planowana, destalinizacja · cele powołania EWWiS oraz RWPG
Uczeń potrafi: · wyjaśnić okoliczności powstania EWWiS i RWPG · wyjaśnić, na czym polegała destalinizacja | Uczeń zna: · daty: 1949, 1952, 1953, 1961 · postać: Imre Nagy’ego · państwa założycielskie EWWiS
Uczeń rozumie: · pojęcia: Radio Wolna Europa, doktryna Breżniewa
Uczeń potrafi: · wyjaśnić wpływ zasad funkcjonowania gospodarki centralnie planowanej na gospodarki państw komunistycznych · scharakteryzować sytuację w ZSRR po śmierci Stalina · przedstawić okoliczności, w jakich doszło do budowy muru berlińskiego
| Uczeń zna: · postanowienia XX zjazdu KPZR
Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności wygłoszenia tajnego referatu Chruszczowa · scharakteryzować sytuację panującą na Węgrzech w okresie stalinizmu · przedstawić okoliczności, w jakich doszło do rewolucji węgierskiej, jej przebieg oraz okoliczności upadku · wyjaśnić, na czym polegała doktryna Breżniewa
| Uczeń potrafi: · scharakteryzować sytuację panującą w Czechosłowacji w okresie stalinizmu · przedstawić okoliczności wybuchu, przebieg i zakończenie Praskiej Wiosny
|
15. Dekolonizacja po II wojnie światowej | Uczeń zna: · przykłady procesów dekolonizacyjnych, do jakich dochodziło w przeszłości
Uczeń rozumie: · pojęcia: dekolonizacja, neokolonializm
Uczeń potrafi: · wskazać na mapie Indie i Pakistan · wyjaśnić, w jaki sposób proces dekolonizacji wykorzystywały kraje Zachodu i Wschodu
| Uczeń rozumie: · pojęcia: apartheid, globalna Północ, globalne Południe · przyczyny procesu dekolonizacji
Uczeń potrafi: · wskazać na mapie zmiany terytorialne, które nastąpiły w Afryce w wyniku rozpadu systemu kolonialnego · wskazać na mapie linię podziału świata na globalną Północ i globalne Południe · przedstawić skutki procesu dekolonizacji
| Uczeń zna: · daty: 1947, 1960 · postacie: Mahatmy Gandhiego, Nelsona Mandeli
Uczeń rozumie: · pojęcia: Indochiny Francuskie, Trzeci Świat · przyczyny konfliktu między Indiami a Pakistanem
Uczeń potrafi: · scharakteryzować proces dekolonizacji po II wojnie światowej · wskazać na mapie Indochiny Francuskie i państwa, które powstały po ich rozpadzie
| Uczeń potrafi: · przedstawić proces rozpadu Imperium Brytyjskiego na przykładzie Indii oraz proces rozpadu francuskiego imperium kolonialnego na przykładzie wojny w Indochinach · scharakteryzować politykę neokolonialną
| Uczeń potrafi: · scharakteryzować proces dekolonizacji na przykładzie Afryki · ocenić proces dekolonizacji
|
16. Konflikty ziemnej wojny | Uczeń zna: · przyczyny wojny w Korei
Uczeń potrafi: · wymienić skutki kryzysu kubańskiego · wyjaśnić przyczyny wybuchu wojny w Afganistanie
| Uczeń zna: · daty: 1950, 1953, 1957–1975, 1962, 1979–1989
Uczeń rozumie: · przyczyny sukcesu komunistów walczących w Wietnamie
Uczeń potrafi: · wskazać na mapie zmiany terytorialne na Półwyspie Koreańskim po II wojnie światowej · przedstawić okoliczności, w jakich doszło do wybuchu wojny w Korei · wyjaśnić przyczyny klęski Związku Radzieckiego podczas wojny w Afganistanie
| Uczeń zna: · daty: 1948, 1949 · postać: Fidela Castro
Uczeń rozumie: · pojęcia: „bambusowa kurtyna”, Wietkong, mudżahedin
Uczeń potrafi: · przedstawić przebieg wojny w Korei · przedstawić okoliczności przejęcia władzy na Kubie przez komunistów · scharakteryzować przebieg wojny w Afganistanie
| Uczeń potrafi: · omówić przebieg kryzysu kubańskiego · scharakteryzować sytuację panującą na obszarze Wietnamu · przedstawić międzynarodową reakcję na wojnę w Wietnamie
| Uczeń potrafi: · scharakteryzować sytuację polityczną panującą w Ameryce Łacińskiej w drugiej połowie XX w. · przedstawić okoliczności wybuchu i przebieg wojny w Wietnamie
|
17. Konflikt na Bliskim Wschodzie | Uczeń zna: · decyzje w sprawie Palestyny podjęte przez ONZ
Uczeń potrafi: · wskazać na mapie podział Palestyny dokonany na mocy decyzji ONZ
| Uczeń zna: · zakres geograficzny obszaru określanego jako Bliski Wschód · państwa uczestniczące w ataku na Izrael
Uczeń rozumie: · pojęcia: Organizacja Wyzwolenia Palestyny, wojna sześciodniowa · cele działalności OWP
Uczeń potrafi: · wskazać najważniejsze skutki wojny arabsko- -żydowskiej, w tym terytorialne · wskazać na mapie zmiany terytorialne, jakie nastąpiły w wyniku wojny sześciodniowej
| Uczeń zna: · daty: 1948, 1948–1949, 1964, 1967 · postać: Jasera Arafata
Uczeń rozumie: · pojęcia: umowa Sykes–Picot, mandat, syjonizm
Uczeń potrafi: · przedstawić reakcje Palestyńczyków na migracje Żydów do Palestyny oraz na możliwość powstania na tym obszarze państwa żydowskiego · scharakteryzować poglądy Palestyńczyków i Żydów na temat własnego państwa w Palestynie · dostrzec konflikt arabsko-żydowski jako jeden z przejawów zimnej wojny
| Uczeń potrafi: · wskazać przyczyny, które doprowadziły do powstania Izraela · przedstawić przebieg wojny arabsko-żydowskiej w latach 1948–1949 · dostrzec wpływ wojny na relacje między Żydami a Palestyńczykami · przedstawić okoliczności wybuchu i przebieg wojny sześciodniowej
| Uczeń rozumie: · znaczenie umowy Sykes–Picot dla relacji między Arabami a krajami zachodnimi
Uczeń potrafi: · scharakteryzować sytuację polityczną na Bliskim Wschodzie do czasów I wojny światowej · wyjaśnić okoliczności narodzin syjonizmu · przedstawić relacje między Palestyńczykami a Żydami w latach 60. |
18. Chiny i Japonia po II wojnie światowej | Uczeń zna: · postać: Mao Zedonga (Mao Tse-tunga) · czas trwania i cele rewolucji kulturalnej
Uczeń rozumie: · pojęcie: rewolucja kulturalna
Uczeń potrafi: · wymienić skutki rewolucji kulturalnej · przedstawić sytuację polityczną i gospodarczą Japonii po II wojnie światowej
| Uczeń zna: · główne założenia „wielkiego skoku naprzód”
Uczeń rozumie: · pojęcie: „wielki skok naprzód”
Uczeń potrafi: · przedstawić działania podjęte z inicjatywy Mao Zedonga w ramach „wielkiego skoku naprzód” · wyjaśnić przyczyny klęski „wielkiego skoku naprzód”
| Uczeń zna: · daty: 1937, 1949, 1952, 1958, 1966 · postać: generała Douglasa MacArthura · główne założenia maoizmu
Uczeń rozumie: · pojęcia: komuny ludowe, czerwona gwardia, maoizm, rewolucja kulturalna
Uczeń potrafi: · przedstawić przebieg wojny domowej w Chinach po zakończeniu II wojny światowej · scharakteryzować wpływ zmian gospodarczych w Chinach na życie mieszkańców państwa · scharakteryzować politykę USA wobec Japonii
| Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności powstania Chińskiej Republiki Ludowej · scharakteryzować sytuację gospodarczą Chin w okresie rządów komunistów · dostrzec zasadnicze różnice w rozwoju Chin i Japonii
| Uczeń potrafi: · ocenić skutki „wielkiego skoku naprzód” · przedstawić działalność Mao Zedonga i jego zwolenników po klęsce „wielkiego skoku naprzód” · scharakteryzować sytuację w Chinach w okresie rewolucji kulturalnej
|
Problemy powojennego świata (lekcja powtórzeniowa) |
|
|
|
|
|
Sprawdzian wiadomości
|
|
|
|
|
|
19. Podziemie niepodległościowe | Uczeń zna: · powody, dla których żołnierze niezłomni kontynuowali walkę zbrojną po zakończeniu wojny
Uczeń rozumie: · pojęcia: podziemie niepodległościowe, żołnierze niezłomni (wyklęci)
Uczeń potrafi: · przedstawić działalność żołnierzy niezłomnych
| Uczeń zna: · zarzuty stawiane przywódcom Polskiego Państwa Podziemnego podczas procesu szesnastu
Uczeń rozumie: · pojęcie: proces szesnastu · cele działalności NKWD w Polsce
Uczeń potrafi: · wyjaśnić, dlaczego Stalin i polscy komuniści dążyli do osłabienia Polskiego Państwa Podziemnego · przedstawić metody walki komunistów
| Uczeń zna: · daty: 19 I 1945, 1947 · postacie: Leopolda Okulickiego, Jana Jankowskiego
Uczeń rozumie: · pojęcia: obława augustowska, reakcja, amnestia
Uczeń potrafi: · scharakteryzować organizację komunistycznego aparatu bezpieczeństwa · scharakteryzować straty poniesione przez naród i państwo polskie podczas II wojny światowej
| Uczeń zna: · postanowienia układu podpisanego między PKWN a ZSRR · instytucje wchodzące w skład komunistycznego aparatu bezpieczeństwa
Uczeń rozumie: · związek między działaniami Rosjan i polskich komunistów a decyzjami przywódców Armii Krajowej
Uczeń potrafi: · przedstawić bilans strat poniesionych przez podziemie niepodległościowe podczas walk z władzami komunistycznymi
| Uczeń potrafi: · scharakteryzować działalność NKWD na ziemiach polskich · ocenić sens walki prowadzonej przez żołnierzy niezłomnych |
20. Komuniści u władzy
| Uczeń zna: · postać: Stanisława Mikołajczyka · decyzje w sprawie Polski podjęte na konferencji w Poczdamie · pytania zadane podczas referendum ludowego
Uczeń rozumie: · pojęcia: Ziemie Odzyskane, referendum · w jaki sposób komunistyczne władze starały się zyskać poparcie w społeczeństwie
Uczeń potrafi: · wskazać na mapie zmiany terytorialne Polski po II wojnie światowej i porównać je z granicami przedwojennymi | Uczeń zna: · daty: VI 1946, I 1947 · argumenty wysuwane przez Polaków wobec Ziem Odzyskanych · prawdziwe i sfałszowane wyniki referendum i wyborów · wyniki wyborów sfałszowanych przez komunistów
Uczeń rozumie: · pojęcia: repatrianci, wysiedlenie, reforma rolna · przyczyny, które skłoniły rząd londyński do rozmów z polskimi komunistami
Uczeń potrafi: · wymienić najważniejsze reformy przeprowadzone przez władze komunistyczne · wskazać ideologiczne cele referendum w 1946 r.
| Uczeń zna: · daty: 31 XII 1944, VI 1945, VII – VIII 1945, 1947 · przyczynę zaproponowanych zmian granic Polski
Uczeń rozumie: · pojęcia: Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, akcja „Wisła” · charakter działań władz związanych z organizacją referendum ludowego i wyborów
Uczeń potrafi: · scharakteryzować migracje ludności na ziemiach polskich po wojnie · przedstawić politykę narodowościową nowej władzy wobec Niemców i Ukraińców
| Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności przejęcia władzy w Polsce przez komunistów · przedstawić organizację i przebieg referendum ludowego oraz wyborów w 1947 r. · scharakteryzować politykę władz komunistycznych wobec społeczeństwa | Uczeń potrafi: · udowodnić, że przejęcie władzy przez komunistów oznaczało zniewolenie Polski
|
21. Stalinizm w Polsce | Uczeń zna: · postać: Bolesława Bieruta · zasady ustrojowe państwa polskiego sformułowane w Małej konstytucji
Uczeń rozumie: · pojęcia: Mała konstytucja, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, PRL | Uczeń zna: · daty: II 1947, 1952
Uczeń rozumie: · pojęcia: czasy stalinowskie, „wróg ludu”, socrealizm
Uczeń potrafi: · wymienić cechy charakterystyczne sztuki i architektury czasów socjalizmu
| Uczeń zna: · daty: 1947–1949, XII 1948, 1948–1956, 1949, 1950 · główne założenia socjalistycznych planów gospodarczych
Uczeń rozumie: · pojęcia: system monopartyjny, centralne planowanie, plan trzyletni, plan sześcioletni · na czym polegały przejawy zależności Polski od ZSRR · przyczyny prześladowania członków PSL przez komunistów
Uczeń potrafi: · scharakteryzować funkcjonowanie gospodarki w czasach stalinowskich · dostrzec i ocenić wpływ polityki na różne dziedziny życia społecznego
| Uczeń rozumie: · pojęcia: Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, Państwowe Gospodarstwa Rolne, awans społeczny
Uczeń potrafi: · przedstawić budowanie podstaw ekonomicznych socjalizmu · przedstawić wpływ funkcjonowania gospodarki centralnie planowanej na życie przeciętnego mieszkańca Polski · scharakteryzować ustrój państwa polskiego po 1947 r. oraz ustrój PRL na mocy konstytucji z 1952 r.
| Uczeń potrafi: · scharakteryzować proces konsolidacji władzy przez komunistów
|
22. Od stalinizmu do małej stabilizacji | Uczeń zna: · daty: VI 1956, X 1956 · postacie: Stefana Wyszyńskiego, Władysława Gomułki · ramy chronologiczne małej stabilizacji
Uczeń rozumie: · pojęcia: poznański Czerwiec, polski Październik, mała stabilizacja
Uczeń potrafi: · przedstawić genezę wydarzeń czerwcowych w Poznaniu · przedstawić genezę polskiego Października · wyjaśnić, dlaczego okres rządów Władysława Gomułki jest nazywany małą stabilizacją
| Uczeń zna: · treść orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich
Uczeń rozumie: · pojęcia: odwilż, destalinizacja
Uczeń potrafi: · podać przyczyny złagodzenia stalinowskiego terroru · przedstawić stanowisko i działania władz wobec robotników strajkujących w Poznaniu · wskazać główne problemy państwa polskiego za rządów Władysława Gomułki
| Uczeń zna: · daty: 1948, 1953, 1965, 1970
Uczeń rozumie: · pojęcia: księża patrioci, KC PZPR
Uczeń potrafi: · przedstawić przebieg wydarzeń czerwcowych w Poznaniu · przedstawić przebieg polskiego Października · wyjaśnić okoliczności, w jakich doszło do wydania orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich
| Uczeń zna: · znaczenie słów: non possumus
Uczeń rozumie: · znaczenie wydania orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich oraz układu o uznaniu granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej
Uczeń potrafi: · przedstawić działania władz zmierzające do usunięcia wpływów Kościoła w Polsce · wyjaśnić stanowisko władz ZSRR wobec wydarzeń w Polsce · scharakteryzować przemiany polityczno- -społeczne w Polsce w latach 1957–1970
| Uczeń potrafi: · scharakteryzować relacje państwo – Kościół w okresie stalinowskim · ocenić różne postawy Polaków wobec orędzia z 1965 r. · ocenić funkcjonowanie ustroju komunistycznego i jego zdolność do reformy
|
Kształtowanie się systemu komunistycznego w Polsce (lekcja powtórzeniowa) |
|
|
|
|
|
Sprawdzian wiadomości |
|
|
|
|
|
23. Od Gomułki do Gierka | Uczeń zna: · daty: III 1968, XII 1970, VI 1976 · postacie: Edwarda Gierka, Jacka Kuronia · cele opozycji PRL
Uczeń rozumie: · pojęcia: Marzec 1968, Grudzień 1970
Uczeń potrafi: · przedstawić przyczyny wystąpień marcowych 1968 r. · przedstawić przyczyny wydarzeń grudniowych 1970 r. · przedstawić oko-liczności wydarzeń Czerwca ’76
| Uczeń rozumie: · pojęcia: ZOMO, propaganda sukcesu, Komitet Obrony Robotników (KOR) · potrzebę powstania opozycji demokratycznej
Uczeń potrafi: · wyjaśnić okoliczności przejęcia władzy przez Edwarda Gierka
| Uczeń zna: · datę: IX 1976
Uczeń rozumie: · pojęcie: pułapka kredytowa · przyczyny antysemickiej kampanii w PRL po wydarzeniach Marca 1968
Uczeń potrafi: · przedstawić przebieg i skutki wystąpień marcowych 1968 r. · przedstawić przebieg wydarzeń grudniowych 1970 r. · przedstawić przebieg wydarzeń Czerwca ’76
| Uczeń rozumie: · pojęcia: „walka z syjonizmem, tzw. partyzanci
Uczeń potrafi: · scharakteryzować działania władz podjęte po wydarzeniach Marca 1968 | Uczeń potrafi: · scharakteryzować i ocenić przemiany gospodarcze czasów Gierka · wyjaśnić wpływ wydarzeń czerwcowych 1976 r. na ukształtowanie się i działalność demokratycznej opozycji polskiej inteligencji
|
24. „Solidarność” | Uczeń zna: · datę: 31 VIII 1980 · postacie: Jana Pawła II (Karola Wojtyły), Lecha Wałęsy, Anny Walentynowicz · najważniejsze postulaty sformułowane przez MKS
Uczeń rozumie: · pojęcia: Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (MKS), 21 postulatów, porozumienia sierpniowe, NSZZ „Solidarność” · znaczenie powstania NSZZ „Solidarność”
| Uczeń zna: · daty: 1978, VIII 1980
Uczeń rozumie: · moralną, społeczną i polityczną wymowę pojęcia solidarność
Uczeń potrafi: · przedstawić sytuację gospodarczą Polski w 1980 r. · wskazać różnice między wystąpieniem robotniczym z sierpnia 1980 r. a wcześniejszymi wystąpieniami
| Uczeń zna: · daty: 1977, 1979 · wybitnych przedstawicieli kultury polskiej epoki Gomułki i Gierka · formy działań podejmowanych przez opozycję demokratyczną w epoce Gierka
Uczeń rozumie: · pojęcie: KSS KOR · rolę, jaką kulturze przypisywała władza komunistyczna
Uczeń potrafi: · wyjaśnić przyczyny rozczarowania społeczeństwa rządami Edwarda Gierka · przedstawić okoliczności i skutki wybuchu niezadowolenia społecznego w sierpniu 1980 r. · opisać okoliczności powstania NSZZ „Solidarność”
| Uczeń zna: · okoliczności wyboru Karola Wojtyły na papieża
Uczeń rozumie: · wpływ wyboru papieża Polaka na powolny upadek systemu komunistycznego w Polsce
Uczeń potrafi: · opowiedzieć o dokonaniach przedstawicieli polskiej kultury w kraju i na emigracji · przedstawić reakcję ZSRR na działalność „Solidarności” · scharakteryzować politykę władz komunistycznych wobec „Solidarności”
| Uczeń potrafi: · wyjaśnić, jaki wpływ na społeczeństwo miała działalność KSS KOR · omówić przygotowania władz komunistycznych do rozprawy z „Solidarnością”
|
25. Stan wojenny | Uczeń zna: · datę: 13 XII 1981 · postacie: Wojciecha Jaruzelskiego, Jerzego Popiełuszki · okoliczności wprowadzenia stanu wojennego
Uczeń rozumie: · pojęcie: stan wojenny · przyczyny wprowadzenia stanu wojennego
Uczeń potrafi: · opowiedzieć o wydarzeniach w kopalni „Wujek” · wymienić metody represji stosowanych przez władze
| Uczeń zna: · okoliczności wprowadzenia stanu wojennego
Uczeń rozumie: · pojęcie: podziemie
Uczeń potrafi: · wymienić ograniczenia nałożone na obywateli podczas stanu wojennego · podać przykłady oporu społeczeństwa wobec władz w czasie stanu wojennego
| Uczeń zna: · daty: 1983, 1984 · okoliczności wprowadzenia stanu wojennego · przykłady działań podejmowanych przez podziemną „Solidarność”
Uczeń rozumie: · pojęcie: „długi marsz” · dlaczego władze zdecydowały się znieść stan wojenny
Uczeń potrafi: · przedstawić działania władz podjęte w ramach wprowadzenia stanu wojennego · wyjaśnić, w czym przejawiało się funkcjonowanie stanu wojennego
| Uczeń rozumie: · dlaczego podziemna „Solidarność” nie dążyła do konfrontacji siłowej z władzą
Uczeń potrafi: · wyjaśnić, dlaczego działacze „Solidarności” zdecydowali się na kontynuowanie oporu wobec władz · przedstawić różne postawy społeczeństwa polskiego wobec stanu wojennego · wyjaśnić okoliczności śmierci księdza Jerzego Popiełuszki
| Uczeń potrafi: · podjąć próbę oceny decyzji o wprowadzeniu stanu wojennego
|
26. Upadek PRL | Uczeń zna: · daty: II–IV 1989, VI 1989 · postać: Michaiła Gorbaczowa · główne postanowienia obrad okrągłego stołu
Uczeń rozumie: · pojęcia: rozmowy okrągłego stołu, porozumienia okrągłego stołu, Jesień Narodów, III Rzeczpospolita
Uczeń potrafi: · wyjaśnić, jak doszło do powstania rządu Tadeusza Mazowieckiego
| Uczeń zna: · przyczyny, które skłoniły komunistów do podjęcia rozmów z opozycją · najważniejszych uczestników obrad okrągłego stołu · wyniki pierwszych częściowo wolnych wyborów do sejmu i senatu
Uczeń potrafi: · wymienić decyzje podjęte przez sejm w XII 1989 r.
| Uczeń zna: · daty: 1983, 1988, XII 1989
Uczeń rozumie: · pojęcie: „Gazeta Wyborcza” · znaczenie obrad okrągłego stołu
Uczeń potrafi: · przedstawić sytuację polityczną w Polsce w latach 1983–1989 · opisać działania podjęte przez „Solidarność” w ramach kampanii przed wyborami w 1989 r.
| Uczeń rozumie: · znaczenie decyzji o wyborze do rozmów stołu w kształcie okręgu
Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności, w jakich doszło od rozmów okrągłego stołu · scharakteryzować i ocenić postanowienia okrągłego stołu · ocenić znaczenie decyzji podjętych przez sejm w XII 1989 r.
| Uczeń potrafi: · przedstawić proces upadku PRL · odnieść się do różnych współczesnych opinii na temat obrad okrągłego stołu
|
Polska Rzeczpospolita Ludowa (lekcja powtórzeniowa)
|
|
|
|
|
|
Sprawdzian wiadomości
|
|
|
|
|
|
27. Rozpad ZSRR | Uczeń zna: · datę: XII 1991 · postacie: Ronalda Reagana, Michaiła Gorbaczowa
Uczeń rozumie: · pojęcia: pierestrojka, głasnost · cele wprowadzenia reform podjętych przez Michaiła Gorbaczowa
Uczeń potrafi: · wyjaśnić, jakie skutki przyniosło wprowadzenie pierestrojki i głasnosti
| Uczeń zna: · postać: Borysa Jelcyna · ramy chronologiczne okresu odprężenia
Uczeń potrafi: · wymienić działania Zachodu zmierzające do uzyskania przewagi nad Wschodem · przedstawić okoliczności dojścia do władzy Michaiła Gorbaczowa · wskazać na mapie państwa powstałe w wyniku rozpadu ZSRR
| Uczeń zna: · daty: 1985, 1986, 1990 · główne przyczyny słabości ZSRR w latach 80.
Uczeń rozumie: · pojęcia: wyścig zbrojeń, porozu-mienie białowieskie, Federacja Rosyjska
Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności, w jakich doszło do zakończenia okresu odprężenia · scharakteryzować plany reformatorskie Michaiła Gorbaczowa · przedstawić okoliczności katastrofy w elektrowni atomowej w Czarnobylu i jej wpływ na relacje między społeczeństwem a władzą · wyjaśnić, jak doszło do podpisania porozumienia białowieskiego
| Uczeń zna: · przyczyny, które doprowadziły do odprężenia w relacjach między Wschodem a Zachodem · postanowienia porozumienia białowieskiego
Uczeń rozumie: · w czym przejawiał się rozdźwięk między zamierzeniami reformatorskimi Gorbaczowa a ich realnymi skutkami · znaczenie rozpadu ZSRR dla dalszych losów politycznych świata
Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności wystąpienia Litwy z ZSRR · scharakteryzować sytuację polityczną w ZSRR w 1990 r.
| Uczeń potrafi: · scharakteryzować relacje między Wschodem a Zachodem po zakończeniu II wojny światowej · scharakteryzować funkcjonowanie ustroju komunistycznego na przykładzie ZSRR
|
28. Jesień Narodów | Uczeń zna: · nazwy państw, w których doszło do procesów określanych jako Jesień Narodów
Uczeń rozumie: · pojęcie: Jesień Narodów (Jesień Ludów)
Uczeń potrafi: · wskazać na mapie zmiany terytorialne do jakich doszło na przełomie 1989 i 1990 r.
| Uczeń zna: · datę: X 1990 · postacie: Vaclava Havla, Helmuta Kohla
Uczeń rozumie: · pojęcie: aksamitna rewolucja
Uczeń potrafi: · wskazać różnice w sposobie przejmowania władzy przez demokratyczną opozycję w różnych krajach Europy Środkowo-Wschodniej
| Uczeń zna: · daty: 1991,1993 · pojęcie: Konferencja dwa plus cztery · czynniki, które przyczyniły się do osłabienia zależności komunistycznych państw Europy Środkowo-Wschodniej od ZSRR · postanowienia Konferencji dwa plus cztery
Uczeń potrafi: · scharakteryzować sytuację polityczną w Europie Środkowo- -Wschodniej w 1989 r. · przedstawić proces jednoczenia Niemiec · określić charakter zmian politycznych w ramach Jesieni Narodów
| Uczeń rozumie: · pojęcia: obrady trójkątnego stołu, Karta 77 · znaczenie zmian, do jakich doszło w Europie Środkowo- -Wschodniej w wyniku Jesieni Narodów
Uczeń potrafi: · przedstawić przebieg Jesieni Narodów w krajach Europy Środkowo- -Wschodniej · ocenić znaczenie Jesieni Narodów dla mieszkańców Europy
| Uczeń potrafi: · dostrzec polityczne implikacje związane ze zjednoczeniem Niemiec · ocenić rolę Helmuta Kohla w procesie jednoczenia Niemiec
|
29. Chiny mocarstwem | Uczeń zna: · główne problemy współczesnych Chin
Uczeń potrafi: · wyjaśnić przyczyny masakry na placu Bramy Niebiańskiego Spokoju (Tiananmen)
| Uczeń zna: · postać: Deng Xiaopinga
Uczeń potrafi: · wyjaśnić przyczyny i przedstawić skalę problemów współczesnych Chin
| Uczeń zna: · daty: 1976, 1978, VI 1989
Uczeń rozumie: · pojęcie: socjalistyczna gospodarka wolnorynkowa · na czym polega socjalizm o chińskiej specyfice
Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności dojścia do władzy Deng Xiaopinga · opisać sytuację w Chinach po masakrze na placu Tiananmen · scharakteryzować zmiany gospodarcze, jakim podlegały Chiny po 1990 r. | Uczeń zna: · ugrupowania rywalizujące o władzę po śmierci Mao Zedonga · najważniejsze skutki reform dokonanych za rządów Deng Xiaopinga
Uczeń rozumie: · różnice między skalą zmian oferowanych przez władzę a oczekiwaniami społeczeństwa
Uczeń potrafi: · scharakteryzować program polityczny i gospodarczy Deng Xiaopinga · porównać Chiny za rządów Mao Zedonga i Chiny Deng Xiaopinga · przedstawić przebieg wydarzeń na placu Tiananmen
| Uczeń potrafi: · dostrzec etyczne problemy wynikające ze współpracy politycznej i ekonomicznej między państwami demokratycznymi a Chinami · wypowiadać się na temat kierunku rozwoju współczesnych Chin
|
30. Bliski Wschód na przełomie XX i XXI wieku | Uczeń zna: · datę: 11 IX 2001
Uczeń rozumie: · pojęcia: islamizm (fundamentalizm islamski), terroryzm · motywy postępowania islamistów i terrorystów
Uczeń potrafi: · wyjaśnić przyczyny narodzin ideologii islamizmu · przedstawić okoliczności, w jakich doszło do zamachu w USA w 2001 r.
| Uczeń zna: · czas trwania wojny w Afganistanie i wojen w Iraku
Uczeń rozumie: · pojęcia: Al-Kaida, Autonomia Palestyńska
Uczeń potrafi: · wyjaśnić przyczyny niepowodzenia panarabizmu · wskazać na mapie zasięg Autonomii Palestyńskiej
| Uczeń zna: · daty: 1987–1991, 1990, 1991, 1993, 1994, 2000–2005, 2001, 2003 · postacie: Osamy bin Ladena, George’a Busha, Saddama Husajna · warunki porozumienia podpisanego między OWP i Izraelem
Uczeń rozumie: · pojęcia: wojna z terroryzmem, broń masowego rażenia, Kurdowie · dlaczego porozumienie o utworzeniu Autonomii Palestyńskiej nie zakończyło konfliktu arabsko-izraelskiego
Uczeń potrafi: · wyjaśnić okoliczności, w jakich doszło do porozumienia Palestyńczyków z Izraelem | Uczeń zna: · okoliczności i przyczyny narodzin ideologii panarabizmu
Uczeń rozumie: · pojęcia: panarabizm, pierwsza intifada, druga intifada
Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności dojścia do władzy islamistów w Iranie i Afganistanie · scharakteryzować wojnę z terroryzmem · dostrzec różne aspekty wojny z terroryzmem prowadzonej przez kraje Zachodu · ocenić przyczyny konfliktów targających współczesnym światem arabskim · scharakteryzować współczesne relacje między Arabami a Żydami
| Uczeń potrafi: · przedstawić przyczyny, przebieg i skutki wojny w Afganistanie oraz pierwszej i drugiej wojny w Iraku · określić wpływ wojny z terroryzmem na państwa i społeczeństwa krajów arabskich i krajów zachodnich · ocenić wojnę z terroryzmem pod względem jej efektów
|
31. Integracja europejska | Uczeń zna: · datę: 2004 · nazwy kolejnych organizacji utworzonych w ramach procesu integracji europejskiej · państwa przystępujące do wspólnot europejskich w kolejnych etapach integracji · filary Unii Europejskiej
Uczeń potrafi: · wymienić główne przyczyny integracji europejskiej · wskazać na mapie państwa członkowskie Unii Europejskiej
| Uczeń zna: · daty: 1952, 1957, 1993
Uczeń rozumie: · pojęcia: Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS), Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG), traktat z Maastricht (traktat o Unii Europejskiej) · potrzebę integracji europejskiej jako sposobu rozwiązania problemów politycznych i gospodarczych Europy po II wojnie światowej
Uczeń potrafi: · wymienić czynniki wpływające na przyspieszenie integracji europejskiej
| Uczeń zna: · daty: 1967, 1992 · argumenty zwolenników i przeciwników włączenia krajów postkomunistycznych w procesy integracyjne w Europie
Uczeń rozumie: · pojęcia: traktaty rzymskie, Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom), Wspólnota Europejska (WE) · wpływ wojen w byłej Jugosławii na przyspieszenie procesów integracyjnych na wschodzie Europy
Uczeń potrafi: · przedstawić poglądy eurosceptyków na proces integracji oraz na Unię Europejską
| Uczeń zna: · datę: 1991–1999 · cele istnienia EWG i Euratomu
Uczeń rozumie: · podłoże konfliktu w byłej Jugosławii
Uczeń potrafi: · przedstawić etapy integracji europejskiej · scharakteryzować konflikt w byłej Jugosławii | Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności, w jakich do procesów integracyjnych zostały włączone kraje postkomunistyczne
|
32. Dzisiejszy świat | Uczeń rozumie: · pojęcia: kultura masowa, globalizacja, konsumpcjonizm · na czym polega wielobiegunowość współczesnego świata
Uczeń potrafi: · wyjaśnić, na czym polega kultura masowa · podać przykłady, w jaki sposób globalizacja wpływa na nasze życie
| Uczeń zna: · ramy chronologiczne rewolucji przemysłowej, technologicznej i naukowo- -technologicznej
Uczeń rozumie: · pojęcia: rewolucja technologiczna, rewolucja naukowo- -technologiczna, społeczeństwo informacyjne, globaliści, antyglobaliści
Uczeń potrafi: · wymienić społeczne skutki rewolucji naukowo- -technologicznej · wskazać najważniejsze cechy społeczeństwa informacyjnego
| Uczeń zna: · różne przejawy procesu globalizacji
Uczeń rozumie: · pojęcie: epoka postindustrialna
Uczeń potrafi: · wskazać najważniejsze zmiany w życiu człowieka i społeczeństwa wywołane każdą z rewolucji związanych z postępem w nauce i technice · scharakteryzować proces globalizacji w wymiarze ekonomicznym, politycznym i kulturowym
| Uczeń zna: · argumenty zwolenników i przeciwników procesu globalizacji
Uczeń potrafi: · scharakteryzować wszystkie typy rewolucji związanych z postępem w nauce i technice · scharakteryzować przemiany polityczne na świecie po upadku ZSRR
| Uczeń potrafi: · wypowiedzieć się w dyskusji na temat globalizacji · ocenić zmiany zachodzące we współczesnym świecie
|
33. Polska w NATO i Unii Europejskiej | Uczeń zna: · daty: 1999, 1 V 2004 · założenia ustrojowe państwa polskiego w myśl Małej konstytucji i Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
Uczeń rozumie: · pojęcia: „wojna na górze”, Mała konstytucja
Uczeń potrafi: · wyjaśnić, z czego wynikał konflikt wśród przedstawicieli opozycji określany jako „wojna na górze” · wskazać Polskę na współczesnej mapie Europy
| Uczeń zna: · postać: Leszka Balcerowicza · główne trudności III Rzeczpospolitej · założenia polskiej polityki zagranicznej w okresie II Rzeczpospolitej i w czasach PRL
Uczeń rozumie: · pojęcia: plan Balcerowicza, wolny rynek, Mała konstytucja, zwrot na Zachód
Uczeń potrafi: · wyjaśnić założenia planu Balcerowicza i wymienić jego skutki · wyjaśnić, dlaczego po 1989 r. Polska zdecydowała się dokonać zwrotu na Zachód
| Uczeń zna: · daty: 1990, 1991, 1992, 1994, 1997
Uczeń rozumie: · pojęcie: Sojusz Lewicy Demokratycznej · społeczne skutki zmian politycznych i gospodarczych zachodzących w Polsce po 1989 r. · znaczenie przystą-pienia Polski do NATO i do Unii Europejskiej
Uczeń potrafi: · wyjaśnić, z czego wynikał szok miesz-kańców Polski zwią-zany z przemianami politycznymi po 1989 · przedstawić okoliczności, w jakich doszło do wyborów prezydenckich i pierwszych w pełni wolnych wyborów do sejmu i senatu · scharakteryzować przemiany gospodarcze w Polsce po 1989 r.
| Uczeń zna: · główne elementy programów ruchów liberalnego i narodowo- -katolickiego
Uczeń potrafi: · przedstawić przemiany, jakie zachodziły na polskiej scenie politycznej po 1989 r. · dostrzec wpływ konfliktów związanych z „wojną na górze” na polską scenę polityczną · wyjaśnić, czym było uwłaszczenie nomenklatury
| Uczeń potrafi: · przedstawić ewolucję ustrojową państwa polskiego w latach 90. · ocenić polityczne i społeczne skutki zwrotu na Zachód
|
Świat i Polska na przełomie wieków (lekcja powtórzeniowa)
|
|
|
|
|
|
Sprawdzian wiadomości
|
|
|
|
|
|
Ogólne wymagania programowe:
ocenę celująca otrzymuje uczeń, który:
wiedza:
– w wysokim stopniu opanował wiedzę określoną programem nauczania,
– dodatkowa wiedza pochodzi z różnych źródeł i jest owocem samodzielnych poszukiwań i przemyśleń,
– łączy wiedzę z różnych źródeł,
umiejętności:
–ocenę celującą z przedmiotu otrzymuje uczeń , który rozwiązuje zadania złożone, problemowe , o podwyższonym stopniu trudności lub jest laureatem konkursów międzyszkolnych ( I, II, III miejsce ) lub rejonowych , wojewódzkich i ponad wojewódzkich (I, II, III miejsce lub wyróżnienie).
– w wysokim stopniu opanował umiejętności określone programem nauczania,
-uczeń potrafi korzystać ze źródeł informacji i potrafi samodzielnie zdobywać wiadomości,
– systematycznie wzbogaca swoją wiedzę korzystając z różnych źródeł informacji (odpowiednio do wieku)
– samodzielnie rozwiązuje konkretne problemy zarówno w czasie lekcji jak i w pracy pozalekcyjnej,
-jest autorem pracy wykonanej dowolną techniką o dużych wartościach poznawczych i dydaktycznych,
-wyraża samodzielny, krytyczny (stosownie do wieku) stosunek do określonych zagadnień
– potrafi udowadniać swoje zdanie, używając odpowiedniej argumentacji będącej skutkiem nabytej samodzielnie wiedzy,
– na lekcjach jest bardzo samodzielny;
ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który:
wiedza:
– w stopniu wyczerpującym opanował materiał programowy, wykorzystuje różne źródła wiedzy,
– posiada wiedzę pozwalającą na samodzielne jej wykorzystanie w różnych sytuacjach,
-łączy wiedzę z pokrewnych przedmiotów,
Umiejętności:
– sprawnie korzysta ze wszystkich dostępnych i wskazanych przez nauczyciela źródeł informacji,
– potrafi korzystając ze wskazówek nauczyciela dotrzeć do innych źródeł wiadomości,
– samodzielnie rozwiązuje problemy i zadania postawione przez nauczyciela, posługując się nabytymi umiejętnościami,
– rozwiązuje zadania dodatkowe,
– potrafi poprawnie rozumować w kategoriach przyczynowo – skutkowych, wykorzystując wiedzę przewidzianą programem nie tylko z jednego przedmiotu,
– jest aktywny na lekcji;
ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który:
wiedza:
– w zakresie wiedzy ma niewielkie braki, (operuje pojęciami i faktami) stosuje język przedmiotu
umiejętności:
-potrafi korzystać z poznanych w czasie lekcji źródeł informacji,
-inspirowany przez nauczyciela potrafi samodzielnie rozwiązywać zadania tematyczne i praktyczne o pewnym stopniu trudności,
-rozwiązuje niektóre zadania dodatkowe,
– poprawnie rozumuje w kategoriach przyczynowo- skutkowych,
– potrafi wykorzystać wiedzę w sytuacjach typowych,
– wykazuje się aktywnością na lekcjach
ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który:
wiedza:
– wiedza ucznia jest wyrywkowa i fragmentaryczna,
– opanował podstawowe treści programowe w zakresie umożliwiającym postępy w dalszym uczeniu się przedmiotu
umiejętności:
– potrafi pod kierunkiem nauczyciela skorzystać z podstawowych źródeł informacji,
– potrafi samodzielnie wykonać proste zadania,
– wyrywkowo stosuje wiedzę w sytuacjach typowych,
– jego aktywność na lekcjach jest sporadyczna;
ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:
wiedza:
– uczeń ma duże braki w wiedzy, które jednak nie przekreślają możliwości uzyskania przez ucznia podstawowej wiedzy z przedmiotu;
umiejętności:
– jego postawa na lekcjach jest bierna, ale odpowiednio motywowany jest w stanie z pomocą nauczyciela wykonywać proste zadania wymagające zastosowania podstawowych umiejętności, które umożliwiają edukację na następnym etapie;
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8 szkoły podstawowej oparte
na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Dział |
Temat | Poziom wymagań | ||||
ocena dopuszczająca | ocena dostateczna | ocena dobra | ocena bardzo dobra | ocena celująca | ||
I. Genetyka | 1. Czym jest genetyka? | Uczeń: • określa zakres badań genetyki • wyjaśnia, że podobieństwo dziecka do rodziców jest wynikiem dziedziczenia cech
| Uczeń: • rozróżnia cechy dziedziczne i niedziedziczne • definiuje pojęcia genetyka i zmienność organizmów
| Uczeń: • wskazuje cechy indywidualne i gatunkowe podanych organizmów • omawia zastosowanie genetyki w różnych dziedzinach: medycynie, kryminalistyce, rolnictwie
| Uczeń: • uzasadnia występowanie zmienności genetycznej wśród ludzi • wskazuje różnice między cechami gatunkowymi a indywidualnymi • wyjaśnia, z czego wynika podobieństwo organizmów potomnych w rozmnażaniu bezpłciowym
| Uczeń: • dowodzi, że cechy organizmu kształtują się dzięki materiałowi genetycznemu oraz są wynikiem wpływu środowiska • wyjaśnia znaczenie rekombinacji genetycznej
|
2. Nośnik informacji genetycznej – DNA
| • wskazuje miejsca występowania DNA • wymienia elementy budujące DNA • przedstawia rolę DNA jako nośnika informacji genetycznej
| • przedstawia budowę nukleotydu • wymienia nazwy zasad azotowych • omawia budowę chromosomu • definiuje pojęcia: kariotyp, helisa, gen i nukleotyd • wykazuje rolę jądra | • wykazuje konieczność związania DNA przez białka i powstania chromatyny w jądrze komórkowym • wyjaśnia, z czego wynika komplementarność zasad azotowych • graficznie przedstawia regułę komplementarności | • wyjaśnia proces replikacji • rozpoznaje DNA i RNA* • porównuje budowę DNA z budową RNA* • omawia budowę i funkcję RNA*
| • uzasadnia konieczność zachodzenia procesu replikacji DNA przed podziałem komórki • wykonuje dowolną techniką model DNA • wykazuje rolę replikacji w zachowaniu niezmienionej informacji genetycznej
|
Dział |
Temat | Poziom wymagań | ||||
ocena dopuszczająca | ocena dostateczna | ocena dobra | ocena bardzo dobra | ocena celująca | ||
I. Genetyka
| 3. Podziały komórkowe
| • wymienia nazwy podziałów komórkowych • podaje liczbę chromosomów w komórkach somatycznych i płciowych człowieka
| • definiuje pojęcia: chromosomy homologiczne, komórki haploidalne • wskazuje miejsce zachodzenia mitozy i mejozy w organizmie człowieka
| • omawia znaczenie mitozy i mejozy • oblicza liczbę chromosomów w komórce haploidalnej, znając liczbę chromosomów w komórce diploidalnej danego organizmu
| • wykazuje konieczność redukcji ilości materiału genetycznego w komórkach macierzystych gamet • wykazuje różnice między mitozą a mejozą
| • wyjaśnia znaczenie rekombinacji genetycznej podczas mejozy • wykonuje dowolną techniką model mitozy lub mejozy
|
4. Podstawowe prawa dziedziczenia
| • definiuje pojęcia fenotyp i genotyp • wyjaśnia symbole używane przy zapisywaniu krzyżówek genetycznych
| • omawia badania Gregora Mendla • zapisuje genotypy homozygoty dominującej • wykonuje krzyżówki genetyczne przedstawiające dziedziczenie jednego genu
| • identyfikuje allele dominujące i recesywne • omawia prawo czystości gamet • na schemacie krzyżówki genetycznej rozpoznaje genotyp oraz określa fenotyp rodziców i pokolenia potomnego
| • przewiduje cechy osobników potomnych na podstawie prawa czystości gamet • interpretuje krzyżówki genetyczne, używając określeń: homozygota, heterozygota, cecha dominująca i cecha recesywna
| • zapisuje krzyżówki genetyczne przedstawiające dziedziczenie określonej cechy i przewiduje genotypy oraz fenotypy potomstwa • ocenia znaczenie prac Gregora Mendla dla rozwoju genetyki
| |
5. Dziedziczenie cech u człowieka
| • wskazuje u ludzi przykładowe cechy dominującą i recesywną • z pomocą nauczyciela rozwiązuje proste krzyżówki genetyczne
| • wymienia cechy dominujące i recesywne • z niewielką pomocą nauczyciela rozwiązuje proste krzyżówki genetyczne
| • wyjaśnia, że cechę recesywną determinują allele homozygoty recesywnej • na podstawie krzyżówki genetycznej przewiduje wystąpienie cechu potomstwa
| • wskazuje cechy człowieka, które są zarówno wynikiem działania genów, jak i czynników środowiska • ustala prawdopodobieństwo występowania cechy
| • ocenia wpływ środowiska na kształtowanie się cech • na podstawie znajomości cech dominujących • projektuje krzyżówki genetyczne, poprawnie posługując się terminami homozygota i heterozygota
|
Dział |
Temat | Poziom wymagań | ||||
ocena dopuszczająca | ocena dostateczna | ocena dobra | ocena bardzo dobra | ocena celująca | ||
I. Genetyka | 6. Dziedziczenie płci u człowieka
| • podaje liczbę chromosomów występujących w komórce diploidalnej człowieka • wymienia przykłady chorób dziedzicznych sprzężonych z płcią
| • rozpoznaje kariotyp człowieka • określa cechy chromosomów X i Y • omawia zasadę dziedziczenia płci
| • wyjaśnia rolę chromosomów płci i autosomów • przedstawia zjawisko nosicielstwa chorób pod kątem dziedziczenia płci
| • wyjaśnia mechanizm ujawniania się cech recesywnych sprzężonych z płcią • wykonuje krzyżówki genetyczne przedstawiające dziedziczenie hemofilii oraz daltonizmu
| • interpretuje krzyżówki genetyczne przedstawiające dziedziczenie hemofilii oraz daltonizmu • ocenia znaczenie poznania budowy ludzkiego DNA
|
7. Dziedziczenie grup krwi
| • wymienia cztery główne grupy krwi występujące • przedstawia przykłady cech zależnych od wielu genów oraz od środowiska
| • omawia sposób dziedziczenia grup krwi • wyjaśnia sposób dziedziczenia czynnika Rh • wyjaśnia wpływ środowiska na rozwój cech osobniczych
| • rozpoznaje grupy krwi na podstawie zapisu genotypów • wykonuje krzyżówkę genetyczną przedstawiającą dziedziczenie grup krwi • określa możliwość wystąpienia konfliktu serologicznego
| • ustala grupy krwi dzieci na podstawie znajomości grup krwi ich rodziców • ustala czynnik Rh dzieci na podstawie znajomości czynnika Rh ich rodziców
| • określa konsekwencje dla drugiej ciąży wiążące się • wykazuje, że dziedziczenie czynnika Rh jest jednogenowe
| |
8. Mutacje
| • definiuje pojęcie mutacja • wymienia czynniki mutagenne • podaje przykłady chorób uwarunkowanych mutacjami genowymi
| • rozróżnia mutacje genowe • omawia przyczyny wybranych chorób genetycznych • wskazuje mechanizm dziedziczenia mukowiscydozy
| • wyjaśnia, na czym polegają mutacje genowe i chromosomowe • omawia znaczenie poradnictwa genetycznego • charakteryzuje wybrane choroby genetyczne • wyjaśnia podłoże zespołu Downa
| • wyjaśnia mechanizm powstawania mutacji genowych i chromosomowych • omawia zachowania zapobiegające powstawaniu mutacji • wyjaśnia znaczenie badań prenatalnych
| • uzasadnia, że mutacje są podstawowym czynnikiem zmienności organizmów • analizuje przyczyny mutacji i wskazuje ich skutki • wykonuje portfolio na temat chorób genetycznych
|
Dział |
Temat | Poziom wymagań | ||||
ocena dopuszczająca | ocena dostateczna | ocena dobra | ocena bardzo dobra | ocena celująca | ||
II. Ewolucja życia | 9. Ewolucja i jej dowody
| • definiuje pojęcie ewolucja • wymienia dowody ewolucji • wskazuje przykłady narządów szczątkowych w organizmie człowieka
| • omawia dowody ewolucji • wymienia przykłady różnych rodzajów skamieniałości • omawia etapy powstawania skamieniałości • definiuje pojęcie relikt • wymienia przykłady reliktów
| • wyjaśnia istotę procesu ewolucji • rozpoznaje żywe skamieniałości • omawia przykłady potwierdzające jedność budowy i funkcjonowania organizmów • wymienia przykłady struktur homologicznych
| • określa warunki powstawania skamieniałości • analizuje ogniwa pośrednie ewolucji • wskazuje istnienie związku między rozmieszczeniem gatunków a ich pokrewieństwem
| • wykazuje jedność budowy • ocenia rolę struktur homologicznych i analogicznych jako dowodów ewolucji
|
10. Mechanizmy ewolucji
| • wyjaśnia znaczenie pojęcia endemit • podaje przykłady doboru sztucznego
| • wymienia przykłady endemitów • wyjaśnia, na czym polega dobór naturalny i dobór sztuczny • omawia ideę walki o byt
| • wyjaśnia główne założenia teorii ewolucji Karola Darwina • wskazuje różnicę pomiędzy doborem naturalnym a doborem sztucznym • wymienia główne założenia syntetycznej teorii ewolucji
| • wykazuje izolację geograficzną jako drogę • wykazuje rolę endemitów • uzasadnia, że walka o byt jest formą doboru naturalnego • ocenia korzyści doboru naturalnego • omawia współczesne spojrzenie na ewolucję – syntetyczną teorię ewolucji
| • ilustruje przykładami działanie doboru naturalnego i doboru sztucznego • ocenia korzyści dla człowieka płynące z zastosowania doboru sztucznego
| |
11. Pochodzenie człowieka
| • wymienia przykłady organizmów należących do rzędu naczelnych • omawia cechy człowieka rozumnego
| • wskazuje na mapie miejsce, gdzie rozpoczęła się ewolucja naczelnych • wymienia czynniki, które miały wpływ
| • określa stanowisko systematyczne człowieka • wskazuje na przykładzie szympansa różnice pomiędzy człowiekiem
| • analizuje przebieg ewolucji człowieka • wykazuje cechy wspólne człowieka z innymi naczelnymi • wymienia cechy człowieka pozwalające zaklasyfikować go do poszczególnych jednostek systematycznych
| • porównuje różne formy człowiekowatych • wykazuje, że naczelne
|
Dział |
Temat | Poziom wymagań | ||||
ocena dopuszczająca | ocena dostateczna | ocena dobra | ocena bardzo dobra | ocena celująca | ||
III. Ekologia | 12. Organizm a środowisko
| • wyjaśnia, czym zajmuje się ekologia • wymienia czynniki ograniczające występowanie gatunków w różnych środowiskach • nazywa formy morfologiczne porostów wykorzystywane
| • identyfikuje siedlisko wybranego gatunku • omawia, czym jest nisza ekologiczna organizmu • wyjaśnia, do czego służy skala porostowa
| • rozróżnia siedlisko i niszę ekologiczną • określa wpływ wybranych czynników środowiska na funkcjonowanie organizmów • wykazuje związek między zakresem tolerancji a stosowaniem skali porostowej odczytuje z wykresu dane dotyczące zakresu tolerancji
| • wykazuje zależność między czynnikami środowiska a występującymi w nim organizmami • rozpoznaje na ilustracji formy morfologiczne porostów wykorzystywane
| • interpretuje wykres przedstawiający zakres tolerancji ekologicznej danego gatunku • praktycznie wykorzystuje skalę porostową
|
13. Cechy populacji
| • definiuje pojęcia populacja i gatunek • wylicza cechy populacji • wymienia typy rozmieszczenia osobników • określa wady i zalety życia organizmów w grupie
| • wyjaśnia zależność między definicją populacji i gatunku • wymienia przykłady zwierząt żyjących w stadzie • określa przyczyny migracji • przedstawia, jakie dane można odczytać z piramidy wiekowej populacji
| • wskazuje populacje różnych gatunków • określa wpływ migracji na liczebność populacji • wyjaśnia wpływ cech populacji na jej liczebność • odczytuje dane z piramidy wiekowej
| • wykazuje zależność między liczebnością populacji a jej zagęszczeniem • graficznie przedstawia różne typy rozmieszczenia osobników w populacji i podaje ich przykłady • wykazuje zależność między strukturą płciową • charakteryzuje grupy wiekowe w piramidach
| • przeprowadza w terenie obliczanie zagęszczenia wybranego gatunku • przewiduje losy populacji
|
Dział |
Temat | Poziom wymagań | ||||
ocena dopuszczająca | ocena dostateczna | ocena dobra | ocena bardzo dobra | ocena celująca | ||
III. Ekologia | 14. Konkurencja
| • nazywa zależności międzygatunkowe • wymienia zasoby, o które konkurują organizmy
| • wyjaśnia, na czym polega konkurencja • wskazuje rodzaje konkurencji
| • graficznie przedstawia zależności między organizmami, zaznacza, który gatunek odnosi korzyści, a który – straty • porównuje konkurencję wewnątrzgatunkową z konkurencją międzygatunkową
| • wskazuje przyczyny i skutki konkurencji międzygatunkowej i wewnątrzgatunkowej • wykazuje zależność między zasobami środowiska a intensywnością konkurencji
| • uzasadnia, wykorzystując wiedzę z ewolucjonizmu,
|
15. Drapieżnictwo. Roślinożerność
| • wymienia przykłady roślinożerców • wskazuje przykłady drapieżników i ich ofiar • omawia przystosowania organizmów do drapieżnictwa • podaje przykłady roślin drapieżnych
| • określa znaczenie roślinożerców w przyrodzie • omawia adaptacje roślinożerców do zjadania pokarmu roślinnego • wyjaśnia na wybranych przykładach, na czym polega drapieżnictwo • wymienia charakterystyczne cechy drapieżników i ich ofiar
| • wyjaśnia, w jaki sposób rośliny i roślinożercy wzajemnie regulują swoją liczebność • omawia różne strategie polowań stosowanych przez drapieżniki • opisuje sposoby obrony organizmów przed drapieżnikami • wykazuje przystosowania rośliny drapieżnej do zdobywania pokarmu
| • ocenia znaczenie drapieżników i roślinożerców w środowisku • wskazuje adaptacje drapieżników i roślinożerców • określa rolę drapieżników w przyrodzie jako regulatorów liczebności • charakteryzuje sposoby obrony roślin przed zjadaniem
| • wykazuje zależności między liczebnością populacji drapieżników a liczebnością populacji ich ofiar • wyjaśnia przyczyny drapieżnictwa i wskazuje metody zdobywania pokarmu przez rośliny drapieżne • wykazuje korzyści dla roślin płynące z roślinożerności • przedstawia pozytywne
| |
16. Pasożytnictwo
| • wymienia przykłady pasożytów zewnętrznych • wymienia przykłady pasożytnictwa u roślin
| • wyjaśnia, na czym polega pasożytnictwo • klasyfikuje pasożyty na zewnętrzne i wewnętrzne
| • charakteryzuje przystosowania organizmów do pasożytniczego trybu życia • charakteryzuje pasożytnictwo u roślin
| • ocenia znaczenie pasożytnictwa w przyrodzie • wskazuje przystosowania roślin
| • wyjaśnia znaczenie pasożytnictwa w regulacji zagęszczenia populacji ofiar
|
Dział |
Temat | Poziom wymagań | ||||
ocena dopuszczająca | ocena dostateczna | ocena dobra | ocena bardzo dobra | ocena celująca | ||
III. Ekologia | 17. Nieantagonistyczne zależności między gatunkami
| • wymienia nieantagonistyczne zależności międzygatunkowe • podaje przykłady organizmów, które łączy zależność nieantagonistyczna
| • określa warunki współpracy między gatunkami • rozróżnia pojęcia komensalizm i mutualizm • omawia budowę korzeni roślin motylkowych
| • omawia różnice między komensalizmem a mutualizmem • charakteryzuje role grzyba i glonu w plesze porostu
| • określa warunki występowania nieantagonistycznych relacji między organizmami różnych gatunków • charakteryzuje relacje między rośliną motylkową
| • ocenia znaczenie bakterii azotowych występujących w glebie • wyjaśnia, jakie praktyczne znaczenie ma wiedza
|
18. Czym jest ekosystem?
| • wymienia przykładowe ekosystemy • przedstawia składniki biotopu i biocenozy • rozróżnia ekosystemy sztuczne i naturalne
| • wskazuje elementy biotopu i biocenozy wybranego ekosystemu • omawia, do czego człowiek wykorzystuje ekosystemy • wymienia przemiany
| • omawia różnice między ekosystemami naturalnymi a sztucznymi • omawia przebieg sukcesji pierwotnej i wtórnej
| • charakteryzuje różnicę między sukcesją pierwotną
| • wykazuje zależności między biotopem a biocenozą • wyszukuje w terenie miejsce zachodzenia sukcesji wtórnej
| |
19. Zależności pokarmowe
| • wymienia nazwy ogniw łańcucha pokarmowego • przyporządkowuje znane organizmy poszczególnym ogniwom łańcucha pokarmowego • rysuje schematy prostych łańcuchów pokarmowych
| • wyjaśnia przyczyny istnienia łańcuchów pokarmowych • wskazuje różnice między producentami • rysuje schemat prostej sieci pokarmowej
| • analizuje wybrane powiązania pokarmowe • charakteryzuje role poszczególnych ogniw łańcucha pokarmowego
| • wykazuje rolę destruentów • omawia czynniki, które zakłócają równowagę ekosystemu
| • przewiduje skutki, jakie • interpretuje, na czym polega równowaga dynamiczna ekosystemu
| |
20. Materia i energia w ekosystemie
| • mawia na podstawie ilustracji piramidę ekologiczną
| • wykazuje, że materia krąży • omawia na podstawie ilustracji obieg węgla
| • wyjaśnia, że energia przepływa przez ekosystem • wykazuje rolę producentów, konsumentów i destruentów w krążeniu materii
| • interpretuje zależności między poziomem pokarmowym a biomasą i liczebnością populacji • analizuje informacje przedstawione w formie piramidy ekologicznej
| • analizuje przyczyny zaburzeń w krążeniu materii w ekosystemach • uzasadnia spadek energii w ekosystemie na kolejnych poziomach troficznych
|
Dział |
Temat | Poziom wymagań | ||||
ocena dopuszczająca | ocena dostateczna | ocena dobra | ocena bardzo dobra | ocena celująca | ||
IV. Człowiek i środowisko
| 21. Różnorodność biologiczna
| • przedstawia poziomy różnorodności biologicznej • wymienia czynniki wpływające na stan ekosystemów
| • wyjaśnia, na czym polega różnorodność biologiczna • wyjaśnia różnice pomiędzy dwoma poziomami różnorodności biologicznej wyszukuje w różnych źródłach informacje na temat skutków spadku różnorodności
| • charakteryzuje poziomy różnorodności biologicznej • omawia wpływ klimatu różnorodności biologicznej
| • wykazuje zmiany różnorodności biologicznej podczas sukcesji • porównuje poziomy różnorodności biologicznej
| • analizuje przyczyny prowadzące do nagłego wymarcia gatunku
|
22. Wpływ człowieka na różnorodność biologiczną
| • wymienia przykłady działalności człowieka przyczyniającej się • podaje przykłady obcych gatunków
| • wskazuje działalność człowieka jako przyczynę spadku różnorodności biologicznej • wskazuje gatunki wymarłe jako przykład działalności człowieka
| • wskazuje, w jaki sposób niszczenie siedlisk wpływa na stan gatunkowy ekosystemów • wyjaśnia, skąd się biorą nowe gatunki roślin i zwierząt w ekosystemach naturalnych
| • wykazuje, w jaki sposób działalność człowieka wpływa na eliminowanie gatunków • ocenia wpływ wprowadzania obcych gatunków
| • analizuje zależności między działalnością człowieka
| |
23. Racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody
| • wymienia przykłady zasobów przyrody • wyjaśnia znaczenie recyklingu dla racjonalnego gospodarowania zasobami
| • wymienia przykłady odnawialnych i nieodnawialnych zasobów przyrody • ilustruje przykładami, | • klasyfikuje zasoby przyrody na niewyczerpywalne i wyczerpywalne, podaje • omawia racjonale gospodarowanie zasobami przyrody
| • wykazuje skutki niewłaściwej eksploatacji zasobów • wyjaśnia, na czy polega zrównoważony rozwój
| • objaśnia, w jaki sposób odtwarzają się odnawialne zasoby przyrody • wyjaśnia, jak młodzież może się przyczynić do ochrony zasobów przyrody
| |
24. Sposoby ochrony przyrody
| • określa cele ochrony przyrody • wymienia sposoby ochrony gatunkowej
| • wymienia formy ochrony przyrody • omawia formy ochrony indywidualnej
| • wyjaśnia, na czym polega ochrona obszarowa • wykazuje różnicę między ochroną gatunkową ścisłą
| • charakteryzuje poszczególne formy ochrony przyrody • wyjaśnia, czego dotyczy program Natura 2000 • prezentuje wybrane przykłady czynnej ochrony przyrody w Polsce
| • wskazuje formy ochrony przyrody występujące w najbliższej okolicy • uzasadnia konieczność stosowania form ochrony przyrody dla zachowania gatunków i ekosystemów
|
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA GEOGRAFI KL.8
Temat lekcji | Ocena dopuszczająca | Ocena dostateczna | Ocena dobra | Ocena bardzo dobra | Ocenacelująca | |
Uczeń potrafi: | ||||||
Dział 1. Azja | ||||||
1. Azja jako kontynent kontrastów geograficznych
| · wskazać na mapie umowną granicę między Europą · odczytać z mapy współrzędne geograficzne skrajnych punktów Azji. · opisać, na podstawie klimatogramu roczny przebieg temperatury powietrza i opadów · wyjaśnić, dlaczego podstawą wyżywienia mieszkańców Azji Wschodniej · wyjaśnić, w jaki sposób dochodzi do powstawania trzęsień ziemi; · zdefiniować tsunami; · wskazać na mapie obszar określany jako pacyficzny pierścień ognia. · opisać na podstawie mapy położenie fizycznogeograficzne Japonii; · wymienić podstawowe grupy produktów wytwarzanych · opisać, na podstawie mapy, zróżnicowanie przestrzenne gęstości zaludnienia · opisać przestrzenne zróżnicowanie poziomu rozwoju gospodarczego Indii na podstawie mapy; · opisać zmiany liczby ludności w Indiach. · wskazać na mapie miejsca wybranych konfliktów na Bliskim Wschodzie; · podać najważniejsze cechy odróżniające region Bliskiego Wschodu od innych regionów na świecie; · wymienić najważniejsze cechy Islamu. | · obliczyć rozciągłość południkową Azji; · opisać konsekwencje dużej rozciągłości południkowej · porównać warunki klimatyczne w klimacie zwrotnikowym suchym · wyjaśnić różnice · opisać, na podstawie mapy tematycznej, rozmieszczenie płyt litosfery; · wyjaśnić związek między przebiegiem granic płyt litosfery a występowaniem rowów tektonicznych, wulkanów, trzęsień ziemi · uzasadnić, że Japonia jest obecnie jedną · podać najważniejsze czynniki rozmieszczenia ludności · wymienić kierunki rozwoju gospodarczego Chin. · podać przykłady czynników utrudniających i ułatwiających rozwój społeczno- · dokonać charakterystyki wybranych przemian gospodarczych w Indiach. · opisać wielkość · wyjaśnić znaczenie zasobów ropy naftowej dla gospodarek państw bliskowschodnich. | · przywołać przykłady skrajnych wartości zjawisk geograficznych w Azji, · wyjaśnić mechanizm powstawania monsunu letniego i zimowego; · opisać zastosowanie ryżu · zidentyfikować prawidłowości w rozmieszczeniu zjawisk sejsmicznych i wulkanicznych w odniesieniu do płyt litosfery; · wymienić negatywny wpływ trzęsień ziemi i tsunami na życie człowieka. · opisać warunki przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz określić ich wpływ na rozwój gospodarczy kraju. · wymienić i wyjaśnić dawne, obecne oraz przyszłe wyzwania demograficzne Chin; · zaprezentować główne kierunki rozwoju gospodarczego Chin w XXI w. · wyjaśnić wyjątkowość struktury społecznej · ocenić rolę czynników społecznych, w tym kontrastów dla rozwoju gospodarczego Indii. · dokonać ogólnej charakterystyki kultury Bliskiego Wschodu ze szczególnym uwzględnieniem struktury religijnej; · ocenić wpływ czynników społecznych na poziom | · uzasadnić na podstawie map ogólnogeograficznych · wyjaśnić zróżnicowanie rozmieszczenia ludności · wykazać związek między cechami klimatu monsunowego a rytmem upraw i „kulturą ryżu” w Azji Południowo-Wschodniej. · opisać sposoby zapobiegania tragicznym skutkom trzęsień ziemi i tsunami; · analizować możliwości przewidywania niebezpiecznych zjawisk sejsmicznych oraz zapobiegania ich skutkom. · ocenić wpływ warunków przyrodniczych i społeczno-kulturowych na rozwój gospodarczy Japonii. · wyjaśnić cele, zasady oraz dokonać oceny polityki jednego dziecka. · szeregować czynniki rozwoju gospodarczego Indii według ich znaczenia dla sytuacji ekonomicznej kraju i jego mieszkańców; · wyjaśnić znaczenie przemysłu nowoczesnych technologii w rozwoju gospodarczym Indii. | · podać przyczyny zróżnicowania gospodarczego państw Azji; · proponować działania zmierzające do ograniczenia ubóstwa w najbiedniejszych krajach Azji. · wyjaśnić, dlaczego opóźniający się monsun letni może być przyczyną wystąpienia klęski głodu. · korzystać z nowoczesnych aplikacji informujących · podać podstawowe zasady zachowania podczas wystąpienia trzęsień ziemi. · zdefiniować problemy mieszkańców Japonii związane m.in. z pogonią za sukcesem i dążeniem do maksymalizowania wydajności pracy. · prognozować zmiany roli · wskazać kierunki rozwoju społecznego Indii, które mogą mieć kluczowy wpływ na rozwój gospodarczy | |
2. Kultura ryżu
| ||||||
3. Pacyficzny pierścień ognia
| ||||||
4. Japonia
| ||||||
5. Chiny | ||||||
6.Indie | ||||||
7. Bliski Wschód | · ocenić planowane kierunki rozwoju społeczno- | · wykazać wieloaspektowość konfliktów obserwowanych na Bliskim Wschodzi; · udowodnić funkcjonowanie stereotypowego postrzegania regionu Bliskiego Wschodu | ||||
Dział 2. Afryka | ||||||
9. Afryka na mapie | · wymienić charakterystyczne elementy środowiska przyrodniczego Afryki. · nazwać główne masy powietrza i typy opadów występujące w Afryce; · wymienić strefy klimatyczne- · podać definicje terminów: Sahel, nomadowie, pustynnienie; · wskazać na mapie region Sahelu. | · opisać charakterystyczne elementy środowiska przyrodniczego Afryki. · opisaćdowolną strefę klimatyczno-roślinną Afryki; · wskazać rejony obfitych opadów i susz w Afryce. · określić warunki przyrodnicze charakterystyczne dla Sahelu. | · przedstawić główne cechy krajobrazów Afryki; · wyjaśnić genezę wybranych elementów środowiska przyrodniczego Afryki. · opisaćdowolną strefę klimatyczno-roślinnąAfryki uwzględniając gospodarowanie człowieka · wskazać rejony obfitych opadów i susz w Afryce określając przyczyny występujących różnic. · wskazać sposoby tradycyjnego gospodarowania w strefie Sahelu; · wymienić przyczyny pustynnienia. | · wyjaśnić zależności między wybranymielementami środowiska przyrodniczego Afryki; · wykazać cechy świadczące · nazwać i wskazać na mapie przykładowe krainy w Afryce. · omówić cyrkulację mas powietrza w strefie międzyzwrotnikowej; · wyjaśnić wzajemne zależności między strefami klimatycznymi i roślinnymi; · wskazać na mapie zasięgi występowania poszczególnych stref klimatyczno-roślinnych · określić kierunki zmian sposobów tradycyjnego gospodarowania w strefie Sahelu. | · scharakteryzować wyjątkowe zjawiska przyrodnicze · nazwać i wskazać na mapie przykładowe krainy Afryki i omówić ich specyfikę. · wykazać specyfikę cyrkulacji mas powietrza nad Afryką; · wskazać konsekwencje przyrodnicze i gospodarcze cyrkulacji mas powietrza · porównać strefy klimatyczno- · omówić przyczyny pustynnienia i wskazać sposoby zapobiegania temu procesowi. | |
10. Zróżnicowanie klimatyczne Afryki | ||||||
11. Gospodarowanie w strefie suchej | ||||||
12. Na wakacje do Kenii | · pokazać położenie Kenii na mapie; · nazwać walory przyrodnicze Kenii. · wskazać obszary nadwyżek · określić wartości przyrostu naturalnego w Afryce. · nazwać główne surowce mineralne występujące | · wymienić kilka walorów turystycznych Kenii. · podać nazwy roślin uprawnych Afryki; · wymienić sposoby gospodarowania w Afryce. · przedstawić główne problemy Afryki; · wskazać regiony głodu · wskazać regiony słabiej | · wskazać rodzaje turystyki, jakie mogą być realizowane · opisać problemy rolnictwa Afryki. · analizować przyczyny głodu · wskazać dziedziny gospodarki mogące rozwijać się współcześnie w Afryce. | · określić znaczenie rozwoju turystyki dla państw Afryki. · wyjaśnić przyczyny · przedstawić sposoby rozwiązania problemu · omówić specyfikę gospodarki państw słabo · omówić uwarunkowania społeczne w Afryce. | · wskazać możliwe konsekwencje dla gospodarki i środowiska przyrodniczego Kenii związane z rozwojem turystyki. · przedstawić przykłady · przedstawić wskazane · wskazać na przyczyny zróżnicowanego rozwoju państw Afryki. | |
13. Rolnictwo | ||||||
14. Głód | ||||||
15. Różne oblicza Afryki | ||||||
Dział 3. Ameryka | ||||||
17. Ameryka na mapie | · wskazać na mapie · wskazać na mapie zasięg lasów i prerii w Kanadzie. · zdefiniować pojęcia: cyklon tropikalny, huragan, tornado, powódź i wskazać na mapie regiony występowania tych zjawisk. | · opisać warunki naturalne Ameryki Północnej · wymienić czynniki przyrodnicze wpływające na przesunięcie granicy lasów · przedstawić konsekwencje katastrofalnych zjawisk przyrodniczych. | · scharakteryzować cechy · scharakteryzować wody · wskazać przyczyny przekształcenia większości prerii w obszary rolnicze. · określić warunki niezbędne do uformowania się cyklonu tropikalnego; · wymienić przyrodnicze skutki powodowane przez huragany. | · określić związki między · określić związki między obszarami uprawnymi · przedstawić zależności między działalnością człowieka a intensyfikacją zjawisk katastrofalnych. | · Przedstawić, korzystając · przedstawić historyczne uwarunkowania · ocenić skalę zagrożeń jakie stwarzają kataklizmy naturalne w Stanach Zjednoczonych. | |
18. Kanada – lasy | ||||||
19. Wielkie kataklizmy klimatyczne | ||||||
20. Amazonia | · scharakteryzować las · wymienić wybrane nazwy grup, plemion rdzennej ludności Ameryki Północnej · wskazać regiony, w których nadal żyją plemiona nie podlegające wpływom cywilizacji. · wskazać wielkie miasta · zdefiniować pojęcie · wskazać na mapie · wymienić elementy · wyjaśnić pojęcie technopolia | · przedstawić znaczenie · wskazać przyczyny zaniku rdzennej ludności obu Ameryk; · zdefiniować pojęcia: Indianin, Kreol, Metys, Mulat, rasizm. · wymienić problemy · zdefiniować pojęcie dzielnica nędzy. · wymienić cechy wybranej nowoczesnej gałęzi przemysłu; · wymienić przyczyny marnowania żywności | · przedstawić piętrowość · wymienić przyczyny deforestacji Amazonii. · scharakteryzować · przedstawić problemy rdzennej ludności Ameryki. · podać przyczyny i skutki urbanizacji pozornej; · przedstawić cechy megalopolis. · opisać warunki rozwoju · na podstawie danych statystycznych określić pozycję Stanów Zjednoczonych w gospodarce światowej. | · określić związki między · wymienić i wskazać na mapie państwa Ameryki, · wyjaśnić wpływ warunków środowiskaprzyrodniczego · przedstawić rolę usług | · przedstawić szanse · przedstawić historyczne zmiany sytuacji rdzennej ludności obu Ameryk; · ocenić tendencje zmian · przedstawić historyczne uwarunkowania · określić wpływ wielkich koncernów na gospodarkę StanówZjednoczonych | |
21. Rdzenni mieszkańcy Ameryki | ||||||
22. Wielkie miasta półkuli zachodniej | ||||||
23. Potęga gospodarcza świata – Stany Zjednoczone | ||||||
Dział 4. Australia i Oceania.Obszary okołobiegunowe | ||||||
25. Australia | · wymienić elementy · nazwać grupy ludności zamieszkujące Australię; · wskazać regiony koncentracji ludności w Australii. · wyjaśnić pojęcia: Antarktyda, Antarktyka, Arktyka; · wskazać na mapie Antarktydę, Antarktykę, Arktykę. | · przedstawić wybrane · wskazać najważniejsze · omówić przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia ludności Australii. · podać cechy środowiska przyrodniczego Antarktyki. | · wyjaśnić genezę wybranych elementów środowiska przyrodniczego Australii oraz wysp Oceanii. · omówić relacje między rdzennymi mieszkańcami Australii a przybyszami · scharakteryzować rolnictwo Australii. · wyjaśnić przyczyny | · scharakteryzować klimat · wyjaśnić zależności między elementami środowiska przyrodniczego · opisać działalność człowieka na obszarach podbiegunowych. | · podać przykłady charakterystycznych zjawisk przyrodniczych w Australii · wyjaśnić jak położenie Australii wypływa na gospodarkę tego kraju. · wyjaśnić znaczenia Traktatu Antarktycznego dla środowiska przyrodniczego obszarów polarnych. | |
26. Człowiek | ||||||
27. Antarktyda – kraina lodu | ||||||
28. Na stacji polarnej | · wymienić jedną polską stację badawczą funkcjonującą | · opisać badania jakie są prowadzone na stacjach polarnych. | · wskazać przyczynyzainteresowania człowieka obszarami polarnymi; · opisać warunki życia | · przedstawić historię odkryć polarnych. | · ocenić znaczenie badań polarnych dla gospodarki Ocenę celującą z przedmiotu otrzymuje uczeń , który rozwiązuje zadania złożone, problemowe , o podwyższonym stopniu trudności lub jest laureatem konkursów międzyszkolnych ( I, II, III miejsce ) lub rejonowych , wojewódzkich i ponadwojewódzkich (I, II, III miejsce lub wyróżnienie) · |
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z MATEMATYKI W KLASIE ÓSMEJ
DOPUSZCZAJĄCY (2)
UCZEŃ:
- oblicza wartości potęg o wykładniku całkowitym dodatnim i całkowitej podstawie
- oblicza wartość dwuargumentowego wyrażenia arytmetycznego zawierającego potęgi o wykładniku całkowitym dodatnim
- stosuje regułę mnożenia lub dzielenia potęg o tym samym wykładniku całkowitym dodatnim
- stosuje regułę mnożenia lub dzielenia potęg o tej samej podstawie i wykładniku całkowitym dodatnim
- stosuje regułę potęgowania potęgi o wykładnikach całkowitych dodatnich
- stosuje notację wykładniczą do przedstawiania bardzo dużych i małych liczb
- przekształca proste wyrażenia algebraiczne, np. z jedną zmienną, z zastosowaniem reguł potęgowania o wykładniku całkowitym dodatnim
- oblicza wartości pierwiastków kwadratowych i sześciennych z liczb, które są odpowiednio kwadratami lub sześcianami liczb wymiernych
- stosuje regułę mnożenia lub dzielenia dwóch pierwiastków drugiego lub trzeciego stopnia
- rozkłada całkowitą liczbę podpierwiastkową w pierwiastkach kwadratowych i sześciennych na dwa czynniki takie, aby jeden czynnik był odpowiednio kwadratem lub sześcianem liczby całkowitej
- wyłącza czynnik naturalny przed znak pierwiastka i włącza czynnik naturalny pod znak pierwiastka
- określa przybliżoną wartość liczby przedstawionej za pomocą pierwiastka drugiego lub trzeciego stopnia
- wykorzystuje kalkulator do potęgowania i pierwiastkowania
- rozpoznaje wielokąty foremne i podaje ich nazwy
- stosuje wzory na obliczanie długości przekątnej kwadratu i wysokości trójkąta równobocznego w prostych zadaniach
- stosuje wzory na obliczanie pól kwadratu, trójkąta równobocznego i sześciokąta foremnego w prostych zadaniach
- rozpoznaje wielokąty wypukłe i wklęsłe
- oblicza pola wielokątów metodą podziału na mniejsze wielokąty lub uzupełniania do większych wielokątów
- dla danych dwóch punktów kratowych stosuje regułę wyznaczania innych punktów kratowych należących do prostej przechodzącej przez te punkty
- zapisuje wyniki prostych działań w postaci wyrażeń algebraicznych jednej lub kilku zmiennych
- oblicza wartość liczbową prostych wyrażeń algebraicznych
- mnoży sumy algebraiczne przez jednomian i dodaje wyrażenia powstałe z mnożenia sum algebraicznych przez jednomian – proste przykłady
- mnoży dwumian przez dwumian, dokonując redukcji wyrazów podobnych – proste przykłady
- rozwiązuje proste równania pierwszego stopnia z jedną niewiadomą metodą równań równoważnych
- rozwiązuje proste zadania tekstowe za pomocą równań pierwszego stopnia z jedną niewiadomą, np. z obliczeniami procentowymi
- rozpoznaje graniastosłupy proste, prawidłowe i pochyłe
- wskazuje podstawowe elementy graniastosłupów (np. krawędzie, wysokość, wysokości ścian bocznych, przekątne)
- oblicza pola powierzchni i objętości graniastosłupów prostych i prawidłowych – proste przypadki
- wśród różnych brył wyróżnia ostrosłupy i podaje przykłady takich brył np. w architekturze, otoczeniu
- rozpoznaje ostrosłupy prawidłowe
- wskazuje podstawowe elementy ostrosłupów (np. krawędzie podstawy, krawędzie boczne, wysokość bryły, wysokości ścian bocznych)
- oblicza pole powierzchni i objętość ostrosłupów prawidłowych oraz takich, które nie są prawidłowe – proste przypadki
- wyróżnia bryły obrotowe wśród innych brył
- rozpoznaje walce, stożki i kule w sytuacjach praktycznych i wskazuje te bryły wśród innych modeli brył
- wskazuje oś obrotu bryły obrotowej
- oblicza, ile jest obiektów o danej własności dogodną dla siebie metodą w prostych przypadkach, np. ile jest: liczb naturalnych dwucyfrowych, trzycyfrowych, dzielników dwucyfrowej liczby naturalnej, dwucyfrowych liczb pierwszych (złożonych)
- przeprowadza proste doświadczenia losowe polegające np. na rzucie monetą, rzucie sześcienną kostką do gry, rzucie kostką wielościenną lub losowaniu kuli spośród zestawu kul i zapisuje ich wyniki w dogodny dla siebie sposób
- rozpoznaje zdarzenia pewne i niemożliwe w doświadczeniach losowych polegających na jednokrotnym rzucie monetą, sześcienną kostką do gry, kostką wielościenną lub na jednokrotnym losowaniu kuli spośród zestawu kul
- znajduje liczbę zdarzeń elementarnych sprzyjających pewnemu zdarzeniu w doświadczeniach losowych opisanych wyżej, a także wypisuje te zdarzenia w dogodny dla siebie sposób
- oblicza prawdopodobieństwa zdarzeń w doświadczeniach losowych polegających na rzucie monetą, rzucie sześcienną kostką do gry, rzucie kostką wielościenną lub losowaniu kuli spośród zestawu kul
- oblicza długość okręgu i pole koła o danym promieniu lub danej średnicy, korzystając ze wzorów
- oblicza pole pierścienia kołowego o danych promieniach lub średnicach obu okręgów tworzących pierścień, korzystając ze wzoru
- rozpoznaje symetralną odcinka i dwusieczną kąta
- rozpoznaje figury osiowosymetryczne i środkowosymetryczne
- wskazuje na rysunku osie symetrii figur osiowosymetrycznych i środek symetrii figur środkowo symetrycznych
- stosuje regułę mnożenia do zliczania elementów zbiorów o określonych własnościach – proste przypadki
- stosuje regułę dodawania i mnożenia do zliczania elementów zbiorów w sytuacjach wymagających rozważenia kilku przypadków – typowe zadania
- znajduje liczbę zdarzeń elementarnych sprzyjających pewnemu zdarzeniu w doświadczeniach losowych polegających na dwukrotnym rzucie kostką do gry albo dwukrotnym losowaniu kuli spośród zestawu kul ze zwracaniem lub bez zwracania
- zapisuje zdarzenia elementarne w powyższych doświadczeń losowych w dogodny dla siebie sposób
DOSTATECZNY(3)
UCZEŃ UMIE WSZYSTKO, CO OBOWIĄZUJE DO OTRZYMANIA OCENY DOPUSZCZAJĄCEJ ORAZ:
- stosuje łącznie wzory dotyczące mnożenia, dzielenia, potęgowania potęg o wykładniku naturalnym do obliczania wartości prostego wyrażenia
- przedstawia potęgę o wykładniku naturalnym w postaci iloczynu potęg lub ilorazu potęg, lub w postaci potęgi potęgi
- wyraża za pomocą notacji wykładniczej o wykładniku całkowitym podstawowe jednostki miar
- wskazuje liczbę najmniejszą i największą w zbiorze liczb zawierającym potęgi o wykładniku naturalnym
- wyłącza czynnik liczbowy przed znak pierwiastka i włącza czynnik liczbowy pod znak pierwiastka
- oblicza pierwiastek z iloczynu i ilorazu oraz przedstawia pierwiastek w postaci iloczynu lub ilorazu pierwiastków
- wskazuje liczbę najmniejszą i największą w zbiorze liczb zawierającym pierwiastki
- stosuje własności wielokątów foremnych do rozwiązywania nieskomplikowanych zadań
- oblicza miarę kąta pięciokąta i sześciokąta foremnego
- wyznacza osie symetrii trójkąta, czworokąta, pięciokąta i sześciokąta foremnego
- wyznacza przekątne czworokąta, pięciokąta i sześciokąta foremnego
- stosuje własności trójkątów prostokątnych o kątach ostrych 45°, 45° oraz 30°, 60° do rozwiązywania nieskomplikowanych zadań
- zapisuje zależności przedstawione słownie lub na rysunku w postaci wyrażeń algebraicznych jednej lub kilku zmiennych
- rozwiązuje równania, które po prostych przekształceniach wyrażeń algebraicznych sprowadzają się do równań pierwszego stopnia z jedną niewiadomą
- przekształca proste wzory, aby wyznaczyć zadaną wielkość we wzorach geometrycznych (np. pól figur) i fizycznych (np. dotyczących prędkości, drogi i czasu)
- rozwiązuje zadania tekstowe za pomocą równań pierwszego stopnia z jedną niewiadomą, np. z obliczeniami procentowymi
- stosuje wzór na długość przekątnej sześcianu
- podaje nazwy różnych ostrosłupów
- rozpoznaje siatki ostrosłupów
- rozwiązuje typowe zadania o tematyce praktycznej z zastosowaniem własności graniastosłupów i ostrosłupów oraz brył obrotowych takich jak walec, stożek i kula
- wyznacza na modelu podstawowe przekroje: graniastosłupów, ostrosłupów i brył obrotowych
- rozwiązuje typowe zadania o tematyce praktycznej z zastosowaniem obliczania pola powierzchni i objętości graniastosłupów i ostrosłupów
- wykorzystuje twierdzenie Pitagorasa do obliczania długości odcinków w ostrosłupach i graniastosłupach
- analizuje wyniki prostych doświadczeń losowych polegających np. na rzucie monetą, rzucie sześcienną kostką do gry, rzucie kostką wielościenną lub losowaniu kuli spośród zestawu kul
- analizuje wyniki doświadczeń losowych przedstawionych w postaci drzewa
- oblicza promień lub średnicę okręgu o danej długości okręgu – proste przypadki
- oblicza promień lub średnicę koła o danym polu – proste przypadki
- rozwiązuje proste zadania o treści praktycznej z zastosowaniem obliczania długości okręgu i pola koła
- rozwiązuje proste zadania o treści praktycznej z zastosowaniem obliczania pola pierścienia kołowego
- podaje i stosuje w prostych zadaniach podstawowe własności symetralnej odcinka i dwusiecznej kąta
- uzupełnia figurę do figury osiowosymetrycznej przy danych: osi symetrii figury i części figury
- uzupełnia figurę do figury środkowosymetrycznej przy danych: środku symetrii figury i części figury
- rysuje figurę (np. punkt, odcinek, okrąg) symetryczną do danej względem prostej
- rysuje figurę (np. punkt, odcinek, okrąg) symetryczną do danej względem punktu
- rozpoznaje, czy można uzyskać wyniki sprzyjające danemu zdarzeniu, oraz rozpoznaje zdarzenia pewne i niemożliwe – w doświadczeniach losowych polegających na dwukrotnym rzucie kostką do gry albo dwukrotnym losowaniu kuli spośród zestawu kul ze zwracaniem lub bez zwracania
- oblicza prawdopodobieństwa zdarzeń w doświadczeniach, polegających na dwukrotnym rzucie kostką do gry albo losowaniu dwóch elementów ze zwracaniem lub bez zwracania – proste przypadki.
DOBRY(4)
UCZEŃ UMIE WSZYSTKO, CO OBOWIĄZUJE DO OTRZYMANIA OCENY DOSTATECZNEJ ORAZ:
- podaje własnymi słowami definicje: potęgi o wykładniku całkowitym dodatnim, pierwiastka kwadratowego i sześciennego
- stosuje łącznie wszystkie twierdzenia dotyczące potęgowania o wykładniku naturalnym do obliczania wartości złożonych wyrażeń
- rozwiązuje zadania tekstowe z zastosowaniem notacji wykładniczej wyrażającej bardzo duże i bardzo małe liczby
- szacuje wartości wyrażeń zawierających potęgi o wykładniku naturalnym oraz pierwiastki drugiego i trzeciego stopnia
- podaje własnymi słowami definicje wielokątów: foremnych, wypukłych i wklęsłych
- oblicza miarę kąta dowolnego wielokąta foremnego
- podaje liczbę osi symetrii dowolnego wielokąta foremnego
- stosuje wzory na obliczanie długości przekątnej kwadratu i wysokości trójkąta do rozwiązywania złożonych zadań
- stosuje zależności między długościami boków w trójkątach prostokątnych o kątach ostrych 45°, 45° oraz 30°, 60° do rozwiązywania złożonych zadań
- zapisuje rozwiązania typowych zadań tekstowych w postaci wyrażeń algebraicznych
- rozwiązuje zadania przedstawione w postaci rysunku lub opisane słownie z zastosowaniem mnożenia sumy algebraicznej przez jednomian
- oblicza wartość liczbową złożonych wyrażeń algebraicznych
- rozwiązuje równania pierwszego stopnia z jedną niewiadomą, które mają jedno rozwiązanie, nieskończenie wiele rozwiązań albo nie mają rozwiązania
- przekształca wzory o złożonej strukturze, aby wyznaczyć zadaną wielkość
- zaznacza na rysunkach graniastosłupów, ostrosłupów i brył obrotowych ich przekroje oraz rozwiązuje zadania dotyczące tych przekrojów
- rysuje podstawowe przekroje brył w rzeczywistych wymiarach
- rozwiązuje złożone zadania o tematyce praktycznej z zastosowaniem obliczania pola powierzchni i objętości graniastosłupów i ostrosłupów
- wyprowadza wzór na liczbę kolejnych elementów skończonych zbiorów liczbowych i stosuje go do rozwiązywania zadań
- oblicza, ile jest liczb o danej własności dogodną dla siebie metodą – trudniejsze przypadki, np. liczbę reszt z dzielenia dowolnej liczby naturalnej przez daną liczbę jednocyfrową
- przedstawia wyniki doświadczenia losowego różnymi sposobami, np. za pomocą tabeli liczebności, tabeli częstości, diagramów słupkowych, kołowych procentowych
- przedstawia wyniki doświadczenia losowego za pomocą drzewa
- podaje, jak wyprowadzić wzór na długość okręgu o danym promieniu lub danej średnicy
- przekształca wzór na długość okręgu, aby obliczyć promień lub średnicę okręgu
- wyprowadza wzór na pole koła o danym promieniu lub danej średnicy
- przekształca wzór na pole koła, aby obliczyć promień lub średnicę koła
- wyprowadza wzór na pole pierścienia kołowego
- konstruuje symetralną odcinka i dwusieczną kąta
- wyznacza współrzędne punktów symetrycznych do danych względem osi układu współrzędnych
- wyznacza współrzędne punktów symetrycznych do danych względem początku układu współrzędnych
- rysuje figurę (np. trójkąt, trapez) symetryczną do danej względem prostej
- rysuje figurę (np. trójkąt, trapez) symetryczną do danej względem punktu
- rysuje na papierze w kratkę figury symetryczne względem osi i względem punktu
- przedstawia w postaci drzewa wyniki doświadczeń losowych polegających na dwukrotnym rzucie kostką do gry albo dwukrotnym losowaniu kuli spośród zestawu kul ze zwracaniem lub bez zwracania
- oblicza prawdopodobieństwa zdarzeń w doświadczeniach polegających na dwukrotnym rzucie kostką do gry albo losowaniu dwóch elementów ze zwracaniem lub bez zwracania w typowych zadaniach
BARDZO DOBRY(5)
UCZEŃ UMIE WSZYSTKO, CO OBOWIĄZUJE DO OTRZYMANIA OCENY DOBREJ ORAZ:
- porównuje wartości potęg lub pierwiastków
- porządkuje, np. w ciąg rosnący, zbiór potęg o wykładniku naturalnym i pierwiastków
- stosuje łącznie wszystkie twierdzenia dotyczące potęgowania i pierwiastkowania do obliczania wartości złożonych wyrażeń
- usuwa niewymierność z mianownika ułamka
- rozwiązuje zadania o podwyższonym stopniu trudności, np. zadania na dowodzenie z zastosowaniem potęg o wykładniku naturalnym i pierwiastków
- podaje liczbę przekątnych dowolnego wielokąta foremnego
- wyprowadza wzory na obliczanie długości przekątnej kwadratu i dłuższej przekątnej sześciokąta foremnego oraz wysokości trójkąta równobocznego
- wyprowadza wzory na obliczanie pola trójkąta równobocznego i sześciokąta foremnego
- rozwiązuje złożone zadania z wykorzystaniem własności różnych wielokątów wypukłych i wklęsłych
- wyznacza współrzędne kolejnych współliniowych punktów kratowych w układzie współrzędnych
- zapisuje rozwiązania złożonych zadań tekstowych w postaci wyrażeń algebraicznych
- podnosi dwumian do kwadratu
- rozwiązuje równania, które wymagają wielu przekształceń, aby je doprowadzić do równań pierwszego stopnia z jedną niewiadomą
- rozwiązuje złożone zadania tekstowe za pomocą równań pierwszego stopnia z jedną niewiadomą, np. z obliczeniami dotyczącymi punktów procentowych
- wyznacza liczbę przekątnych dowolnego graniastosłupa
- wyprowadza wzór na długość przekątnej sześcianu
- rysuje graniastosłupy i ostrosłupy oraz ich siatki
- rysuje walce, stożki i kule
- wskazuje przekroje osiowe i poprzeczne brył obrotowych
- stosuje własności trójkątów prostokątnych o kątach ostrych 45°, 45° oraz 30°, 60° do obliczania długości odcinków w graniastosłupach i ostrosłupach
- znajduje liczbę zdarzeń sprzyjających pewnemu zdarzeniu w doświadczeniach losowych polegających na rzucie innymi kostkami niż sześcienna kostka do gry, a także wypisuje te zdarzenia
- podaje, jaką minimalną i jaką maksymalną wartość może mieć prawdopodobieństwo zdarzenia w dowolnym doświadczeniu losowym
- oblicza prawdopodobieństwa zdarzeń w doświadczeniach losowych polegających na rzucie innymi kostkami niż sześcienna kostka do gry
- rozwiązuje problemy, wykorzystując pojęcie prawdopodobieństwa zdarzenia losowego
- rozwiązuje złożone zadania o treści praktycznej z zastosowaniem obliczania długości okręgu i pola koła
- rozwiązuje złożone zadania o treści praktycznej z zastosowaniem obliczania pola pierścienia kołowego
- stosuje w złożonych zadaniach podstawowe własności symetralnej odcinka i dwusiecznej kąta
- znajduje liczbę osi symetrii figur osiowosymetrycznych i zaznacza te osie na rysunku
- znajduje środek symetrii figury lub uzasadnia jego brak
- stosuje regułę dodawania i mnożenia do zliczania elementów zbiorów w sytuacjach wymagających rozważenia kilku przypadków – złożone zadania
- oblicza prawdopodobieństwa zdarzeń w doświadczeniach polegających na dwukrotnym rzucie kostką do gry albo losowaniu dwóch elementów ze zwracaniem lub bez zwracania w złożonych zadaniach
CELUJĄCY (6)
UCZEŃ UMIE WSZYSTKO, CO OBOWIĄZUJE DO OTRZYMANIA OCENYBARDZO DOBREJ ORAZ:
- zapisuje wszystkie wzory z działu „Potęgi i pierwiastki” oraz opisuje je poprawnym językiem matematycznym
- oszacowuje bez użycia kalkulatora wartości złożonych wyrażeń zawierających działania na potęgach o wykładniku naturalnym oraz pierwiastkach
- rozwiązuje zadania-problemy, np. dotyczące badania podzielności liczb podanych w postaci wyrażenia zawierającego potęgi o wykładniku naturalnym
- rozwiązuje równania, w których niewiadoma jest liczbą podpierwiastkową lub czynnikiem przed pierwiastkiem, lub wykładnikiem potęg
- rozpoznaje, kiedy zastosowanie reguły otrzymywania współliniowych punktów kratowych daje kolejne punkty, a kiedy nie
- odkrywa reguły opisane słownie i przedstawia je w postaci wyrażeń algebraicznych
- ustala reguły: mnożenia jednomianu przez sumę algebraiczną oraz mnożenia dwóch sum algebraicznych
- odkrywa wzory skróconego mnożenia na kwadrat sumy i różnicy dwóch liczb oraz na różnicę kwadratów dwóch liczb
- stosuje rachunek algebraiczny do rozwiązywania zadań na dowodzenie
- wykorzystuje własności graniastosłupów, ostrosłupów i brył obrotowych w nietypowych zadaniach
- rozwiązuje nietypowe zadania, problemy z zastosowaniem obliczania długości okręgu, pola koła i pola pierścienia kołowego
- podaje definicje symetralnej odcinka i dwusiecznej kąta
- rozwiązuje nietypowe zadania, problemy z zastosowaniem własności symetralnej odcinka, dwusiecznej kąta oraz figur osiowo- i środkowo symetrycznych
- oblicza prawdopodobieństwa zdarzeń w doświadczeniach polegających na losowaniu trzech elementów ze zwracaniem lub bez zwracania w nietypowych zadaniach
- rozwiązuje nietypowe zadania, problemy z zastosowaniem reguł mnożenia i dodawania oraz obliczania prawdopodobieństwa zdarzeń w doświadczeniach polegających na dwukrotnym rzucie kostką do gry albo dwukrotnym losowaniu kuli spośród zestawu kul ze zwracaniem lub bez zwracania
- Ocenę celującą z przedmiotu otrzymuje uczeń , który rozwiązuje zadania złożone, problemowe, o podwyższonym stopniu trudności lub jest laureatem konkursów międzyszkolnych ( I, II, III miejsce ) lub rejonowych, wojewódzkich i ponadwojewódzkich (I, II, III miejsce lub wyróżnienie)
OGóLNE Wymagania edukacyjne z Fizyki
na ocenę dopuszczającą uczeń:
– ma braki w wiadomościach i umiejętnościach określonych programem nauczania, ale braki te nie przekreślają możliwości dalszego kształcenia,
– zna podstawowe prawa, zjawiska, pojęcia, wielkości fizyczne oraz ich jednostki miar,
– potrafi z pomocą nauczyciela wykonać proste doświadczenie fizyczne,
W zakresie nauczania dwujęzycznego: reaguje na proste polecenia nauczyciela, rozumie częściowo proste treści, stara się przyswoić poznane podczas lekcji podstawowe terminy w języku angielskim.
na ocenę dostateczną uczeń:
– opanował w podstawowym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem
nauczania,
– potrafi zastosować wiadomości do rozwiązywania zadań z pomocą nauczyciela,
– potrafi wykonać proste doświadczenie fizyczne z pomocą nauczyciela,
– zna podstawowe wzory i jednostki wielkości fizycznych.
W zakresie nauczania dwujęzycznego: reaguje na polecenia nauczyciela, rozumie proste treści, wykazuje się znajomością poznanych podczas lekcji podstawowych terminów
w języku angielskim, stara się wykonywać proste zadania z wykorzystaniem języka angielskiego.
na ocenę dobrą uczeń:
– opanował w dużym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem nauczania,
– poprawnie stosuje wiadomości do rozwiązywania typowych zadań lub problemów,
– potrafi wykonać zaplanowane doświadczenie z fizyki, rozwiązać proste zadanie lub
Problem
W zakresie nauczania dwujęzycznego: reaguje poprawnie na polecenia nauczyciela, rozumie większość treści, zna terminy w języku angielskim poznane podczas lekcji, wykonuje proste zadania z wykorzystaniem języka angielskiego.
ocenę bardzo dobrą uczeń:
– w pełnym zakresie opanował wiadomości i umiejętności programowe,
– zdobytą wiedzę potrafi zastosować w nowych sytuacjach,
– jest samodzielny – korzysta z różnych źródeł wiedzy,
– potrafi zaplanować i przeprowadzić doświadczenia fizyczne,
– rozwiązuje samodzielnie zadania rachunkowe i problemowe.
W zakresie nauczania dwujęzycznego: reaguje poprawnie na polecenia nauczyciela, rozumie treści, zna i posługuje się terminologią w języku angielskim, wykonuje zadania
i ćwiczenia z wykorzystaniem języka angielskiego. W sposób komunikatywny i poprawny wykorzystuje język angielski opisując wzory, prawa i zjawiska fizyczne.
na ocenę celującą uczeń:
– posiada wiadomości i umiejętności na bardzo wysokim poziomie,
– potrafi stosować wiadomości w sytuacjach nietypowych (problemowych),
– umie formułować problemy i dokonuje analizy lub syntezy nowych zjawisk
– umie rozwiązywać problemy w sposób nietypowy,
– rozwiązuje zadania o podwyższonym stopniu trudności
– osiąga sukcesy licznych w konkursach międzyszkolnych, powiatowych, wojewódzkich
– jest laureatem lub finalistą Wojewódzkiego Konkursu Przedmiotowego
– osiąga sukcesy w kilku konkursach pozaszkolnych ( I, II, III miejsce ) a także w konkursach rejonowych , wojewódzkich i ponad wojewódzkich (I, II, III miejsce lub wyróżnienie)
W zakresie nauczania dwujęzycznego: spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą,
a ponadto wykazuje się inicjatywą w wykorzystaniu języka angielskiego podczas lekcji,
w zadaniach domowych, prezentacjach, itp. Samodzielnie korzysta ze źródeł wiedzy przedmiotowej w języku angielskim.
Szczegołowe wymagania edykacyjne z
fizyki
Klasa 8
|
SymbolemR oznaczono treści
spoza podstawy programowej
Ocena | Ocena | Ocena dobra | Ocena bardzo | Ocena celująca |
VII. TERMODYNAMIKA |
| |||
Uczeń: · posługuje · posługuje · podaje · podaje · rozróżnia · wymienia · informuje · posługuje · rozróżnia · posługuje · doświadczalnie · wyjaśnia, · posługuje · przeprowadza – obserwacja – badanie – obserwacja – obserwacja – obserwacja korzystając z opisów · rozwiązuje · przelicza · wyodrębnia | Uczeń: · posługuje · wykazuje, · określa · analizuje · temperaturą · posługuje · przelicza · posługuje · wykazuje, · wykazuje, · analizuje · podaje · doświadczalnie · opisuje · opisuje · stwierdza, · wyjaśnia, · podaje · wyjaśnia, · doświadczalnie · opisuje · analizuje · wyznacza – topnienia – wrzenia · porównuje · na schematycznym · doświadczalnie · przeprowadza – badanie, – obserwacja korzystając z opisów · wyodrębnia | Uczeń: · wyjaśnia · wyjaśnia · Ropisuje · wyjaśnia · uzasadnia, · wyprowadza · Rrysuje · Rposługuje · wyjaśnia, · Rposługuje · Rwyjaśnia · posługuje – energii – wykorzystania – zjawiska – promieniowania – pojęcia – zmian a wszczególności · rozwiązuje
| Uczeń: · projektuje · rozwiązuje
| Uczeń: · · rozwiązuje
|
I. |
| |||
Uczeń: • • • • • • • • • | Uczeń: • doświadczalnie • opisuje sposoby • opisuje • posługuje się • • wyjaśnia na • posługuje się • doświadczalnie • informuje, że • stosuje zasadę zachowania ładunku elektrycznego • opisuje budowę • opisuje • podaje przykłady • przeprowadza doświadczenia: – – – korzystając z ich opisów i przestrzegając
| Uczeń: • wskazuje • opisuje budowę • porównuje • wykazuje, że 1 C jest bardzo dużym ładunkiem elektrycznym (zawiera • rozwiązuje • posługuje się • wyjaśnia wyniki • wyjaśnia, na • opisuje • posługuje się • rozwiązuje | Uczeń: • Rposługuje się • rozwiązuje • projektuje i przeprowadza: – – krytycznie ocenia ich wyniki; wskazuje czynniki •
| • rozwiązuje zadania złożone, nietypowe, • realizuje własny
|
II. PRĄD |
| |||
Uczeń: • określa umowny • przeprowadza • posługuje się • posługuje się • wymienia • wymienia • wymienia formy • wyjaśnia, na • opisuje warunki • wyodrębnia • rozpoznaje • współpracuje • | Uczeń: • posługuje się • opisuje przepływ • stosuje • • rysuje schematy • posługuje się • stosuje • posługuje się • przelicza • • • opisuje skutki • • – – – – korzystając
| Uczeń: • porównuje • Rporównuje ruch • Rrozróżnia węzły • doświadczalnie • stwierdza, że • posługuje się • rozwiązuje
| • realizuje własny, • Rstosuje • Rposługuje się • Ropisuje zależność • rozwiązuje
| Uczeń: • • • • • rozwiązuje
|
|
| |||
III. MAGNETYZM |
| |||
Uczeń: • • • • • • • • | Uczeń: • • • podaje przykłady wykorzystania oddziaływania magnesów na materiały • • • • • • • • • − − − − korzystając
| Uczeń: • porównuje oddziaływania elektrostaty-czne i magnetyczne • wyjaśnia, na czym polega namagneso-wanie ferromagnetyku; posługuje się • stwierdza, że linie, wzdłuż których igła kompasu lub opiłki układają • opisuje sposoby wyznaczania biegunowości magnetycznej przewod-nika • opisuje działanie dzwonka elektro-magnetycznego lub zamka elektry-cznego, • ustala kierunek i zwrot działania siły magnetycznej na podstawie • Ropisuje budowę silnika elektrycznego prądu stałego • − korzystając • • | Uczeń: • projektuje • rozwiązuje •
| • rozwiązuje zadania złożone, nietypowe (lub • |
IV. DRGANIA |
| |||
Uczeń: • opisuje ruch okresowy wahadła; wskazuje położenie równowagi • posługuje się pojęciami okresu i częstotliwości wraz z ich • wyznacza amplitudę i okres drgań na podstawie wykresu zależności • wskazuje • stwierdza, że • stwierdza, że • wymienia rodzaje • przeprowadza doświadczenia: − demonstruje ruch − demonstruje − wytwarza dźwięki − korzystając • • • | Uczeń: • opisuje ruch drgający (drgania) ciała pod wpływem siły sprężystości; • posługuje się pojęciem częstotliwości jako liczbą pełnych drgań (wahnięć) • doświadczalnie wyznacza okres i częstotli-wość w ruchu • przedstawia na • opisuje • • stosuje • doświadczalnie • opisuje • opisuje • rozróżnia • stwierdza, że • w próżni;
| Uczeń: • posługuje się • analizuje • analizuje wykres • omawia mechanizm • analizuje oscylogramy różnych dźwięków • Rposługuje się • posługuje się • rozwiązuje • analizuje • opisuje • wymienia cechy | Uczeń: • • rozwiązuje • realizuje własny • Rwyjaśnia ogólną • rozwiązuje
| Uczeń: • projektuje i przeprowadza do-świadczenie własnego • rozwiązuje
|
V. OPTYKA |
| |||
Uczeń: • wymienia źródła światła; posługuje się pojęciami: promień świetlny, • ilustruje • opisuje • porównuje • rozróżnia • posługuje się • rozróżnia • opisuje światło • rozróżnia • opisuje bieg promieni ilustrujący powstawanie obrazów rzeczy-wistych • posługuje się pojęciem powię-kszenia obrazu jako ilorazu wysokości • przeprowadza doświadczenia: − obserwuje bieg promieni światła i wykazuje przekazywanie energii − obserwuje powstawanie obszarów cienia i półcienia, − bada zjawiska odbicia i rozpro-szenia światła, − obserwuje obrazy wytwarzane przez zwierciadło płaskie, obserwuje obrazy − obserwuje bieg promienia światła po przejściu do innego ośrodka − obserwuje bieg promieni równoległych do osi optycznej przechodzących − obserwuje obrazy wytwarzane przez soczewki skupiające, korzystając z ich • • • | Uczeń: • opisuje • opisuje światło • przedstawia na • opisuje zjawiska • posługuje się • opisuje zjawisko • analizuje bieg • opisuje i konstruuje graficznie bieg promieni ilustrujący • opisuje • podaje przykłady • opisuje • opisuje obrazy • posługuje się • opisuje • podaje • opisuje światło • opisuje • wyjaśnia • opisuje obrazy • opisuje budowę • posługuje się • przeprowadza doświadczenia: − demonstruje − skupia − demonstruje − demonstruje − demonstruje − demonstruje − otrzymuje za pomocą przestrzegając zasad bezpieczeństwa; wskazuje rolę
| Uczeń: • wskazuje prędkość światła jako maksymalną prędkość przepływu • wyjaśnia mechanizm zjawisk zaćmienia Słońca i Księżyca, • analizuje bieg • podaje i stosuje • przewiduje • posługuje się • wyjaśnia • opisuje zjawisko powstawania tęczy • Rposługuje się pojęciem zdolności sku-piającej soczewki • posługuje się • przewiduje • Rposługuje się • rozwiązuje • rysuje
| Uczeń: • • rozwiązuje • projektuje i przeprowadza • posługuje się •
| Uczeń: • Ropisuje • rozwiązuje •
|
Szczegółowe wymagania edukacyjne na poszczególne oceny – klasy VIII (klasy językowe i niejęzykowe)
Dział 6. Tlenki i wodorotlenki
Ocena dopuszczająca ] | Ocena dostateczna
| Ocena dobra
| Ocena bardzo dobra
| Ocena celująca |
Uczeń: – definiuje pojęcie katalizator – definiuje pojęcie tlenek – podaje podział tlenków na tlenki metali i tlenki niemetali – zapisuje równania reakcji otrzymywania tlenków metali i tlenków niemetali – wymienia zasady BHP dotyczące pracy z zasadami – definiuje pojęcia wodorotlenek i zasada – odczytuje z tabeli rozpuszczalności, czy wodorotlenek jest rozpuszczalny w wodzie czy też nie – opisuje budowę wodorotlenków – zna wartościowość grupy wodorotlenowej – rozpoznaje wzory wodorotlenków – zapisuje wzory sumaryczne wodorotlenków: NaOH, KOH, Ca(OH)2, Al(OH)3, Cu(OH)2 – opisuje właściwości oraz zastosowania wodorotlenków: sodu, potasu i wapnia – łączy nazwy zwyczajowe (wapno palone i wapno gaszone) z nazwami systematycznymi tych związków chemicznych – definiuje pojęcia: elektrolit, nieelektrolit − definiuje pojęcia:dysocjacja elektrolityczna (jonowa), wskaźnik – wymienia rodzaje odczynów roztworów – podaje barwy wskaźników w roztworze o podanym odczynie – wyjaśnia, na czym polega dysocjacja elektrolityczna (jonowa) zasad – zapisuje równania dysocjacji elektrolitycznej (jonowej) zasad (proste przykłady) − podaje nazwy jonów powstałych w wyniku dysocjacji elektrolitycznej (jonowej) – odróżnia zasady od innych substancji za pomocą wskaźników – rozróżnia pojęcia wodorotlenek i zasada | Uczeń: – podaje sposoby otrzymywania tlenków – opisuje właściwości i zastosowania wybranych tlenków – podaje wzory i nazwy wodorotlenków – wymienia wspólne właściwości zasad i wyjaśnia, z czego one wynikają – wymienia dwie główne metody otrzymywania wodorotlenków – zapisuje równania reakcji otrzymywania wodorotlenku sodu, potasu i wapnia – wyjaśnia pojęciawoda wapienna, wapno palone i wapno gaszone – odczytuje proste równania dysocjacji elektrolitycznej (jonowej) zasad – definiuje pojęcie odczyn zasadowy – bada odczyn – zapisuje obserwacje doprzeprowadzanych na lekcji doświadczeń | Uczeń: – wyjaśnia pojęcia wodorotlenek i zasada – wymienia przykłady wodorotlenków i zasad – wyjaśnia, dlaczego podczas pracyz zasadami należyzachować szczególną ostrożność – wymienia poznane tlenki metali, z których otrzymać zasady – zapisuje równania reakcji otrzymywania wybranego wodorotlenku – planuje doświadczenia, w których wyniku można otrzymać wodorotlenki sodu, potasu lub wapnia – planuje sposób otrzymywania wodorotlenków nierozpuszczalnych w wodzie – zapisuje i odczytuje równania dysocjacji elektrolitycznej (jonowej) zasad – określa odczyn roztworu zasadowego i uzasadnia to – opisuje doświadczeniaprzeprowadzane na lekcjach(schemat, obserwacje, wniosek) – opisuje zastosowania wskaźników – planuje doświadczenie, które umożliwi zbadanie odczynu produktów używanych w życiu codziennym | Uczeń: – zapisuje wzór sumaryczny wodorotlenku dowolnego metalu – planuje doświadczenia, w których wyniku można otrzymać różne wodorotlenki, także praktycznie nierozpuszczalne w wodzie – zapisuje równania reakcji otrzymywania różnych wodorotlenków – identyfikuje wodorotlenki na podstawie podanych informacji – odczytuje równania reakcji chemicznych | -planuje doświadczenia w których wyniku można otrzymać różne wodorotlenki, także praktycznie nierozpuszczalne w wodzie oraz takie, których nie poznał na lekcji – rozwiązuje zadania o podwyższonym stopniu trudności
|
|
|
Dział |
Temat | Poziom wymagań | ||||
ocena dopuszczająca | ocena dostateczna | ocena dobra | ocena bardzo dobra | ocena celująca | ||
I. Kwasy | 1.Wzory i nazwy kwasów | – wymienia zasady bhp dotycząceobchodzenia się z kwasami – zalicza kwasy do elektrolitów – definiuje pojęcie kwasy zgodnie z teorią Arrheniusa – opisuje budowę kwasów – podaje nazwy poznanych kwasów – wskazuje wodór i resztę kwasowąwe wzorze kwasu – wyznacza wartościowość resztykwasowej
| – udowadnia, dlaczego w nazwie danego kwasu pojawia się wartościowość – zapisuje wzory strukturalnepoznanych kwasów
| – wyjaśnia, dlaczego podczas pracyze stężonymi roztworami kwasów należyzachować szczególną ostrożność
| – zapisuje wzór strukturalnykwasu nieorganicznegoo podanym wzorze sumarycznym
| – stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych. |
2. Kwasy beztlenowe | – zapisuje wzory strukturalne kwasów beztlenowych – zapisuje wzory sumaryczne kwasów: HCl, H2S – podaje nazwy poznanych kwasów – wyjaśnia, jak można otrzymać np. kwas chlorowodorowy – opisuje właściwości kwasów, np.: chlorowodorowego – opisuje podstawowezastosowania kwasów:chlorowodorowego, oblicza masy cząsteczkowe HCl i H2S | – wymienia metody otrzymywania kwasów beztlenowych – zapisuje równania reakcji otrzymywania poznanych kwasów – oblicza masy cząsteczkowe kwasów – oblicza zawartość procentową pierwiastków chemicznych w cząsteczkach kwasów | – zapisuje równania reakcjiotrzymywania wskazanegokwasu – projektuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać omawiane na lekcjach kwas | – nazywa dowolny kwas beztlenowy (określenie wartościowości pierwiastków chemicznych, uwzględnienie ich w nazwie)
| – stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych. |
Dział |
Temat | Poziom wymagań | ||||
ocena dopuszczająca | ocena dostateczna | ocena dobra | ocena bardzo dobra | ocena celująca | ||
I. Kwasy | 3. Kwas siarkowy(VI) i kwas siarkowy(IV) – kwasy tlenowe siarki | – zapisuje wzory sumaryczne kwasów: H2SO4, H2SO3, – podaje nazwy poznanych kwasów – wyjaśnia, jak można otrzymać np. kwas siarkowy(IV) – opisuje podstawowezastosowania kwasów: siarkowego(VI) i siarkowego (IV)
| – wymienia metody otrzymywaniakwasów tlenowych – zapisuje równania reakcji otrzymywania poznanych kwasów – oblicza masy cząsteczkowe kwasów – oblicza zawartość procentową pierwiastków chemicznych w cząsteczkach kwasów | – zapisuje równania reakcjiotrzymywania wskazanegokwasu – projektuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać omawiane na lekcjach kwas – wyjaśnia zasadę bezpiecznego rozcieńczania stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI)
| – nazywa dowolny kwas tlenowy (określenie wartościowości pierwiastków chemicznych, uwzględnienie ich w nazwie)
| – stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych. |
4. Przykłady innych kwasów tlenowych | – zapisuje wzory sumaryczne kwasów: HNO3, H2CO3, H3PO4 – podaje nazwy poznanych kwasów – wyjaśnia, co to jest tlenek kwasowy – opisuje podstawowezastosowania kwasów: np. azotowego(V)
| – wyjaśnia pojęcie tlenekkwasowy – wskazuje przykłady tlenkówkwasowych – opisuje właściwości poznanychkwasów – opisuje zastosowaniapoznanych kwasów – oblicza masy cząsteczkowe kwasów – oblicza zawartość procentową pierwiastków chemicznych w cząsteczkach kwasów | – planuje doświadczalne wykryciebiałka w próbceżywności (np.: w serze, mleku, jajku) – opisuje reakcję ksantoproteinową – zapisuje równania reakcjiotrzymywania wskazanegokwasu – projektuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać omawiane na lekcjach kwas – wymienia poznane tlenkikwasowe
| – nazywa dowolny kwas tlenowy (określenie wartościowości pierwiastków chemicznych, uwzględnienie ich w nazwie)
| – omawia przemysłową metodęotrzymywania kwasuazotowego(V)
| |
5. Proces dysocjacji jonowej kwasów | – wyjaśnia, na czym polega dysocjacjajonowa(elektrolityczna) kwasów – definiuje pojęcia: jon, kation i anion – zapisuje równania reakcji dysocjacjijonowej kwasów (proste przykłady)
| – wyjaśnia pojęcie dysocjacjajonowa – zapisuje wybrane równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów – nazywa kation H+ i aniony reszt kwasowych
| – zapisujei odczytujerównaniareakcjidysocjacji jonowej (elektrolitycznej) kwasów – zapisujei odczytujerównaniareakcjidysocjacji jonowej (elektrolitycznej) w formie stopniowej dla H2S, H2CO3
| · przedstawia za pomocą modeli przebieg dysocjacji elektrolitycznej wybranego kwasu;
| – definiuje pojęcie stopień dysocjacji – dzieli elektrolity ze względu na stopień dysocjacji
|
Dział |
Temat | Poziom wymagań | ||||
ocena dopuszczająca | ocena dostateczna | ocena dobra | ocena bardzo dobra | ocena celująca | ||
I. Kwasy | 6. Porównanie właściwości kwasów | – opisuje różnice w budowie kwasów beztlenowych i kwasów tlenowych – opisuje właściwości kwasów, np.: chlorowodorowego,azotowego(V) i siarkowego(VI) – stosuje zasadę rozcieńczania kwasów
| – wymienia wspólne właściwościkwasów – wyjaśnia, z czego wynikają wspólnewłaściwości kwasów
| · bada pod kontrolą nauczyciela niektóre właściwości wybranego kwasu; · bada działanie kwasu solnego na żelazo, cynk i magnez; · bada przewodzenie prądu elektrycznego przez roztwory wybranych kwasów;
| – projektuje i przeprowadza doświadczenia,w których wyniku można otrzymaćkwasy – identyfikuje kwasy na podstawie podanychinformacji – odczytuje równania reakcji chemicznych
| – stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych. |
7. Odczyn roztworu – skala pH
| – wymienia rodzaje odczynu roztworu – wymienia poznane wskaźniki – określa zakres pH i barwy wskaźników dla poszczególnych odczynów – rozróżnia doświadczalnie odczyny roztworów za pomocą wskaźników – wyjaśnia pojęcie kwaśne opady
| – określa odczyn roztworu (kwasowy) – zapisuje obserwacje z przeprowadzanych doświadczeń – posługuje się skalą pH – bada odczyn i pH roztworu – wyjaśnia, jak powstają kwaśne opady – podaje przykłady skutków kwaśnych opadów
| – analizuje proces powstawania i skutki kwaśnych opadów – proponuje niektóre sposoby ograniczenia powstawania kwaśnych opadów – podaje przyczyny odczynu roztworów: kwasowego, zasadowego, obojętnego – interpretuje wartość pH w ujęciu jakościowym (odczyny: kwasowy, zasadowy, obojętny) – opisuje zastosowania wskaźników – planuje doświadczenie, które pozwala zbadać pH produktów występujących w życiu codziennym – rozwiązuje zadania obliczeniowe o wyższym stopniu trudności – określa kwasowy odczyn roztworu na podstawie znajomości jonów obecnych w badanym roztworze
| – proponuje sposoby ograniczenia powstawania kwaśnych opadów – wyjaśnia pojęcie skala pH – rozwiązuje zadania obliczeniowe o wyższym stopniu trudności
| – wymienia przykłady innych wskaźników i określa ich zachowanie w roztworach o różnych odczynach – opisuje wpływ pH na glebę i uprawy, wyjaśnia przyczyny stosowania poszczególnych nawozów
| |
8. Podsumowanie wiadomości o kwasach
| Wszystkie wiadomości z tematów 1-7 |
Dział |
Temat | Poziom wymagań | ||||
ocena dopuszczająca | ocena dostateczna | ocena dobra | ocena bardzo dobra | ocena celująca | ||
I. Kwasy I. Kwasy I. Kwasy II. Ewolucja życia | 9. Sprawdzian wiadomości i umiejętności z działu Kwasy | Wszystkie wiadomości z tematów 1-7 |
Dział |
Temat | Poziom wymagań | ||||
ocena dopuszczająca | ocena dostateczna | ocena dobra | ocena bardzo dobra | ocena celująca | ||
II. Sole | 10. Wzory i nazwy soli
| – opisuje budowę soli – tworzy izapisuje wzory sumaryczne soli (np. chlorków, siarczków) – wskazuje metal i resztę kwasową we wzorze soli – tworzy nazwy soli na podstawie wzorów sumarycznych (proste przykłady) – tworzy i zapisuje wzory sumaryczne soli na podstawie ich nazw (np. wzory soli kwasów: chlorowodorowego, siarkowodorowego i metali, np. sodu, potasu i wapnia) – wskazuje wzory soli wśród wzorów różnych związków chemicznych
| – podaje nazwy i wzory soli (typowe przykłady)
| – tworzy i zapisuje nazwy i wzorysoli: chlorków, siarczków, azotanów(V), siarczanów(IV), siarczanów(VI), węglanów, fosforanów(V) (ortofosforanów(V))
| – identyfikuje sole na podstawie podanych informacji
| – wyjaśnia pojęcie hydrat, wymienia przykłady hydratów, ich występowania i zastosowania
|
11. Proces dysocjacji jonowej soli
| – definiuje pojęcie dysocjacja jonowa (elektrolityczna) soli – zapisuje równania reakcji dysocjacjijonowej (elektrolitycznej) soli rozpuszczalnych w wodzie (proste przykłady) – podaje nazwy jonów powstałych w wyniku dysocjacji jonowej soli (proste przykłady)
| – zapisuje równania reakcji zobojętniania w formach: cząsteczkowej, jonowej oraz jonowej skróconej – podaje nazwy jonów powstałych w wyniku dysocjacji jonowej soli – zapisuje i odczytuje wybrane równania reakcji dysocjacji jonowej soli
| – zapisuje i odczytuje równaniadysocjacji jonowej (elektrolitycznej) soli – swobodnie posługuje się tabelą rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie
| · interpretuje równania dysocjacji elektrolitycznej soli;
| – wyjaśnia pojęcie hydroliza, zapisuje równania reakcji hydrolizy i wyjaśnia jej przebieg
|
Dział |
Temat | Poziom wymagań | ||||
ocena dopuszczająca | ocena dostateczna | ocena dobra | ocena bardzo dobra | ocena celująca | ||
II. Sole | 12. Reakcje zobojętniania
| – definiuje pojęcie reakcjazobojętniania – odróżnia zapis cząsteczkowy od zapisu jonowego równania reakcji chemicznej
| – odczytuje równania reakcji otrzymywania soli (proste przykłady)
| – wyjaśnia przebieg reakcji zobojętniania – zapisuje równania reakcjiotrzymywania soli – projektuje i przeprowadza reakcję zobojętniania (HCl+NaOH)
| – wyjaśnia, jakie zmiany zaszły w odczynie roztworów poddanych reakcji zobojętniania
| – wyjaśnia pojęcia: katoda i anoda; – wyjaśnia na czym polega elektroliza oraz reakcje elektrodowe; rozumie, na czym polega powlekanie galwaniczne. |
13. Reakcje metali z kwasami
| – opisuje sposób otrzymywaniasoli : metal + kwas – zapisuje cząsteczkoworównania reakcjiotrzymywania soli (proste przykłady) – określa związek ładunku jonu z wartościowością metalu ireszty kwasowej
| – wymienia czterynajważniejsze sposobyotrzymywania soli – odczytuje równania reakcji otrzymywania soli (proste przykłady)
| – zapisuje równania reakcjiotrzymywania soli
| – przewiduje efekty zaprojektowanych doświadczeń dotyczących otrzymywania soli (różne metody) – wymienia metody otrzymywania soli – projektuje doświadczenia dotyczące otrzymywania soli – zapisuje i odczytuje równania reakcji otrzymywania dowolnej soli
| · stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych. · formułuje problemy i dokonuje analizy/syntezy nowych zjawisk dotyczących soli;
| |
14. Reakcje tlenków metali z kwasami
| – opisuje sposób otrzymywaniasoli: tlenek metalu + kwas – zapisuje cząsteczkoworównania reakcjiotrzymywania soli (proste przykłady) – określa związek ładunku jonu z wartościowością metalu ireszty kwasowej
| – wymienia czterynajważniejsze sposobyotrzymywania soli – odczytuje równania reakcji otrzymywania soli (proste przykłady)
| – zapisuje równania reakcjiotrzymywania soli
| – przewiduje efekty zaprojektowanych doświadczeń dotyczących otrzymywania soli (różne metody) – wymienia metody otrzymywania soli – projektuje doświadczenia dotyczące otrzymywania soli – zapisuje i odczytuje równania reakcji otrzymywania dowolnej soli
| · stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych. · formułuje problemy i dokonuje analizy/syntezy nowych zjawisk dotyczących soli;
|
Dział |
Temat | Poziom wymagań | ||||
ocena dopuszczająca | ocena dostateczna | ocena dobra | ocena bardzo dobra | ocena celująca | ||
II. Sole | 15. Reakcje wodorotlenków metali z tlenkami niemetali | – opisuje sposób otrzymywaniasoli: kwas + zasada – zapisuje cząsteczkoworównania reakcjiotrzymywania soli (proste przykłady) – określa związek ładunku jonu z wartościowością metalu ireszty kwasowej
| – wymienia czterynajważniejsze sposobyotrzymywania soli – odczytuje równania reakcji otrzymywania soli (proste przykłady)
| – zapisuje równania reakcjiotrzymywania soli
| – przewiduje efekty zaprojektowanych doświadczeń dotyczących otrzymywania soli (różne metody) – wymienia metody otrzymywania soli – projektuje doświadczenia dotyczące otrzymywania soli – zapisuje i odczytuje równania reakcji otrzymywania dowolnej soli
| · stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych. · formułuje problemy i dokonuje analizy/syntezy nowych zjawisk dotyczących soli;
|
16. Reakcje strąceniowa
| – dzieli sole ze względuna ich rozpuszczalnośćw wodzie – ustala rozpuszczalność soli w wodzie na podstawie tabelirozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie – definiuje pojęcie reakcja strąceniowa – odróżnia zapis cząsteczkowy od zapisu jonowego równania reakcji chemicznej
| – odczytuje równania reakcji otrzymywania soli (proste przykłady) – korzysta z tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie – zapisuje równania reakcji otrzymywania soli (reakcja strąceniowa) w formach cząsteczkowej i jonowej (proste przykłady)
| – wyjaśnia przebieg reakcji strąceniowej – zapisuje równania reakcjiotrzymywania soli – projektuje doświadczenia pozwalające otrzymać substancje trudno rozpuszczalne i praktycznie nierozpuszczalne (sole i wodorotlenki) w reakcjach strąceniowych – zapisuje odpowiednie równania reakcji w formie cząsteczkowej i jonowej (reakcje otrzymywania substancji trudno rozpuszczalnych i praktycznie nierozpuszczalnych w reakcjach strąceniowych) – swobodnie posługuje się tabelą rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie
| – przewiduje efekty zaprojektowanych doświadczeń dotyczących otrzymywania soli (różne metody) – projektuje doświadczenia dotyczące otrzymywania soli – podaje zastosowania reakcji strąceniowych – proponuje reakcję tworzenia soli trudno rozpuszczalnej i praktycznie nierozpuszczalnej – przewiduje wynik reakcji strąceniowej – zapisuje i odczytuje równania reakcji otrzymywania dowolnej soli
| · stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych. · formułuje problemy i dokonuje analizy/syntezy nowych zjawisk dotyczących soli;
| |
17. Inne reakcje otrzymywania soli
| – opisuje sposób otrzymywaniasoli różnymi sposobami | – wymienia czterynajważniejsze sposobyotrzymywania soli – odczytuje równania reakcji otrzymywania soli (proste przykłady) – opisuje sposoby zachowania się metali w reakcji z kwasami(np. miedź i magnezw reakcji z kwasemchlorowodorowym)
| – zapisuje równania reakcjiotrzymywania soli – ustala, korzystając z szereguaktywności metali, które metalereagują z kwasami wedługschematu: metal + kwas ® sól + wodór
| – przewiduje efekty zaprojektowanych doświadczeń dotyczących otrzymywania soli (różne metody) – wymienia metody otrzymywania soli – projektuje doświadczenia dotyczące otrzymywania soli – zapisuje i odczytuje równania reakcji otrzymywania dowolnej soli
| · stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych. · formułuje problemy i dokonuje analizy/syntezy nowych zjawisk dotyczących soli;
| |
18. Porównanie właściwości soli i ich zastosowań
| – podaje przykłady zastosowań najważniejszych soli | – wymienia zastosowania najważniejszych soli – dzieli metale ze względuna ich aktywność chemiczną (szereg aktywności metali)
| – podaje przykłady soliwystępujących w przyrodzie – wymienia zastosowania soli
| – przewiduje, czy zajdzie dana reakcja chemiczna (poznane metody, tabela rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie, szereg aktywności metali)
| – wyjaśnia pojęcia: sól podwójna, sól potrójna, wodorosole i hydroksosole; podaje przykłady tych soli
| |
II. Sole | 19. Podsumowanie wiadomości o solach | Wszystkie wiadomości z tematów 10-18 | ||||
20. Sprawdzian wiadomości i umiejętności z działu Sole | Wszystkie wiadomości z tematów 10-18 |
Dział |
Temat | Poziom wymagań | ||||
ocena dopuszczająca | ocena dostateczna | ocena dobra | ocena bardzo dobra | ocena celująca | ||
III. Związki węgla z wodorem
| 21. Naturalne źródła węglowodorów
| – wyjaśnia pojęcie związki organiczne – podaje przykłady związków chemicznych zawierających węgiel – wymienia naturalne źródła węglowodorów – wymienia nazwy produktów destylacji ropy naftowej i podaje przykłady ich zastosowania – stosuje zasady bhp w pracy z gazem ziemnym oraz produktami przeróbki ropy naftowej – definiuje pojęcie węglowodory
| – wymienia odmiany pierwiastkowe węgla; – wyjaśnia, które związki chemiczne nazywa się związkami organicznymi; – pisze wzory strukturalne i półstrukturalne dziesięciu początkowych węglowodorów nasyconych;
| – proponuje sposób doświadczalnego wykrycia produktów spalaniawęglowodorów
| – analizuje właściwości węglowodorów – analizuje znaczenie węglowodorów w życiu codziennym | – opisuje przebieg suchej destylacji węgla kamiennego – wyjaśnia pojęcia: izomeria, izomery
|
22. Szereg homologiczny alkanów | – definiuje pojęcie szereg homologiczny – definiuje pojęcia: węglowodory nasycone, węglowodory nienasycone, alkany, alkeny, alkiny – zalicza alkany do węglowodorównasyconych, a alkeny i alkiny – donienasyconych – zapisuje wzory sumaryczne: alkanów o podanej liczbie atomów węgla – rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne (grupowe): alkanów o łańcuchach prostych (do pięciu atomów węgla w cząsteczce) – podaje nazwy systematyczne alkanów (do pięciu atomów węgla w cząsteczce) – podaje wzory ogólne: alkanów – przyporządkowuje dany węglowodór do odpowiedniegoszeregu homologicznego
| – wyjaśnia pojęcie szereg homologiczny – zapisuje wzory: sumaryczne, strukturalne i półstrukturalne (grupowe);podaje nazwy:alkanów
| – tworzy wzory ogólne alkanów, alkenów, alkinów (na podstawie wzorów kolejnych związków chemicznych w danym szeregu homologicznym) – Wykonuje obliczenia związane z węglowodorami
| – analizuje właściwości węglowodorów – stosuje zdobytą wiedzę do rozwiązywania zadań obliczeniowych o wysokim stopniu trudności – analizuje znaczenie węglowodorów w życiu codziennym | – wyjaśnia pojęcie węglowodory aromatyczne
| |
23. Metan i etan | – wyjaśnia, na czym polegają spalaniecałkowite i spalanie niecałkowite – opisuje budowę i występowanie metanu – opisuje właściwości fizyczne i chemiczne metanu, etanu – zapisuje równania reakcji spalania całkowitego i spalania niecałkowitego metanu, etanu
| – buduje model cząsteczki: metanu – wyjaśnia różnicę między spalaniem całkowitym a spalaniem niecałkowitym – opisuje właściwości fizyczne i chemiczne (spalanie) alkanów (metanu, etanu) – zapisuje i odczytuje równania reakcjispalania metanu, etanu, przy dużym i małym dostępie tlenu
| – zapisuje równania reakcjispalania alkanów przy dużym i małym dostępie tlenu – odczytuje podane równania reakcji chemicznej – Wykonuje obliczenia związane z węglowodorami – | – analizuje właściwości węglowodorów – stosuje zdobytą wiedzę do rozwiązywania zadań obliczeniowych o wysokim stopniu trudności – analizuje znaczenie węglowodorów w życiu codziennym | – wyjaśnia pojęcie węglowodory aromatyczne
| |
24. Porównanie właściwości alkanów i ich zastosowań
| – definiuje, jakie niebezpieczeństwo stwarza brak wystarczającej ilości powietrza podczas spalania węglowodorów nasyconych;
| – tłumaczy, jakie niebezpieczeństwo stwarza brak wystarczającej ilości powietrza podczas spalania węglowodorów nasyconych | – wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego a właściwościami fizycznymi alkanów (np. stanem skupienia, lotnością, palnością, gęstością, temperaturą topnienia i wrzenia) – wyszukuje informacje na temat zastosowań alkanów, wymienia je
| – analizuje właściwości węglowodorów – wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego a właściwościamifizycznymialkanów – stosuje zdobytą wiedzę do rozwiązywania zadań obliczeniowych o wysokim stopniu trudności – analizuje znaczenie węglowodorów w życiu codziennym | – wyjaśnia pojęcie węglowodory aromatyczne
| |
III. Związki węgla z wodorem
| 25. Szereg homologiczny alkenów. Eten | – zapisuje wzory sumaryczne alkenów i alkinów o podanej liczbie atomów węgla – rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne (grupowe): alkenów o łańcuchach prostych (do pięciu atomów węgla w cząsteczce) – podaje wzory ogólne: alkenów – podaje zasady tworzenia nazw alkenów i alkinów – przyporządkowuje dany węglowodór do odpowiedniegoszeregu homologicznego – podaje wzory sumarycznei strukturalne etenu – opisuje najważniejsze właściwości etenu
| – tworzy nazwy alkenów na podstawie nazw odpowiednich alkanów – zapisuje wzory: sumaryczne, strukturalne i półstrukturalne (grupowe);podaje nazwy:alkanów, alkenów i – buduje model cząsteczki:,etenu – opisuje właściwości fizyczne i chemiczne etenu – pisze równaniareakcji spalaniaetenu – porównuje budowę etenu
| – tworzy wzory ogólne alkanów, alkenów, alkinów (na podstawie wzorów kolejnych związków chemicznych w danym szeregu homologicznym) – zapisuje równania reakcjispalaniaalkenów – zapisuje równanie reakcji polimeryzacji etenu – zapisuje równania reakcji etenuz bromem, – odczytuje podane równania reakcji chemicznej – opisuje rolę katalizatora w reakcji chemicznej – Wykonuje obliczenia związane z węglowodorami – wyszukuje informacje na temat zastosowań etenu i wymienia je
| – analizuje właściwości węglowodorów – opisuje wpływ wiązaniawielokrotnego w cząsteczcewęglowodoru na jego reaktywność – zapisuje równania reakcjiprzyłączania (np. bromowodoru, wodoru, chloru) do węglowodorów zawierających wiązanie wielokrotne – projektujedoświadczenia chemiczne dotyczące węglowodorów – stosuje zdobytą wiedzę do rozwiązywania zadań obliczeniowych o wysokim stopniu trudności – analizuje znaczenie węglowodorów w życiu codziennym | – podaje przykłady tworzyw sztucznych, tworzyw syntetycznych – podaje właściwości i zastosowania wybranych tworzyw sztucznych – wymienia przykładowe oznaczenia opakowań wykonanych z tworzyw sztucznych
|
26. Szereg homologiczny alkinów. Etyn | – zapisuje wzory sumaryczne alkenów i alkinów o podanej liczbie atomów węgla – rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne (grupowe): alkinów o łańcuchach prostych (do pięciu atomów węgla w cząsteczce) – podaje wzory ogólne: alkinów – podaje zasady tworzenia nazw alkenów i alkinów – przyporządkowuje dany węglowodór do odpowiedniegoszeregu homologicznego – podaje wzory sumarycznei strukturalne etynu – opisuje najważniejsze właściwości etynu – definiuje pojęcia: polimeryzacja, monomer i polimer
| – tworzy nazwy alkinów na podstawie nazw odpowiednich alkanów – zapisuje wzory: sumaryczne, strukturalne i półstrukturalne (grupowe);podaje nazwy:alkanów, alkenów i alkinów – buduje model cząsteczki: etynu – opisuje właściwości i niektóre zastosowania polietylenu – wyjaśnia, na czym polegająreakcje przyłączania ipolimeryzacji – opisuje właściwości fizyczne i chemiczne etynu – pisze równaniareakcji spalaniaetenu porównuje budowę etenu | – tworzy wzory ogólne alkanów, alkenów, alkinów (na podstawie wzorów kolejnych związków chemicznych w danym szeregu homologicznym) – zapisuje równania reakcjispalaniaalkinów – zapisuje równania reakcjiotrzymywaniaetynu – opisuje właściwości i zastosowania polietylenu – zapisuje równania reakcji etynuz bromem, – odczytuje podane równania reakcji chemicznej – opisuje rolę katalizatora w reakcji chemicznej – Wykonuje obliczenia związane z węglowodorami – wyszukuje informacje na temat zastosowań etynu i wymienia je
| – analizuje właściwości węglowodorów – opisuje wpływ wiązaniawielokrotnego w cząsteczcewęglowodoru na jego reaktywność – zapisuje równania reakcjiprzyłączania (np. bromowodoru, wodoru, chloru) do węglowodorów zawierających wiązanie wielokrotne – projektujedoświadczenia chemiczne dotyczące węglowodorów – stosuje zdobytą wiedzę do rozwiązywania zadań obliczeniowych o wysokim stopniu trudności – analizuje znaczenie węglowodorów w życiu codziennym | – podaje przykłady tworzyw sztucznych, tworzyw syntetycznych – podaje właściwości i zastosowania wybranych tworzyw sztucznych – wymienia przykładowe oznaczenia opakowań wykonanych z tworzyw sztucznych
| |
27. Porównanie właściwości alkanów, alkenów i alkinów | – opisuje najważniejszezastosowania metanu, etenu i etynu – opisuje wpływ węglowodorównasyconych i węglowodorów nienasyconych na wodębromową (lub rozcieńczonyroztwór manganianu(VII) potasu) | – wyjaśnia, na czym polegająreakcje przyłączania ipolimeryzacji – wyjaśnia, od czego zależą właściwości węglowodorów – wykonuje proste obliczenia dotyczące węglowodorów – wyjaśnia, jak można doświadczalnie odróżnić węglowodory nasycone od węglowodorów nienasyconych, np. metan od etenu czy etynu
| – projektuje doświadczenie chemiczneumożliwiające odróżnienie węglowodorów nasyconych od węglowodorów nienasyconych – wyjaśnia, co jest przyczyną większej reaktywności węglowodorów nienasyconych w porównaniu z węglowodorami nasyconymi – opisuje rolę katalizatora w reakcji chemicznej – Wykonuje obliczenia związane z węglowodorami
| – analizuje właściwości węglowodorów – porównuje właściwości węglowodorów nasyconych i węglowodorów nienasyconych – opisuje wpływ wiązaniawielokrotnego w cząsteczcewęglowodoru na jego reaktywność – zapisuje równania reakcjiprzyłączania (np. bromowodoru, wodoru, chloru) do węglowodorów zawierających wiązanie wielokrotne – projektujedoświadczenia chemiczne dotyczące węglowodorów – projektuje doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie węglowodorów nasyconych od węglowodorów nienasyconych – stosuje zdobytą wiedzę do rozwiązywania zadań obliczeniowych o wysokim stopniu trudności – analizuje znaczenie węglowodorów w życiu codziennym | – podaje przykłady tworzyw sztucznych, tworzyw syntetycznych – podaje właściwości i zastosowania wybranych tworzyw sztucznych – wymienia przykładowe oznaczenia opakowań wykonanych z tworzyw sztucznych
| |
28. Podsumowanie wiadomości o związkach węgla z wodorem | Wszystkie wiadomości z tematów 21-27 | |||||
29. Sprawdzian wiadomości i umiejętności z działu Związki węgla z wodorem | Wszystkie wiadomości z tematów 21-27 |
Dział |
Temat | Poziom wymagań | ||||
ocena dopuszczająca | ocena dostateczna | ocena dobra | ocena bardzo dobra | ocena celująca | ||
IV. Pochodne węglowodorów
| 30. Szereg homologiczny alkoholi
| – dowodzi, że alkohole są pochodnymiwęglowodorów – opisuje budowę pochodnychwęglowodorów (grupawęglowodorowa + grupafunkcyjna) – wymienia pierwiastki chemiczne wchodzące w skład pochodnychwęglowodorów – zalicza daną substancjęorganiczną do odpowiedniejgrupy związków chemicznych – wyjaśnia, co to jest grupa funkcyjna – zaznacza grupę fukcyjną w alkoholach; podaje jej nazwy – zapisuje wzór ogólny alkoholi | – zapisuje nazwy i wzory omawianych grup funkcyjnych – podaje odczyn roztworu alkoholu
| – podaje nazwy zwyczajowe i systematyczne alkoholi
| – proponuje doświadczenie chemiczne do podanego tematu z działu Pochodne węglowodorów – zapisuje wzory podanychalkoholi i kwasów karboksylowych – zapisuje równania reakcji chemicznych alkoholi, o wyższym stopniu trudności (np. więcej niż pięć atomów węgla w cząsteczce)
| – opisuje właściwości i zastosowania wybranych alkoholi (inne niż na lekcji)
|
| 31. Metanol i etanol – alkohole monohydroksylowe | – dzieli alkohole na monohydroksylowe i polihydroksylowe – zapisuje wzory sumaryczne i rysuje wzory półstrukturalne (grupowe), strukturalne alkoholimonohydroksylowych o łańcuchach prostych zawierających do trzech atomów węgla w cząsteczce – wyjaśnia, co to są nazwy zwyczajowe i nazwy systematyczne – tworzy nazwy systematyczne alkoholimonohydroksylowych o łańcuchach prostych zawierających do trzech atomów węgla w cząsteczce, podaje zwyczajowe (metanolu, etanolu) – opisuje najważniejsze właściwości metanolu, etanolu – zapisuje równanie reakcji spalania metanolu opisuje podstawowe zastosowaniaetanolu | – zapisuje wzory i podajenazwy alkoholi monohydroksylowych o łańcuchach prostych (zawierających do pięciu atomów węgla w cząsteczce) – zapisuje równania reakcjispalania etanolu – opisuje fermentację alkoholową – opisuje negatywne skutki działania etanolu na organizm
| – wyjaśnia, dlaczego alkohol etylowy ma odczyn obojętny – zapisuje równania reakcjispalania alkoholi – opisuje proces fermentacjioctowej – wymienia zastosowania: metanolu, etanolu, |
– przewiduje produkty reakcji chemicznej – identyfikuje poznane substancje
| – opisuje właściwości i zastosowania wybranych alkoholi (inne niż na lekcji)
|
32. Glicerol – alkohol polihydroksylowy | – wyjaśnia, co to są nazwy zwyczajowe i nazwy systematyczne – opisuje najważniejsze właściwości glicerolu – bada właściwości fizyczne glicerolu
| – wyjaśnia, co to są alkohole polihydroksylowe – zapisuje wzory sumaryczny i półstrukturalny (grupowy) propano-1,2,3-triolu (glicerolu)
| – wyjaśnia, w jaki sposób tworzy się nazwę systematycznąglicerolu – zapisuje równania reakcjispalania alkoholi – wymienia zastosowania glicerolu | – przewiduje produkty reakcji chemicznej – identyfikuje poznane substancje
| – opisuje właściwości i zastosowania wybranych alkoholi (inne niż na lekcji)
| |
33. Porównanie właściwości alkoholi
| – opisuje zagrożenia związane zalkoholami (metanol, etanol) – wśród poznanych substancji wskazuje te, które mają szkodliwy wpływ na organizm – wymienia najważniejsze zastosowania poznanych związków chemicznych
| – opisuje właściwościomawianych związków chemicznych
| – bada niektóre właściwości fizyczne i chemiczne omawianych związków
| – wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego a stanem skupienia i reaktywnością alkoholi – zapisuje równania reakcji chemicznych w formach: cząsteczkowej, jonowej i skróconej jonowej – rozwiązuje zadania dotyczące pochodnych węglowodorów (o dużym stopniu trudności) | – opisuje właściwości i zastosowania wybranych alkoholi (inne niż na lekcji)
| |
IV. Pochodne węglowodorów
| 34. Szereg homologiczny kwasów karboksylowych | – dowodzi, że kwasykarboksylowe są pochodnymiwęglowodorów
– opisuje budowę pochodnychwęglowodorów (grupawęglowodorowa + grupafunkcyjna)
– wymienia pierwiastki chemiczne wchodzące w skład pochodnychwęglowodorów – zalicza daną substancjęorganiczną do odpowiedniejgrupy związków chemicznych – wyjaśnia, co to jest grupa funkcyjna – zaznacza grupę fukcyjną w kwasach karboksylowych; podaje jej nazwy zapisuje wzór ogólny kwasów karboksylowych – rysuje wzory półstrukturalne (grupowe), strukturalne kwasów monokarboksylowych o łańcuchach prostych zawierających do dwóch atomów węgla w cząsteczce; podaje ich nazwy systematyczne i zwyczajowe (kwasu metanowego i kwasu etanowego) – zaznacza resztę kwasową we wzorze kwasukarboksylowego – dzieli kwasy karboksylowe na nasycone i nienasycone – wymienia najważniejsze zastosowania poznanych związków chemicznych
| – zapisuje nazwy i wzory omawianych grup funkcyjnych – podaje przykłady kwasów organicznych występujących w przyrodzie (np. kwasy: mrówkowy, szczawiowy, cytrynowy) i wymienia ich zastosowania – tworzy nazwy prostych kwasów karboksylowych (do pięciu atomów węgla w cząsteczce) i zapisuje ich wzory sumaryczne i strukturalne – podaje nazwy długołańcuchowych kwasów monokarboksylowych (przykłady) – opisuje dysocjację jonową kwasówkarboksylowych – | – podaje nazwy zwyczajowe i systematyczne kwasów karboksylowych – dzieli kwasy karboksylowe – zapisuje równania reakcji chemicznych kwasów karboksylowych – podaje nazwy soli kwasóworganicznych
| – zapisuje wzory podanychkwasów karboksylowych – zapisuje równania reakcji chemicznych kwasów karboksylowych o wyższym stopniu trudności (np. więcej niż pięć atomów węgla w cząsteczce) – wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego a stanem skupienia i reaktywnością kwasów karboksylowych
| – opisuje właściwości i zastosowania wybranych kwasów karboksylowych (inne niż na lekcji)
|
35. Kwas metanowy | – wyjaśnia, co to są nazwy zwyczajowe i nazwy systematyczne rysuje wzory półstrukturalne (grupowe), strukturalne kwasów monokarboksylowych o łańcuchach prostych zawierających do dwóch atomów węgla w cząsteczce; podaje ich nazwy systematyczne i zwyczajowe (kwasu metanowego ) – opisuje najważniejsze właściwości kwasu metanowego
| – zapisuje równania reakcjispalania ireakcji dysocjacji jonowej kwasu metanowego – opisuje dysocjację jonową kwasówkarboksylowych – podaje nazwy soli pochodzącychod kwasu metanowego – zapisuje równania reakcjikwasów metanowego z metalami, tlenkami metali i wodorotlenkami – podaje właściwości kwasu etanowego (octowego)
| – wymienia zastosowania: kwasu metanowego
| – przewiduje produkty reakcji chemicznej – identyfikuje poznane substancje
| – opisuje właściwości i zastosowania wybranych kwasów karboksylowych (inne niż na lekcji)
| |
36. Kwas etanowy | – wyjaśnia, co to są nazwy zwyczajowe i nazwy systematyczne rysuje wzory półstrukturalne (grupowe), strukturalne kwasów monokarboksylowych o łańcuchach prostych zawierających do dwóch atomów węgla w cząsteczce; podaje ich nazwy systematyczne i zwyczajowe (kwasu etanowego) – opisuje najważniejsze właściwości kwasu etanowego – opisuje podstawowe zastosowaniakwasu etanowego
| – bada wybrane właściwości fizyczne kwasu etanowego (octowego) – zapisuje równania reakcjispalania ireakcji dysocjacji jonowej kwasu etanowego – bada odczyn wodnego roztworu kwasu etanowego (octowego) – opisuje dysocjację jonową kwasówkarboksylowych – podaje nazwy soli pochodzącychod kwasu etanowego – zapisuje równania reakcji kwasu etanowego z metalami, tlenkami metali i wodorotlenkami – podaje właściwości kwasu metanowego (mrówkowego)
| – bada i opisuje wybrane właściwości fizyczne i chemiczne kwasu etanowego (octowego) – wymienia zastosowania: kwasu octowego
| – przewiduje produkty reakcji chemicznej – identyfikuje poznane substancje
| – opisuje właściwości i zastosowania wybranych kwasów karboksylowych (inne niż na lekcji)
| |
37. Wyższe kwasy karboksylowe | – dowodzi, że wyższe kwasykarboksylowe są pochodnymiwęglowodorów – opisuje budowę pochodnychwęglowodorów (grupawęglowodorowa + grupafunkcyjna) – wymienia pierwiastki chemiczne wchodzące w skład pochodnychwęglowodorów – zalicza daną substancjęorganiczną do odpowiedniejgrupy związków chemicznych – wyjaśnia, co to jest grupa funkcyjna – zaznacza grupę fukcyjną w wyższych kwasach karboksylowych; podaje jej nazwy – zapisuje wzór ogólny wyższych kwasów karoboksylowych – wymienia najważniejsze kwasy tłuszczowe – wymienia najważniejsze zastosowania poznanych związków chemicznych
| – zapisuje nazwy i wzory omawianych grup funkcyjnych – zapisuje wzory sumaryczne kwasów: palmitynowego, stearynowego i oleinowego
| – wyjaśnia, dlaczego niektóre wyższe kwasykarboksylowe nazywa się kwasamitłuszczowymi – porównuje właściwości kwasówkarboksylowych – określa miejsce występowania wiązania podwójnego w cząsteczce kwasuoleinowego – podaje nazwy i rysuje wzory półstrukturalne (grupowe) długołańcuchowych kwasów monokarboksylowych (kwasów tłuszczowych) nasyconych (palmitynowego, stearynowego) i nienasyconego (oleinowego) – projektuje doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie kwasu oleinowego od kwasów palmitynowego lub stearynowego
| – przewiduje produkty reakcji chemicznej – identyfikuje poznane substancje – zapisuje równania reakcji chemicznych w formach: cząsteczkowej, jonowej i skróconej jonowej – rozwiązuje zadania dotyczące pochodnych węglowodorów (o dużym stopniu trudności) | – wyjaśnia pojęcie hydroksykwasy
| |
38. Porównanie właściwości kwasów karboksylowych | – wyjaśnia, co to są nazwy zwyczajowe i nazwy systematyczne – opisuje najważniejsze właściwości długołańcuchowych kwasów karboksylowych (stearynowegoi oleinowego) – definiuje pojęcie mydła
| – wyjaśnia, jak można doświadczalnieudowodnić, że dany kwaskarboksylowy jest kwasemnienasyconym
| – porównuje właściwości kwasóworganicznych i nieorganicznych
| – przewiduje produkty reakcji chemicznej – identyfikuje poznane substancje – zapisuje równania reakcji chemicznych w formach: cząsteczkowej, jonowej i skróconej jonowej – rozwiązuje zadania dotyczące pochodnych węglowodorów (o dużym stopniu trudności) | – wyjaśnia pojęcie hydroksykwasy
| |
IV. Pochodne węglowodorów
| 39. Estry | – dowodzi, że estry są pochodnymiwęglowodorów – opisuje budowę pochodnychwęglowodorów (grupawęglowodorowa + grupafunkcyjna) – wymienia pierwiastki chemiczne wchodzące w skład pochodnychwęglowodorów – zalicza daną substancjęorganiczną do odpowiedniejgrupy związków chemicznych – wyjaśnia, co to jest grupa funkcyjna – zaznacza grupę fukcyjną w estrach; podaje jej nazwy zapisuje wzór ogólny estrów – wyjaśnia, co to są nazwy zwyczajowe i nazwy systematyczne – wymienia związki chemiczne, które są substratami reakcjiestryfikacji – definiuje pojęcie estry – wymienia przykłady występowaniaestrów w przyrodzie – wymienia najważniejsze zastosowania poznanych związków chemicznych
| – zapisuje nazwy i wzory omawianych grup funkcyjnych – podaje przykłady estrów – wyjaśnia, na czym polega reakcja estryfikacji – tworzy nazwy estrów pochodzących od podanych nazw kwasów i alkoholi (proste przykłady) – opisuje sposób otrzymywania wskazanego estru (np. octanu etylu) – zapisuje równania reakcji otrzymywania estru (proste przykłady, np. octanu metylu) – wymienia właściwości fizyczne octanuetylu
| – zapisuje równania reakcji chemicznych prostych kwasów karboksylowych z alkoholami monohydroksylowymi – zapisuje równania reakcjiotrzymywania podanych estrów – tworzy wzory estrów na podstawie nazw kwasów i alkoholi
| – zapisuje równania reakcji otrzymywania estru o podanej nazwie lub podanym wzorze – planuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające otrzymać ester o podanej nazwie – opisuje właściwości estrów w aspekcie ich zastosowań – omawia szczegółowo przebieg reakcji estryfikacji – omawia różnicę między reakcjąestryfikacji a reakcją zobojętniania
| – wyjaśnia, co to jest hydroliza estru – zapisuje równania reakcji hydrolizy estru o podanej nazwie lub podanym wzorze
|
40. Aminokwasy | – dowodzi, że aminokwasy są pochodnymiwęglowodorów – opisuje budowę pochodnychwęglowodorów (grupawęglowodorowa + grupafunkcyjna) – wymienia pierwiastki chemiczne wchodzące w skład pochodnychwęglowodorów – zalicza daną substancjęorganiczną do odpowiedniejgrupy związków chemicznych – wyjaśnia, co to jest grupa funkcyjna – zaznacza grupę fukcyjną w aminokwasach; podaje jej nazwy – zapisuje wzór ogólny aminokwasów – omawia budowę i właściwości aminokwasów (na przykładzie glicyny) – podaje przykłady występowania aminokwasów – wymienia najważniejsze zastosowania poznanych związków chemicznych | – zapisuje nazwy i wzory omawianych grup funkcyjnych – bada właściwości fizyczne omawianych związków
| – zapisuje wzór poznanego aminokwasu – opisuje budowę oraz wybrane właściwości fizyczne i chemiczneaminokwasów na przykładzie kwasu aminooctowego (glicyny)
| – analizuje konsekwencje istnieniadwóch grup funkcyjnychw cząsteczce aminokwasu – zapisuje równanie kondensacji dwóch cząsteczek glicyny – opisuje mechanizm powstawania wiązania peptydowego
| – wyjaśnia, czym są aminy; omawia ich przykłady; podaje ich wzory; opisuje właściwości, występowanie i zastosowania – wymienia zastosowania aminokwasów
| |
41. Podsumowanie wiadomości o pochodnych węglowodorów | Wszystkie wiadomości z tematów 30-40 | |||||
42. Sprawdzian wiadomości z działu Pochodne węglowodorów | Wszystkie wiadomości z tematów 30-40 |
Dział |
Temat | Poziom wymagań | ||||
ocena dopuszczająca | ocena dostateczna | ocena dobra | ocena bardzo dobra | ocena celująca | ||
V. Substancje o znaczeniu biologicznym | 43. Tłuszcze | – wymienia główne pierwiastki chemiczne wchodzące w skład organizmu – wymienia podstawowe składnikiżywności i miejsca ich występowania – wymienia pierwiastki chemiczne, których atomy wchodzą w skład cząsteczek:tłuszczów – dzieli tłuszcze ze względu na: pochodzenie i stan skupienia – zalicza tłuszcze do estrów – wymienia przykłady: tłuszczów – opisuje znaczenie: wody,tłuszczów – wymienia funkcje podstawowych składników odżywczych | – wyjaśnia rolę składników odżywczych w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu – opisuje budowę cząsteczki tłuszczu jako estru glicerolu i kwasów tłuszczowych – opisuje wybrane właściwości fizyczne tłuszczów – wyjaśnia, jak można doświadczalnie odróżnić tłuszcze nienasycone od tłuszczów nasyconych – opisuje wpływ olejuroślinnego na wodę bromową
| – podaje wzór ogólny tłuszczów – omawia różnicew budowie tłuszczów stałychi tłuszczów ciekłych – wyjaśnia, dlaczego olej roślinny odbarwia wodę bromową – projektuje doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie tłuszczu nienasyconego od tłuszczu nasyconego
| – podaje wzór tristearynianu glicerolu – planuje i doświadczenie chemiczne weryfikujące postawioną hipotezę identyfikuje poznane substancje | – wyjaśnia, na czym polega próba akroleinowa – opisuje proces utwardzania tłuszczów – opisuje hydrolizę tłuszczów, zapisuje równanie dla podanego tłuszczu
|
44. Białka | – wymienia pierwiastki chemiczne, których atomy wchodzą w skład cząsteczek:białek – wymienia rodzaje białek – definiuje białkajako związki chemiczne powstające z aminokwasów – wymienia przykłady białek
– definiuje pojęcia: denaturacja, koagulacja, żel, zol – wymienia czynniki powodujące denaturację białek – podaje reakcje charakterystycznebiałek – opisuje znaczenie: wody,białek, – wymienia funkcje podstawowych składników odżywczych
| – wyjaśnia rolę składników odżywczych w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu – opisuje właściwości białek wykrywa obecność białka w produktach spożywczych – wymienia czynniki powodujące koagulację białek
| – definiuje białkajako związki chemiczne powstające w wyniku kondensacji aminokwasów – definiuje pojęcia: peptydy, peptyzacja, wysalanie białek – opisuje różnice w przebiegu denaturacji i koagulacji białek – definiuje pojęcie wiązanie peptydowe – projektuje doświadczenia chemiczne umożliwiające wykrycie białkaza pomocąstężonego roztworu kwasu azotowego(V)
| – projektuje doświadczenia chemiczne umożliwiające wykrycie białka – wyjaśnia, na czym polega wysalanie białek – planuje i doświadczenie chemiczne weryfikujące postawioną hipotezę identyfikuje poznane substancje | – bada skład pierwiastkowy białek – wyjaś♫nia co to jest I,II i III rzędowa struktura białek
| |
V. Substancje o znaczeniu biologicznym | 45. Sacharydy | – wymienia pierwiastki chemiczne, których atomy wchodzą w skład cząsteczek: cukrów (węglowodanów) – dzieli cukry (sacharydy) na cukry proste i cukry złożone – wymienia przykłady: sacharydów – wyjaśnia, co to są węglowodany – wymienia zastosowania poznanych cukrów – wymienia najważniejsze właściwości omawianych związków chemicznych – opisuje znaczenie: wody,sacharydów, witamin i mikroelementów dla organizmu – wymienia funkcje podstawowych składników odżywczych
| – wyjaśnia rolę składników odżywczych w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu
| – zapisuje poznane równania reakcji sacharydów z wodą
| – planuje i doświadczenie chemiczne weryfikujące postawioną hipotezę – identyfikuje poznane substancje |
|
V. Substancje o znaczeniu biologicznym | 46. Glukoza i fruktoza – monosacharydy | – dzieli cukry (sacharydy) na cukry proste i cukry złożone – podaje wzory sumaryczne:glukozy i fruktozy, – wymienia zastosowania poznanych cukrów – wymienia najważniejsze właściwości omawianych związków chemicznych – wymienia funkcje podstawowych składników odżywczych | – wyjaśnia rolę składników odżywczych w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu – opisuje właściwości fizyczne: glukozy, fruktozy – bada właściwości fizyczne wybranych związków chemicznych (glukozy, fruktozy)
| – planuje doświadczenia chemiczne umożliwiające badanie właściwości omawianych związków chemicznych
| – planuje i doświadczenie chemiczne weryfikujące postawioną hipotezę – identyfikuje poznane substancje | – udowadnia doświadczalnie, że glukoza mawłaściwości redukujące – planuje próbę Trommera i próbę Tollensa
|
47. Sacharoza – disacharyd | – dzieli cukry (sacharydy) na cukry proste i cukry złożone – podaje wzór sumaryczny sacharozy – wymienia zastosowania poznanych cukrów – wymienia najważniejsze właściwości omawianych związków chemicznych – wymienia funkcje podstawowych składników odżywczych | – wyjaśnia rolę składników odżywczych w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu – zapisuje równanie reakcjisacharozy z wodąza pomocą wzorów sumarycznych – opisuje właściwości fizyczne: sacharozy – bada właściwości fizyczne wybranych związków chemicznych (sacharozy)
| – wyjaśnia, co to znaczy, że sacharoza jest disacharydem
| – wyjaśnia, co to są dekstryny – planuje i doświadczenie chemiczne weryfikujące postawioną hipotezę – identyfikuje poznane substancje | – wymienia sposoby konserwowania żywności i podaje przykłady środków konserwujących żywność; – analizuje etykiety artykułów spożywczych i wskazuje zawarte w nich dodatki (np. barwniki, przeciwutleniacze, środki, konserwujące i in.). | |
V. Substancje o znaczeniu biologicznym | 48. Skrobia i celuloza – polisacharydy | – wymienia przykłady występowania celulozy i skrobi w przyrodzie – podaje wzór sumarycznycelulozy – wymienia zastosowania poznanych cukrów – wymienia najważniejsze właściwości omawianych związków chemicznych – podaje reakcje charakterystyczneskrobi – wymienia funkcje podstawowych składników odżywczych | – wyjaśnia rolę składników odżywczych w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu – wykrywa obecność skrobi w produktach spożywczych – opisuje przebieg reakcji chemicznej skrobi z wodą – opisuje właściwości fizyczne: skrobi i celulozy – bada właściwości fizyczne wybranych związków chemicznych (skrobi i celulozy)
| – wymienia różnice we właściwościach fizycznych skrobi i celulozy – opisuje znaczenie i zastosowania skrobi, celulozy i innych poznanychzwiązków chemicznych | – wyjaśnia, dlaczego skrobia i celuloza są polisacharydami – omawia przebieg reakcji chemicznej skrobi z wodą – planuje i doświadczenie chemiczne weryfikujące postawioną hipotezę – identyfikuje poznane substancje | – wymienia sposoby konserwowania żywności i podaje przykłady środków konserwujących żywność; – analizuje etykiety artykułów spożywczych i wskazuje zawarte w nich dodatki (np. barwniki, przeciwutleniacze, środki, konserwujące i in.). |
49. Podsumowanie wiadomości o substancjach o znaczeniu biologicznym | Wszystkie wiadomości z tematów 43-48 | |||||
50. Sprawdzian wiadomości i umiejętności z działu Substancje o znaczeniu biologicznym | Wszystkie wiadomości z tematów 43-48 |
Informatyka |Klasa 8 WYMAGANIA EDUKACYJNE
Ocenianie
Zajęcia z informatyki są w ogromnej większości ćwiczeniami praktycznymi. Ćwiczenia te powinny się kończyć pewnym rezultatem. I ten rezultat pracy na lekcji powinien być oceniany. Oceniana jest zgodność rezultatu z postawionym zadaniem, przykładowo: czy procedura utworzona przez ucznia daje właściwy wynik. Mniejsze znaczenie ma sposób rozwiązania.
Jak będą sprawdzane wiadomości i umiejętności uczniów?
Forma aktywności | Częstość formy aktywności | Uwagi |
zadania i ćwiczenia wykonywane | na każdej lekcji | oceniać należy przede wszystkim zgodność efektu pracy ucznia nad zadaniami |
praca na lekcji | na każdej lekcji | oceniać należy sposób pracy, aktywność, przestrzeganie regulaminu pracowni |
odpowiedzi ustne, udział w dyskusjach | Czasami |
|
sprawdziany | po każdym dziale | mogą mieć formę testu |
prace domowe | Czasami | jeśli praca domowa wymaga użycia komputera, należy przypomnieć uczniom, że w razie potrzeby mogą skorzystać z komputera np. w bibliotece lub |
referaty, opracowania, projekty | Czasami |
|
przygotowanie do lekcji | w razie potrzeby | oceniać należy pomysły i materiały przygotowane do pracy na lekcji |
udział w konkursach | nieobowiązkowa forma aktywności; przejście do kolejnych etapów powinno odpowiednio podwyższyć ocenę końcową |
Opis wymagań ogólnych, które uczeń musi spełnić, aby uzyskać daną ocenę
Ocena celująca(6) – uczeń wykonuje samodzielnie i bezbłędnie wszystkie zadania z lekcji oraz dostarczone przez nauczyciela trudniejsze zadania dodatkowe; potrafi określić podstawowe parametry części składowych komputera i urządzeń peryferyjnych oraz urządzeń techniki użytkowej; opisuje wybrane zastosowania informatyki, z uwzględnieniem swoich zainteresowań, oraz ich wpływ na osobisty rozwój, rynek pracy i rozwój ekonomiczny; samodzielnie wyszukuje w Internecie informacje o nowych urządzeniach peryferyjnych oraz urządzeniach mobilnych; korzysta z dokumentacji urządzeń elektronicznych; wyjaśnia zasady programowania i kompilowania; odróżnia kompilację od interpretacji; korzystając z wybranego środowiska programowania, pisze trudniejsze programy z zastosowaniem procedur z parametrami; bierze udział w konkursach informatycznych z programowania; pełni funkcję koordynatora w projekcie grupowym startuje w konkursach programistycznych przynajmniej na szczeblu rejonowym; jest aktywny i pracuje systematycznie; posiada wiadomości i umiejętności wykraczające poza te, które są wymienione w planie wynikowym; w konkursach informatycznych przechodzi poza etap szkolny; w razie potrzeby pomaga nauczycielowi (np. przygotowuje potrzebne na lekcję materiały pomocnicze, pomaga kolegom w pracy); pomaga nauczycielom innych przedmiotów w wykorzystaniu komputera na ich lekcjach. Uczeń rozwiązuje zadania złożone, problemowe, o podwyższonym stopniu trudności lub jest laureatem konkursów międzyszkolnych (I, II, III miejsce) lub rejonowych, wojewódzkich i ponadwojewódzkich (I, II, III miejsce lub wyróżnienie).
Ocena bardzo dobra (5) – uczeń wykonuje samodzielnie i bezbłędnie wszystkie zadania z lekcji; jest aktywny i pracuje systematycznie; posiada wiadomości i umiejętności wymienione w planie wynikowym; w razie potrzeby pomaga nauczycielowi (pomaga kolegom w pracy). omawia schemat działania komputera, m.in. przekształcanie informacji w dane, przetwarzanie danych oraz wyjaśnia funkcje procesora odpowiedzialnego za te procesy; wyjaśnia, czym jest BIOS; oblicza wartość dziesiętną liczby zapisanej w systemie dwójkowym; wie, co to są kody ASCII i potrafi wstawić do dokumentu tekstowego wybrany znak, korzystając z tego kodu; podaje przykłady kart rozszerzeń, które można zainstalować w komputerze; omawia różne typy komputerów oraz budowę i działanie urządzeń peryferyjnych oraz urządzeń techniki użytkowej, np. tablicy interaktywnej, kamery cyfrowej i internetowej; korzystając z wybranych środowisk programowania (jednego lub kilku); definiuje i stosuje procedury z parametrami; wykonuje trudniejsze zadania szczegółowe w projekcie grupowym i łączy wykonane zadania szczegółowe w jeden program
Ocena dobra (4) – uczeń wykonuje samodzielnie i niemal bezbłędnie łatwiejsze oraz niektóre trudniejsze zadania z lekcji; pracuje systematycznie i wykazuje postępy; posiada wiadomości i umiejętności wymienione w planie wynikowym; omawia zastosowanie komputera w różnych dziedzinach życia, nauki i gospodarki; zna pojęcia: bit, bajt, RAM; omawia podstawowe układy mieszczące się na płycie głównej; zna sposoby reprezentowania danych (wartości logicznych, liczb, znaków) w komputerze; wymienia i omawia budowę i działanie wybranych urządzeń peryferyjnych oraz urządzeń techniki użytkowej, np. drukarki, skanera; omawia wybrane urządzenia mobilne
Ocena dostateczna (3) – uczeń wykonuje łatwe zadania z lekcji, czasem z niewielką pomocą, przeważnie je kończy; stara się pracować systematycznie i wykazuje postępy; posiada większą część wiadomości i umiejętności wymienionych w planie wynikowym; wskazuje kilka przykładów zastosowania komputera, np. w szkole, zakładach pracy i życiu społecznym; definiuje komputer jako zestaw urządzeń elektronicznych i określa ich przeznaczenie; zna pojęcia: program komputerowy, pamięć, system dwójkowy; zna jednostki pojemności pamięci; wymienia i omawia różne typy komputerów
Ocena dopuszczająca (2) – uczeń czasami wykonuje łatwe zadania z lekcji, niektórych zadań nie kończy; posiada tylko część wiadomości i umiejętności wymienionych w planie wynikowym, jednak brak systematyczności nie przekreśla możliwości uzyskania przez niego podstawowej wiedzy informatycznej oraz odpowiednich umiejętności w toku dalszej nauki.
Jak uczeń może poprawić ocenę?
Wykonując powtórnie najgorzej ocenione zadania (lub zadania podobnego typu) w trakcie dodatkowych zajęć pozalekcyjnych (np. w godzinach, kiedy pracownia komputerowa jest otwarta) lub w domu, jeśli jest taka możliwość i można wierzyć, że będzie pracować samodzielnie.
Ile razy w semestrze uczeń może być nieprzygotowany do lekcji?
Dwa razy w semestrze. Nieprzygotowanie powinien zgłosić przed lekcją, co nie zwalnia go z udziału w lekcji (jeśli to konieczne, na lekcji powinni mu pomagać koledzy i nauczyciel).
Co powinien zrobić uczeń, gdy był dłużej nieobecny?
W miarę możliwości powinien nadrobić istotne ćwiczenia i zadania wykonywane na opuszczonych lekcjach.
Plan wynikowy do wiedzy o społeczeństwie dla klasy 8 szkoły podstawowej
*Ocenę celującą z przedmiotu otrzymuje uczeń , który rozwiązuje zadania złożone, problemowe , o podwyższonym stopniu trudności lub jest laureatem konkursów międzyszkolnych ( I, II, III miejsce ) lub rejonowych , wojewódzkich i ponad wojewódzkich (I, II, III miejsce lub wyróżnienie).
Temat | Wymagania na poszczególne oceny | ||||
Dopuszczająca [2] | Dostateczna [3] | Dobra [4] | Bardzo dobra [5] | Celująca [6] | |
Uczeń potrafi: | |||||
1. Człowiek w społeczeństwie | – wymienić podstawowe potrzeby człowieka; – wymienić osoby [podmioty, instytucje], które mają wpływ na rozwój młodego człowieka; – podać przykłady ról społecznych; – podać przykłady norm społecznych. | – wymienić podstawowe kategorie potrzeb człowieka; – podać przykłady oddziaływania rodziny, szkoły i rówieśników na postawy i zachowania jednostki; – wymienić podstawowe społeczne oczekiwania wynikające z pełnienia roli dziecka i ucznia; – podać przykłady norm społecznych obowiązujących w wybranych społecznościach, np. w rodzinie, szkole.
| – dopasować wskazane potrzeby do właściwych kategorii; – wyjaśnić, na czym polega różnica pomiędzy potrzebami naturalnymi a społecznymi człowieka; – wyjaśnić znaczenie słowa socjalizacja; – wyjaśnić, jaką rolę w procesie socjalizacji odgrywa rodzina; – porównać społeczne oczekiwania dotyczące pełnienia roli dziecka i rodzica oraz ucznia i nauczyciela; – podać przykłady konfliktu ról społecznych; – wymienić podstawowe kategorie norm społecznych.
| – dostrzec i przedstawić zależności pomiędzy procesem zaspokajania potrzeb a rozwojem człowieka; – przedstawić czynniki mające wpływ na samoocenę człowieka; – rozpoznać i dopasować wskazane normy społeczne do właściwych kategorii; – przedstawić pozytywne i negatywne wzorce zachowań funkcjonujące w swoim środowisku rówieśniczym; – dokonać autorefleksji, wskazać swoje mocne i słabe strony; – na wybranych przykładach [tekst, ilustracja] dostrzec konflikt ról społecznych; – wskazać przyczyny i skutki nieprzestrzegania przez jednostkę norm społecznych.
| – przewidzieć konsekwencje braku zaspokojenia poszczególnych potrzeb człowieka; – wyjaśnić, na czym polega różnica pomiędzy normami formalnymi a nieformalnymi; – na wybranych przykładach dokonać analizy sytuacji, w której dochodzi do konfliktu ról społecznych [wskazać przyczyny, konsekwencje, sposoby rozwiązania problemu]; – przedstawić problem przestrzegania norm społecznych w swoim środowisku [ocena zjawiska, dostrzeganie problemów i zagrożeń, wskazywanie przyczyn i konsekwencji]. |
2. Grupy społeczne | – podać przykłady grup społecznych; – podać przykłady konfliktów społecznych; – wymienić podstawowe sposoby rozwiązywania konfliktów w grupie rówieśniczej i w szkole.
| – wymienić podstawowe cechy grup społecznych; – określić, jakim rodzajem grupy jest grupa koleżeńska; – wymienić grupy społeczne, do których należy; – wymienić typowe konflikty występujące w szkole i grupie rówieśniczej; – podać przykłady postaw/zachowań jednostek wobec konfliktu; – wymienić podstawowe sposoby rozwiązywania konfliktów społecznych.
| – rozpoznać poszczególne rodzaje grup społecznych; – wskazać cechy grupy nastawionej na realizację zadania, typowego dla społeczności uczniowskiej; – podać przykłady korzyści i zagrożeń wynikających z bycia w grupie; – podać przykłady zasad efektywnej współpracy; – wskazać dobre i złe strony poszczególnych postaw wobec konfliktu; – rozpoznać typowe sposoby rozwiązywania konfliktów; – wymienić warunki prowadzenia skutecznych negocjacji.
| – dopasować właściwe cechy do podanych grup społecznych; – rozpoznać sytuacje, w których łamane są zasady efektywnej współpracy w grupie; – porównać konsekwencje przyjęcia określonych postaw wobec sytuacji konfliktowej dla jednostki i społeczeństwa; – porównać różne sposoby rozwiązywania konfliktów, wskazać ich dobre i złe strony; – uzasadnić wybór metody rozwiązywania konfliktu społecznego.
| – porównać cechy grup nastawionych na realizację różnych typów zadań; – dokonać analizy konkretnej sytuacji konfliktowej [wskazać strony konfliktu, przejawy, przyczyny i konsekwencje społeczne konfliktu; zaproponować sposoby rozwiązania konfliktu, uzasadnić wybór sposobu rozwiązania konfliktu]. |
3. Komunikacja i autoprezentacja | – wymienić podstawowe zasady skutecznej komunikacji; – odróżnić nadawcę od odbiorcy komunikatu; – podać przykłady sytuacji, w których młody człowiek powinien zachować się asertywnie [zachować dystans, sprzeciwić się].
| – wymienić podstawowe rodzaje komunikacji; – podać przykłady komunikatów niewerbalnych; – wymienić czynniki utrudniające wystąpienia publiczne; – wymienić podstawowe cechy postawy asertywnej.
| – wyjaśnić, czym różni się przekaz werbalny od niewerbalnego; – wyjaśnić, jaką rolę pełni komunikacja niewerbalna; – określić nadawcę i odbiorcę przedstawionego komunikatu; – wymienić zasady, których należy przestrzegać w wystąpieniach publicznych; – zastosować w praktyce zasady skutecznej komunikacji, np. w wystąpieniu na forum klasy; – rozpoznać postawy asertywne oraz postawy uległości, agresji i manipulacji.
| – odczytać znaczenie i rolę komunikatów niewerbalnych w zaprezentowanych wystąpieniach publicznych; – zastosować wybrane komunikaty niewerbalne w wystąpieniu publicznym; – – wyjaśnić, czym się różni debata od dyskusji; – dostrzec i opisać przykłady łamania zasad dobrej komunikacji; – wyjaśnić, czym się różni postawa asertywna od postaw: uległości, agresji i manipulacji. – stosować w praktyce warunki asertywności. | – dokonać krytycznej analizy przekazu informacyjnego, np. reklamy [wykorzystane środki perswazyjne, przejawy i sposoby manipulacji, wykorzystane komunikaty niewerbalne]; – dokonać krytycznej analizy postaw uznawanych za asertywne pod kątem przestrzegania zasad asertywności; – zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] akcję społeczną propagującą postawy asertywne i zasady asertywności.
|
4. Życie rodzinne | – podać przykłady więzi łączących członków rodziny; – wymienić podstawowe oczekiwania społeczne wobec poszczególnych członków rodziny [dzieci, rodziców]. | – wymienić cechy rodziny jako grupy społecznej; – wymienić potrzeby młodych ludzi, które zaspokaja rodzina; – wymienić rodzaje współczesnych rodzin; – wymienić podstawowe prawa i obowiązki dziecka w rodzinie; – wymienić podstawowe wartości kształtujące życie rodzinne; – wymienić podstawowe problemy zagrażające prawidłowemu funkcjonowaniu współczesnych polskich rodzin. | – wyjaśnić, w jaki sposób rodzina przyczynia się do zaspokajania potrzeb człowieka; – podać nazwy poszczególnych funkcji rodziny; – porównać cechy różnych typów rodzin / rozpoznać poszczególne typy rodziny; – wymienić czynniki sprzyjające zacieśnianiu więzi rodzinnych; – wymienić instytucje wspierające rodziny w realizacji swoich funkcji oraz formy pomocy rodzinie.
| – wskazywać przykłady [rozpoznać sytuacje] realizacji przez rodzinę poszczególnych funkcji; – rozpoznawać sytuacje nieprawidłowego realizowania przez rodzinę swoich funkcji; – wyjaśnić, jak na poszczególnych etapach życia jednostki, zmienia się rola rodziny w procesie socjalizacji; – wskazać zależności pomiędzy systemem wartości a zasadami funkcjonowania rodziny. | – zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] działanie [projekt społeczny] propagujący na terenie szkoły lub społeczności lokalnej wybrane wartości kształtujące życie rodzinne; – zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] działanie propagujące wiedzę na temat instytucji wspierających rodzinę i form pomocy rodzinie. |
5. Edukacja i praca | – wymienić podstawowe zadania szkoły, – wymienić poszczególne typy szkół tworzących strukturę szkolną w Polsce, – wymienić podstawowe prawa i obowiązki uczniów, – wymienić osoby, u których może szukać pomocy, w przypadku naruszenia praw ucznia. | – wymienić funkcje, które pełni szkoła, – odczytać ze schematu podstawowe informacje dotyczące struktury polskiego szkolnictwa, – przedstawić różne warianty kontynuowania edukacji po ukończeniu szkoły podstawowej; – określić, kto tworzy samorząd szkolny, – wymienić formy organizacji życia szkolnego.
| – wymienić działania za pomocą, których szkoła realizuje poszczególne funkcje; – przedstawić wady i zalety wyboru poszczególnych wariantów dalszej edukacji; – zaplanować swoją dalszą edukację pod kątem przyszłej aktywności zawodowej [preferencji zawodowych]; – scharakteryzować poszczególne formy życia szkolnego [organizacja, zadania, formy działania], – rozpoznać przypadki naruszania praw ucznia.
| – zhierarchizować funkcje szkoły, – określić, jaki wpływ na rozwój i przyszłość młodego człowieka wywiera szkoła; – wyjaśnić, jakich umiejętności oczekuje współczesny rynek pracy; – wymienić czynniki umożliwiające odniesienie sukcesu edukacyjnego i zawodowego; – ocenić pracę samorządu szkolnego / podejmowane przez niego działania i formy pracy; – ocenić i uzasadnić swoją aktywność [pracę] w ramach samorządu szkolnego. | – zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] działanie propagujące ideę samorządności uczniowskiej; – zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] działanie informujący społeczność szkolną, o sposobach dochodzenia swoich praw w szkole. |
6. Ekonomia na co dzień | – odróżnić dochody rodziny od wydatków; – wymienić podstawowe wydatki i źródła dochodów typowego gospodarstwa domowego; – wymienić podstawowe prawa przysługujące konsumentowi.
| – wymienić podstawowe zasady konstruowania budżetu domowego; – wymienić rodzaje źródeł dochodów gospodarstwa domowego; – wymienić podstawowe zasady prawidłowo skonstruowanego budżetu domowego; – podać przykłady łamania praw konsumenta; – wypełnić typowy formularz reklamacyjny. | – ocenić [uzasadnić ocenę], czy zaprezentowany budżet gospodarstwa domowego jest prawidłowo skonstruowany; – wymienić przyczyny powstawania deficytu w budżecie domowym; – opisać strukturę typowego budżetu domowego; – napisać reklamację; – wymienić instytucje chroniące prawa konsumenta; – wymienić podstawowe zasady, którymi powinien kierować się świadomy konsument. | – zaprojektować działania służące ograniczeniu wydatków budżetu domowego; – wyjaśnić, jak przestrzeganie zasad świadomego konsumenta wpływa na funkcjonowanie gospodarstwa domowego.
| – na wybranych przykładach ocenić ofertę handlową [przydatność w gospodarstwie domowym, jakość, cena, konkurencyjność]. |
Podsumowanie i test |
|
|
|
|
|
1. Czym są prawa człowieka?
| – podać przykłady praw przysługujących dzieciom; – podać przykłady praw i wolności człowieka; | – wymienić główne funkcje praw i wolności człowieka; – podać, kto i kiedy uchwalił Powszechną Deklarację Praw Człowieka; – podać, kto i kiedy uchwalił Konwencję Praw Dziecka; – podać przykłady łamania praw dziecka; – podać przykłady działań podejmowanych przez UNICEF. | – wymienić cechy praw i wolności człowieka; – wyjaśnić, na czym polega szczególne znaczenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka; – wymienić prawa zawarte w Konwencji Praw Dziecka; – rozwinąć skrót UNICEF
| – przedstawić historię koncepcji praw i wolności człowieka; – wyjaśnić, znaczenie poszczególnych cech praw i wolności człowieka.
| – wyjaśnić, w jaki sposób młodzi ludzie mogą włączyć się w działania prowadzone przez UNICEF; – zaprezentować* wybraną formę aktywności UNICEFU. |
2. Katalog praw człowieka | – wymienić przykłady konstytucyjnych praw i wolności człowieka. | – podać przykłady praw pierwszej, drugiej i trzeciej generacji; – podać przykłady praw i wolności osobistych, politycznych oraz socjalnych, kulturalnych i ekonomicznych zagwarantowanych w Konstytucji RP; | – wyjaśnić, na czym polega różnica pomiędzy prawami pierwszej, drugiej i trzeciej generacji; – rozpoznać przykłady łamania praw i wolności człowieka; – uzasadnić konieczność funkcjonowania systemu ochrony praw i wolności człowieka.
| – wyjaśnić, jaką rolę w państwie demokratycznym odgrywa system ochrony praw człowieka.
| – zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] kampanię społeczną propagującą ideę ochrony praw i wolności człowieka. |
3. Ochrona praw człowieka | – podać przykłady łamania praw człowieka we współczesnym świecie; – wymienić instytucje chroniące prawa człowieka w Polsce.
| – podać przykłady spraw, z którymi można zwrócić się do Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka; – podać przykłady organizacji międzynarodowych zajmujących się ochroną praw i wolności człowieka; – podać przykłady działań podejmowanych przez Międzynarodowy Czerwony Krzyż.
| – przedstawić zagrożenia wynikające z łamania praw i wolności człowieka; – wymienić przyczyny łamania praw człowieka; – wyszukać w mediach opisy sytuacji, w których łamane są prawa człowieka. | – porównać poziom przestrzegania praw człowieka w państwach globalnego Południa i globalnej Północy; – ocenić [uzasadnić] poziom przestrzegania praw człowieka w Polsce. | – przedstawić i ocenić poziom przestrzegania i ochrony praw i wolności człowieka w wybranym państwie świata; – zaprezentować* działalność wybranej organizacji międzynarodowej na rzecz ochrony praw i wolności człowieka. |
4. Bezpieczeństwo nieletnich | – podać przykłady zagrożeń wynikających z korzystania z cyberprzestrzeni; – podać przykłady pozytywnego i negatywnego wykorzystania internetu przez młodych ludzi. | – określić, kogo w świetle polskiego prawa, nazywamy nieletnim; – wymienić podstawowe zasady odpowiedzialności prawnej nieletnich; – wymienić korzyści i zagrożenia wynikające z korzystania z interenetu – wskazać formy cyberprzemocy. | – określić podstawowe zasady bezpiecznego korzystania z internetu; – przedstawić wady i zalety aktywności na forach społecznościowych. | – wyjaśnić, jak skutecznie można się chronić przed zagrożeniem cyberprzemocą | – zaplanować [przeprowadzić/ wziąć aktywny udział] działanie na rzecz promowania wśród rówieśników zasad prawidłowego korzystania z internetu. |
5. Służby ochrony prawa | – wymienić przykłady działań policji; – podać przykłady, innych niż policja, służb porządkowych w Polsce, – podać przykłady działań straży miejskiej. | – wymienić główne zadania policji; – wymienić główne prawa przysługujące policjantom; – wymienić prawa przysługujące nieletnim w kontakcie z policjantem; – wymienić rodzaje służ mundurowych w Polsce. – odszukać informacje o prawach przysługujących ofiarom przestępstwa, świadkom i oskarżonym. | – wymienić zadania poszczególnych służb mundurowych w Polsce; – wymienić główne prawa przysługujące ofiarom przestępstwa, świadkom i oskarżonym; -uzasadnić konieczność znajomości przysługujących nam praw; – wyjaśnić, gdzie należy szukać pomocy w przypadku występowania przemocy domowej
| – uzasadnić konieczność reagowania w przypadku występowania przemocy domowej, przemocy rówieśniczej; -zinterpretować przepisy prawa dotyczące działania służ porządkowych.
| – zaplanować działanie [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] propagujące konieczność [skuteczne formy] przeciwdziałania przemocy domowej [przemocy w grupie rówieśniczej / przemocy w szkole]. |
Podsumowanie i test |
|
|
|
|
|
1. Czym jest samorząd? | – określić, kto tworzy samorząd uczniowski; – podać przykłady działań samorządu uczniowskiego; – wymienić podstawowe jednostki podziału terytorialnego państwa polskiego; – określić, w której gminie, powiecie i województwie mieszka.
| – wymienić rodzaje samorządów działających w Polsce; – podać przykłady samorządów zawodowych; – podać przykłady działań samorządu terytorialnego; – odszukać na mapie województwo, w którym mieszka; – rozpoznać herb miejscowości, w której mieszka; – odszukać informacje na temat osób pełniących najważniejsze funkcje w swojej gminie. | – wyjaśnić, w jakim celu tworzone są samorządy zawodowe; – wyjaśnić, w czym przejawia się zasada decentralizacji władzy publicznej w Polsce; – wymienić organy samorządów terytorialnych w Polsce; – określić, jaki charakter ma gmina, w której mieszka; – rozpoznać herb województwa, w którym mieszka; – podać imiona i nazwiska osób pełniących aktualnie najważniejsze funkcje w swojej gminie. | – uzasadnić konieczność, angażowania się w życie lokalnej społeczności; – wyjaśnić, jaką rolę w państwie demokratycznym odgrywa samorząd terytorialny; – wyjaśnić, czym się różni gmina wiejska, od gminy miejsko-wiejskiej i miejskiej; – wymienić organy państwa, które mogą ingerować [kontrolować] działania władz samorządowych. | – zaprezentować* swoją gminę: historię, symbole, tradycje oraz miejsca i osoby, które odegrały szczególną rolę w jej dziejach; – zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] działanie na rzecz swojej społeczności lokalnej. |
2. Gmina – podstawowa jednostka samorządu | – wymienić organy gminy, w której mieszka; – podać przykłady spraw załatwianych w urzędzie gminy; – określić, gdzie znajduje się urząd gminy, w której mieszka. | – wymienić podstawowe zadania gminy; – odróżnić organy uchwałodawcze od organów wykonawczych gminy; – podać sposób wyłaniania władz gminy; – podać przykłady spraw rozstrzyganych w referendum gminnym.
| – wymienić podstawowe uprawnienia organów uchwałodawczych i wykonawczych gminy; – wymienić zasady przeprowadzania wyborów do władz gminy; – podać przykłady zadań własnych i zleconych gminy; – wymienić źródła finasowania gminy; – podać przykłady wpływu mieszkańców na życie gminy; – wyjaśnić pojęcie budżet obywatelski; – wyszukać informacje na temat przedsięwzięć podejmowanych przez młodzieżowe rady gminy, miasta. | – do poszczególnych rodzajów gminy dopasować odpowiadające im organy; – zinterpretować przepis prawa dotyczący organizacji referendum gminnego; – wyjaśnić, jaką rolę w budżecie gminy odgrywają środki uzyskiwane z funduszy unijnych; – uzasadnić konieczność angażowania się mieszkańców w rozwiązywanie problemów gminy i działalność organów gminy; – wyjaśnić, w jaki sposób działalność samorządu gminnego przyczynia się do rozwoju społeczeństwa obywatelskiego; – podać przykłady działania młodzieżowej rady gminy. | – wyszukać informacje na temat realizacji lokalnych inicjatyw mieszkańców finansowanych z budżetów obywatelskich; – przygotować kampanię wyborczą do młodzieżowej rady gminy; – uczestniczyć w pracach młodzieżowej rady gminy; – zareklamować / promować na forum szkoły ideę młodzieżowej rady gminy; – zaprezentować strukturę budżetu swojej gminy [wykres, tabela, prezentacja multimedialna].
|
3. Powiat i województwo | – wymienić organy powiatu i województwa; – podać przykłady spraw załatwianych w starostwie powiatowym i urzędzie marszałkowskim; – określić, gdzie znajdują się władze powiatu i województwa, w których mieszka. | – wymienić podstawowe zadania samorządu powiatowego i wojewódzkiego; – odróżnić organy uchwałodawcze od organów wykonawczych powiatu i województwa; – podać sposób wyłaniania władz samorządowych powiatu i województwa; – podać przykłady spraw rozstrzyganych w referendum lokalnym.
| – wymienić podstawowe uprawnienia organów uchwałodawczych i wykonawczych powiatu i województwa; – zinterpretować przepis prawa dotyczący przeprowadzania wyborów do władz uchwałodawczych powiatu i województwa.
| – porównać strukturę i sposób powoływania władz samorządowych gminy, powiatu i województwa. | – przedstawić strukturę polityczną sejmiku swojego województwa; – zaprezentować* swój powiat lub województwo [historię, symbole, tradycje oraz miejsca i osoby, które odegrały szczególną rolę w jej dziejach].
|
4. Obywatele a władza samorządowa | – podać przykłady spraw załatwianych przez urząd gminy, starostwo powiatowe, urząd marszałkowski; – odszukać stronę internetową własnego urzędu gminy, starostwa powiatowego, urzędu marszałkowskiego . | – sporządzić wykaz spraw, które można załatwić w gminie za pomocą ePUAP; – wymienić podstawowe zasady postępowania etycznego w pracy administracji publicznej; – wyjaśnić pojęcie korupcja; – wymienić praw przysługujące obywatelowi w urzędzie; – wypełnić wniosek o wydanie dowodu osobistego. | – odszukać informacje zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej; – wyjaśnić, jaki rodzaj informacji zamieszcza się w BIP; – rozpoznać przypadki łamania praw obywateli w urzędzie.
| – wyjaśnić, dlaczego należy przestrzegać zasad etycznego postępowania urzędników administracji; – wskazać działania, które może podjąć obywatel w przypadku łamania jego praw w urzędzie; – uzasadnić konieczność aktywności obywatelskiej dla prawidłowego funkcjonowania społeczności lokalnej; – zaprezentować strukturę organizacyjną swojego urzędu gminy. | – zaplanować [przeprowadzić na forum szkoły] kampanię społeczną promującą zasady etycznego postępowania urzędników administracji [przeciwdziałającą zjawisku korupcji; nepotyzmu]; – zorganizować debatę / dyskusję [wziąć aktywny udział w debacie/ dyskusji] na temat przyczyn i skutków zjawiska korupcji i [lub] nepotyzmu w życiu publicznym; – zaprojektować inicjatywę, która może być sfinansowana w ramach budżetu obywatelskiego. |
Podsumowanie i test |
|
|
|
|
|
1. Naród i ojczyzna | – podać przykłady polskiego dziedzictwa narodowego; – podać przykłady więzi łączących polską wspólnotę narodową, – wymienić i rozpoznać polskie symbole narodowe; – nazwać swoją dużą i mała ojczyznę; – rozpoznać Narodowe Święto Niepodległości i Święto Narodowe Trzeciego Maja. | – wymienić główne czynniki kształtujące polską tożsamość narodową; – wyjaśnić pojęcie ojczyzna; – opisać polskie symbole narodowe; – wymienić sytuacje, w których używa się polskich symboli narodowych; – wymienić najważniejsze polskie święta narodowe; – przedstawić zasady prawidłowego zachowania w trakcie uroczystości państwowych, świąt narodowych, wobec symboli narodowych.
| – wyjaśnić, na czym polega różnica pomiędzy wspólnotą narodową i wspólnotą etniczną; – wyjaśnić, jakie znaczenie dla współczesnego młodego człowieka ma tożsamość narodowa; – przedstawić historię polskich symboli narodowych; – wymienić różne rodzaje tożsamości społecznych.
| – uzasadnić, że można pogodzić różne tożsamości społeczno-kulturowe – wyjaśnić, w jaki sposób historia kształtowała polską tożsamość narodową, – do podanych świat narodowych dopasować odpowiadające im wydarzenia historyczne, – przedstawić negatywne i pozytywne aspekty funkcjonowania społeczeństw wieloetnicznych/ narodowych, – wyjaśnić, z czego mogą wynikać trudności w utrzymaniu polskiej tożsamości narodowej. | – wyjaśnić, jak i dlaczego, jak zmieniały się na przestrzeni dziejów polskie symbole narodowe, – przedstawić wybrany problem etniczny / narodowy współczesnego świata*, – zaprezentować wybrany element polskiego dziedzictwa narodowego*; – przedstawić czynniki utrudniające i ułatwiające prawidłową komunikację pomiędzy różnymi grupami etnicznymi / narodowymi. |
2. Obywatelstwo i narodowość | – wymienić podstawowe prawa i obowiązki obywatela RP; – podać przykłady cnót /wartości obywatelskich; – wymienić postaci najwybitniejszych Polaków XX i XXI wieku. | – odróżnić [rozpoznać na przykładach] pojęcie narodowość od obywatelstwa; – wymienić więzi łączące obywatela i państwo; – wymienić podstawowe sposoby nabycia obywatelstwa polskiego; – wyjaśnić, na czym polega zasada krwi; – wymienić cechy dobrego obywatela.
| – rozpoznać różne sposoby nabywania obywatelstwa polskiego; – wyjaśnić, na czym polega różnica pomiędzy obywatelstwem a narodowością; – wymienić konstytucyjne prawa i obowiązki obywatela RP; – wyjaśnić, jaki wpływ ma państwo na kształtowanie więzi narodowych.
| – porównać różne sposoby nabywania obywatelstwa polskiego; – uzasadnić konieczność przestrzegania cnót/wartości obywatelskich we współczesnym państwie demokratycznym; – przedstawić konsekwencję odrzucenia wartości w życiu publicznym. | – zaprezentować* wzorzec obywatela polskiego; wybór postaci uzasadnić, odwołując się do jego cnót, postaw, działań, osiągnięć. |
3. Czym jest patriotyzm? | – podać przykłady postaw patriotycznych i działań na rzecz dobra Ojczyzny; – podać przykłady postaw patriotycznych wśród współczesnej młodzieży. | – wyjaśnić pojęcie patriotyzm; – wymienić przejawy patriotyzmu lokalnego i gospodarczego.
| – uzasadnić potrzebę patriotyzmu we współczesnym świecie; – porównać postawy patriotyczne dawniej i dzisiaj.
| – wskazać zalety i wady postaw określanych jako patriotyzm gospodarczy; – wskazać zalety i wady postaw uznawanych współcześnie za przejawy patriotyzmu, np. kibicowanie na zawodach sportowych.
| – podjąć na forum szkoły lub środowiska lokalnego działania służące propagowaniu postaw patriotycznych [zaplanować, aktywnie uczestniczyć]; – podjąć działania sprzyjające rozwojowi lokalnej społeczności [zaplanować, aktywnie uczestniczyć]. |
4. Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce | – podać przykłady mniejszości etnicznych i narodowych we współczesnej Polsce; – wymienić podstawowe grupy cudzoziemców przebywających w Polsce.
| – wymienić podstawowe prawa przysługujące mniejszościom narodowym i etnicznym w Polsce, – wyjaśnić pojęcie Polonia, – odczytać z mapy, gdzie znajdują się największe skupiska mniejszości etnicznych i narodowych w Polsce; – odczytać z mapy, gdzie współcześnie znajdują się największe skupiska Polonii. | – wymienić zamieszkujące Polskę mniejszości narodowe i etniczne, oraz grupę posługującą się językiem regionalnym; – wyjaśnić, na czym polega różnica pomiędzy mniejszościami narodowymi i etnicznymi w Polsce a cudzoziemcami; – wyjaśnić, na czym polega różnica pomiędzy pojęciami: imigranci i uchodźcy; – wymienić podstawowe prawa przysługujące uchodźcom w Polsce; – wymienić związki łączące Polonię z Polską.
| – wyjaśnić, na czym polega różnica pomiędzy mniejszością narodową a mniejszością etniczną; – wymienić kryteria, które decydują w Polsce o uznaniu danej społeczności za mniejszość narodową lub etniczną; – wymienić główne czynniki, które zadecydowały o powstaniu Polonii; – uzasadnić konieczność szczególnej ochrony prawnej mniejszości narodowych i etnicznych. | – zaprezentować* historię, kulturę, formy organizacji wybranej mniejszości narodowej lub etnicznej w Polsce |
5. Tolerancja i przejawy ksenofobii | – podać przykłady / rozpoznać przejawy ksenofobii, w tym rasizmu, szowinizmu i antysemityzmu; – rozpoznać postawy tolerancyjne i braku tolerancji. | – wyjaśnić pojęcia: ksenofobia, rasizm, szowinizm; – wyjaśnić pojęcie tolerancja; – odróżnić postawę tolerancyjną od postawy bezkrytycznej akceptacji; – podać przykłady stereotypów.
| – wyjaśnić pojęcie stereotyp; – wymienić cechy stereotypu; – wyjaśnić, w jaki sposób można przeciwstawiać się przejawom ksenofobii, w tym szowinizmowi i antysemityzmowi. – porównać postawę patriotyczną i nacjonalistyczną; – uzasadnić słuszność postawy tolerancyjnej. | – uzasadnić potrzebę przeciwstawiania się przejawom ksenofobii, w tym szowinizmowi i antysemityzmowi; – przedstawić społeczne konsekwencje stereotypizacji.
| – podjąć na forum szkoły lub środowiska lokalnego działania sprzyjające kształtowaniu postawy otwartości, akceptacji i tolerancji wobec odmienności etnicznych, religijnych i kulturowych.
|
Podsumowanie i test |
|
|
|
|
|
1. Państwo i demokracja | – podać przykłady działań władzy państwowej; – wymienić podstawowe cechy państwa; – wymienić nazwy współczesnych reżimów politycznych [demokracja, autorytaryzm, totalitaryzm]. | – wyjaśnić, co to znaczy, że państwo jest suwerenne; – wymienić podstawowe funkcje państwa; – podać przykłady realizacji zasady przedstawicielstwa; – wymienić podstawowe cechy państwa demokratycznego.
| – – wymienić podstawowe formy demokracji bezpośredniej; – wyjaśnić, czym się różni demokracja bezpośrednia od pośredniej; – wymienić korzyści, jakie daje obywatelom ustrój demokratyczny; – wymienić podstawowe cechy autorytaryzmu i totalitaryzmu; – dopasować działania władzy państwowej do poszczególnych funkcji państwa; – wyjaśnić, na czym polega różnica pomiędzy monarchią a republiką. | – wskazać wady i zalety demokracji bezpośredniej i pośredniej; – wskazać na mapie Europy monarchie i republiki; – podać przykłady współczesnych państwa autorytarnych; – podać przykłady współczesnych i historycznych państw totalitarnych.
| – zaprezentować* sytuację człowieka w państwie totalitarnym – porównać pozycję obywatela w państwie demokratycznym oraz państwie autorytarnym i totalitarnym. |
2. Polska państwem demokratycznym | – wymienić główne rodzaje władzy państwowej; – wymienić organy władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej w Polsce; – podać nazwę ustawy zasadniczej. | – wymienić podstawowe zasady ustroju Polski; – wyjaśnić, na czym polega zasady: konstytucjonalizmu, przedstawicielstwa i trójpodziału władzy; – wymienić źródła powszechnie obowiązującego prawa w Polsce; – wymienić szczególne cechy konstytucji.
| – wymienić rozdziały Konstytucji RP; – wyjaśnić, czym zajmuje się Trybunał Konstytucyjny; – wyjaśnić, czym jest preambuła; – wyjaśnić, na czym polegają zasady: pluralizmu politycznego, republikańskiej formy rządu, państwa prawa; – wymienić wartości, do których odwołuje się preambuła Konstytucji; – odszukać w Konstytucji RP przepisy dotyczące wskazanych kwestii; – wyjaśnić, czego dotyczyły referenda ogólnokrajowe przeprowadzone po 1989 roku.
| – wyjaśnić, jakich spraw może dotyczyć referendum ogólnokrajowe; – dokonać interpretacji przepisu Konstytucji RP dotyczącego referendum ogólnokrajowego; – przedstawić główne zasady nowelizacji Konstytucji RP.
| – wyjaśnić, dlaczego zasady konstytucjonalizmu, przedstawicielstwa, trójpodziału władzy, pluralizmu politycznego, państwa prawa są fundamentem ustroju demokratycznego; – wskazać wady i zalety republikańskiej formy rządów; – przedstawić historię polskiego konstytucjonalizmu. |
3. Sejm i Senat RP | – wymienić organy władzy ustawodawczej; – wymienić główną funkcję Sejmu i Senatu; – określić, z kogo składa się Sejm i Senat; – podać zasadę zgodnie, z którą formowany jest Sejm i Senat; – podać przykład partii politycznej działającej w Polsce.
| – określić, z ilu posłów składa się Sejm, a z ilu Senat; – wymienić najważniejsze kompetencje Sejmu i Senatu; – wyjaśnić, na czym polega zasada przedstawicielstwa; – wyjaśnić, w jaki sposób podejmowane są decyzje w Sejmie i Senacie; – wymieć zasady, według, których odbywają się wybory do Sejmu i Senatu; – wymienić partie polityczne, których przedstawiciele zasiadają w Sejmie bieżącej kadencji.
| – określić, z kogo składa się Zgromadzenie Narodowe; – podać przykład sytuacji, w której Sejm i Senat obradują jako Zgromadzenie Narodowe; – wyjaśnić zasady, według, których odbywają się wybory do Sejmu i Senatu; – wyjaśnić pojęcie immunitet; – wymienić główne etapy procesu ustawodawczego; – wyjaśnić, co jest głównym celem działalności partii politycznej.
| – porównać zasady wyborów do Sejmu i Senatu; – porównać rolę Sejmu i Senatu w procesie ustawodawczym; – wyjaśnić, jaką rolę w procesie ustawodawczym posiada Prezydent RP; – wyjaśnić pojęcia: mandat, komisje sejmowe, Prezydium Sejmu, Konwent Seniorów, – wyjaśnić, jakie znaczenie w państwie demokratycznym ma aktywność wyborcza obywateli; – wskazać skutki, jakie niesie dla państwa i społeczeństwa niska frekwencja wyborcza.
| – zaprezentować* wybraną polską partię polityczną [struktura organizacyjna, program, działalność, wartości]. |
4. Prezydent i Rada Ministrów | – wymienić organy władzy wykonawczej w Polsce; – podać imię i nazwisko urzędującej głowy państwa oraz Prezesa Rady Ministrów; – określić sposób powoływania Prezydenta RP; – podać przykład uprawnienia Prezydenta RP. | – przedstawić główne zasady wyboru Prezydenta RP; – wymienić podstawowe kompetencje Prezydenta RP; – wymienić podstawowe kompetencje Rady Ministrów. | – uporządkować kompetencje Prezydenta RP [polityka wewnętrzna, polityka zagraniczna]; – omówić główne zasady procedury tworzenia rządu; – przedstawić podstawowe fakty dotyczące życiorysu politycznego urzędującej głowy państwa oraz Prezesa Rady Ministrów. | – wyjaśnić, na czym polega kontrola polityczna Sejmu nad Radą Ministrów; – wyjaśnić na czym polega zasada kontrasygnaty; – przedstawić główne zadania wskazanych ministerstw; – wymienić Prezydentów RP po 1989 r.
| – zaprezentować* zadania i zakres działań wybranego ministerstwa; – na podstawie zgromadzonych informacji, wyjaśnić, w jaki sposób działania wskazanych ministerstw wpływają na życie przeciętnej polskiej rodziny. |
5. Sądy i trybunały | – podać przykłady spraw, z którymi człowiek może zwrócić się do sądu; – wymienić rodzaje sądów w Polsce.
| – wymienić główne zasady postępowania sądowego; – wymienić nazwy trybunałów działających w Polsce; – określić główne zadanie Trybunału Konstytucyjnego; – wyjaśnić, czym zajmują się sądy administracyjne. | – rozpoznać główne zasady postępowania sądowego, – wyjaśnić, na czym polega zasada niezależności sądów; – wyjaśnić, na czym polega zasada niezawisłości sędziów; – wyjaśnić, jaką rolę pełnią sędziowie w procesie sądowym; – wymienić strony postępowania sądowego [postepowanie karne i cywilne]. | – wymienić zasady gwarantujące niezawisłość sędziów, – wyjaśnić, znaczenie zasady dwuinstancyjności postępowania sądowego; – wyjaśnić, w jaki sposób realizowana jest zasada dwuinstancyjności postępowania sądowego, – wyjaśnić rolę Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu dla ochrony zasady państwa prawa. | – omówić strukturę i hierarchię sądów w Polsce; – zaprezentować strukturę organizacyjną sądu rejonowego; – zająć stanowisko w sprawie roli ławników w procesie sądowym [zbudować argumenty i kontrargumenty]. |
6. Organizacje pozarządowe | – podać przykłady organizacji pozarządowych; – podać przykłady działań wolontariuszy.
| – podać przykłady realizacji prawa do swobodnego zrzeszania się; – odszukać przykłady stowarzyszeń i fundacji działających w swoim środowisku lokalnym; – podać przykłady działań podejmowanych przez związki zawodowe; – wymienić cechy wolontariatu. | – wyjaśnić pojęcia: fundacja i stowarzyszenie; – wyjaśnić, jak rolę pełnią związki zawodowe; – uzasadnić konieczność angażowania się w działania organizacji pozarządowych; – przedstawić korzyści wynikające z pracy w wolontariacie; – wymienić główne organizacje młodzieżowe działające w Polsce. | – wyjaśnić, jaką rolę w państwie demokratycznym odgrywa zasada swobodnego zrzeszania się; – wyjaśnić różnicę pomiędzy fundacją a stowarzyszeniem; – wyjaśnić, czym jest organizacja pożytku publicznego i w jaki sposób można wspomóc jej działalność. | – aktywnie uczestniczyć w działaniach na rzecz wspierania innych ludzi, rozwoju środowiska lokalnego [aktywność w organizacjach pozarządowych, praca w wolontariacie]; – zaprezentować* wybraną organizację pozarządową [misja, wartości, cele, formy działania, struktura organizacyjna, znaczenie dla środowiska]; – przedstawić historię NSZZ ”Solidarność”; – zaplanować działalność i strukturę organizacyjną dowolnego stowarzyszenia. |
7. Media i opinia publiczna | – podać przykłady środków masowego przekazu; – podać przykłady pracy dziennikarzy; – odszukać w środkach masowego przekazu przykłady reklam. | – podać główne cechy środków masowego przekazu; – podać główne cechy opinii publicznej; – wymienić główne funkcje mediów; – podać przykłady mediów społecznościowych; – odczytać, zilustrowane w prostej formie, wyniki wskazanego sondażu opinii publicznej; – wymienić główne funkcje reklamy.
| – odczytać cel wskazanej kampanii społecznej; – wskazać pozytywne i negatywne aspekty funkcjonowania mediów społecznościowych; – wymienić główne zasady etyki dziennikarskiej; – odszukać w tekście publicystycznym fakty i opinie; – wymienić podstawowe sposoby perswazji / manipulacji stosowane w mediach. | – dostrzec środki perswazji / manipulacji zastosowane we wskazanej reklamie; – wyjaśnić, jaką rolę pełni opinia publiczna [sondaże opinii publicznej] w państwie demokratycznym; – uzasadnić konieczność przestrzegania zasad etyki dziennikarskiej; – odszukać przykłady łamania etyki dziennikarskiej; – uzasadnić konieczność oddzielania faktów od opinii. | – wyjaśnić, w jaki sposób należy strzec się przed manipulacją stosowaną w reklamach; – dokonać krytycznej analizy wybranej reklamy; – zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] kampanię reklamową [kampanię społeczną]. |
Podsumowanie i test |
|
|
|
|
|
1. Organizacje międzynarodowe | – rozwinąć skrót ONZ; – rozwinąć skrót NATO; – podać przykłady działań podejmowanych przez ONZ; – podać przykłady działań podejmowanych przez NATO. | – wymienić, główne cele i zadania ONZ; – wymienić główne cele i zadania NATO; – rozpoznać przejawy realizacji przez państwo polityki zagranicznej; – wymienić główne organy ONZ. | – wyjaśnić, jaką rolę pełnią ambasadorzy i konsulowie; – wyjaśnić, jakie są główne cele polityki zagranicznej państwa; – określić, kiedy powstało ONZ i kiedy powstało NATO; – wyjaśnić, czym zajmuje się Rada Bezpieczeństwa ONZ; -wyjaśnić pojęcie misja pokojowa ONZ, – wymienić przykłady aktywności Polski w ONZ i NATO.
| – wyjaśnić, czym różni się ONZ od innych organizacji międzynarodowych; – wyjaśnić, jaka rolę odgrywa NATO w polityce obronnej państwa polskiego; – wymienić nazwy, innych niż ONZ i NATO, organizacji międzynarodowych, do których należy Polska. | – zaprezentować* wybraną misję pokojową ONZ, w której brały udział/biorą wojska polskie [cele, zadania, historia misji, charakterystyka konfliktu, udział wojsk polskich, geografia polityczna], – wskazać na mapie państwa członkowskie NATO. |
2. Unia Europejska | – wymienić rok, w którym Polska przystąpiła do Unii Europejskiej; – wymienić państwa sąsiadujące z Polską, które należą do Unii Europejskiej.
| – określić, kiedy i gdzie podpisano traktat o powstaniu Unii Europejskiej; – wymienić imiona i nazwiska Ojców założycieli zjednoczonej Europy; – wymienić główne przyczyny integracji europejskiej, – wymienić główne zasady funkcjonowania Unii Europejskiej; .
| – wymienić główne etapy integracji europejskiej; – wskazać na mapie państwa członkowskie Unii Europejskiej; – odszukać informacje o życiorysie politycznym Ojców założycieli zjednoczonej Europy; – wyjaśnić główne zasady funkcjonowania Unii Europejskiej; – podać nazwy głównych organów Unii Europejskiej; – wymienić imiona i nazwiska Polaków pełniących ważne funkcje w instytucjach /organach Unii Europejskiej. | – podać podstawowe kompetencje głównych organów Unii Europejskiej, – przedstawić wady i zalety procesu integracji europejskiej, – zaprezentować sylwetki polityczne Polaków pełniących ważne funkcje w instytucjach /organach Unii Europejskiej. | – zaprezentować* wybrane problemy [osiągnięcia] Unii Europejskiej; – zaprezentować* wybrane państwa członkowskie Unii Europejskiej [historia, kultura, demografia, ekonomia, itp.] – zaplanować [zorganizować / aktywnie uczestniczyć] Dzień Europy w szkole. |
3. Polska w Unii Europejskiej | – podać przykłady praw/korzyści, które nabyli obywatele polscy po wejściu Polski do Unii Europejskiej, – podać rok, w którym Polska przystąpiła do Unii Europejskiej. | – wyjaśnić, w jaki sposób nabywa się obywatelstwo Unii Europejskiej, – wymienić prawa wynikające z obywatelstwa Unii Europejskiej, – wymienić nazwy funduszy unijnych, z których korzysta Polska.
| – podać informacje dotyczące głównych etapów integracji Polski z Unią Europejską [referendum ratyfikacyjne]; – podać przykłady wykorzystania funduszy unijnych; – wyjaśnić, na czym polega Europejski Rynek Wewnętrzny.
| – ocenić proces integracji Polski z Unią Europejską – przedstawić korzyści i zagrożenia; – wyjaśnić, na jakich zasadach funkcjonuje Strefa Schengen; – przedstawić korzyści wynikające z przynależności Polski do Strefy Schengen. | – zaprezentować* inwestycje gminne, finansowane ze środków unijnych; – zaprezentować* wybraną inicjatywę unijną dotyczącą młodzieży.
|
4. Problemy współczesnego świata | – wymienić przykłady ilustrujące proces globalizacji; – podać przykłady pomocy humanitarnej. | – wskazać, na podstawie mapy, państwa globalnej Północy i globalnego Południa; – wyjaśnić, na czym polega różnica pomiędzy państwami globalnej Północy i globalnego Południa; – podać przykłady globalizacji ekonomicznej i kulturowej współczesnego świata. | – podać przykłady ilustrujące dysproporcję rozwojową pomiędzy państwami globalnego Południa i globalnej Północy; – podać przykłady zależności pomiędzy państwami globalnej Północy i globalnego Południa; – uzasadnić konieczność udzielania pomocy humanitarnej. | – podać przyczyny dysproporcji rozwojowych współczesnego świata; – wymienić korzyści i zagrożenia wynikające z procesu globalizacji; – wyjaśnić, dlaczego pomoc dla państw biednego Południa jest często nieskuteczna; – wyjaśnić pojęcia Grupa G7. | – zaprezentować* działania wybranej organizacji pozarządowej zajmującej się udzielaniem pomocy humanitarnej; – zorganizować debatę / dyskusję [wziąć aktywny udział w debacie / dyskusji] dotyczącą sposobów udzielania efektywnej pomocy społecznościom globalnego Południa; – zaprezentować* problemy wybranego państwa globalnego Południa. |
5. Konflikty zbrojne na świecie | – podać przykłady działań terrorystycznych; – podać przykłady konfliktów międzynarodowych. | – podać przykłady organizacji międzynarodowych zajmujących się rozwiązywaniem konfliktów i walką z terroryzmem; – wymienić skutki długotrwałych konfliktów międzynarodowych. | – na wybranych przykładach przedstawić przyczyny współczesnych konfliktów międzynarodowych; – wymienić skutki rozwoju terroryzmu we współczesnym świecie; – wymienić cechy ludobójstwa.
| – przedstawić różne rodzaje terroryzmu; – wyjaśnić, dlaczego walka z terroryzmem jest trudna i często nieskuteczna. | – zaprezentować* wybrany konflikt międzynarodowy [lokalizacja konfliktu na mapie, strony konfliktu, przyczyny i formy konfliktu, sposoby rozwiązania sporu]. |
Podsumowanie i test |
|
|
|
|
|
Wymagania edukacyjne z przedmiotu edukacja dla bezpieczeństwa klasa VIII
Program nauczania edukacji dla bezpieczeństwa w szkole
podstawowej wydawnictwo Nowa Era Żyję i działam bezpiecznie
l.p. Dział Wymagania na poszczególne oceny
dopuszczający dostateczny dobry Bardzo dobry celujący
Rozdział I Bezpieczeństwo państwa
1.
Bezpieczny obywatel,
bezpieczny naród,
bezpieczne państwo – definiuje bezpieczeństwo jako stan i jako proces – wymienia podmioty odpowiadające za
bezpieczeństwo kraju
i jego obywateli – wymienia rodzaje bezpieczeństwa – wymienia rodzaje i dziedziny bezpieczeństwa państwa – definiuje pojęcia ochrony i obrony narodowej – wyjaśnia misję Sił Zbrojnych RP, ich rolę, podstawowe zadania w systemie obronności państwa oraz strukturę i uzbrojenie
2.
Bezpieczeństwo Polski
w stosunkach
międzynarodowych – opisuje geopolityczne położenie Polski – omawia wybrane aspekty tego położenia dla bezpieczeństwa narodowego – wymienia wybrane zagrożenia dla bezpieczeństwa we współczesnym świecie – opisuje rolę organizacji międzynarodowych w zapewnieniu bezpieczeństwa Polski – potrafi podać przykłady
misji pokojowych w
których brali udział Polacy – wymienia przykłady polskiej aktywności na rzecz zachowania bezpieczeństwa (w ONZ, OBWE, NATO) – wymienia wybrane zagrożenia dla bezpieczeństwa Polski – omawia historyczną ewolucję modelu bezpieczeństwa Polski – potrafi omówić najważniejsze cele głównych organizacji międzynarodowych do
których należy Polska
Rozdział II Postępowanie w sytuacjach zagrożeń
3.
Źródła zagrożeń – wymienia przykłady nadzwyczajnych zagrożeń – wymienia numery alarmowe w
Polsce i przypisuje
je
odpowiednim służbom – omawia sposoby przeciwdziałania zagrożeniom – wymienia podmioty działające na rzecz zwalczania skutków zagrożeń i tworzące system ratownictwa w Polsce – dokonuje podziału zagrożeń ze względu na
źródło ich pochodzenia – poszczególnym podmiotom ratowniczym przypisuje odpowiednie zadania
4.
Ostrzeganie
o zagrożeniach
i alarmowanie – rozróżnia sygnały alarmowe – omawia sposób ogłaszania i odwołania alarmów – wymienia rodzaje komunikatów ostrzegawczych – wymienia środki alarmowe
podstawowe i zastępcze – wymienia sposoby przeciwdziałania panice – opisuje sposób zachowania się ludności po ogłoszeniu alarmu lub wydaniu komunikatu ostrzegawczego – charakteryzuje działanie i zadania systemu wykrywania skażeń i alarmowania
5.
Ewakuacja
– wyjaśnia termin
„ewakuacja” i omawia jej
znaczenie
– opisuje sposób zachowania
się podczas ewakuacji
z budynku
– omawia szkolną
instrukcję ewakuacji
– uzasadnia znaczenie
przeciwdziałania panice
i podporządkowania się
poleceniom służb
ratowniczych
– opisuje sposób
zaopatrywania w wodę
i żywność podczas
ewakuacji
– rozpoznaje znaki
ewakuacyjne
i informacyjne
– omawia zasady ewakuacji
ludności i zwierząt
z terenów zagrożonych
– rozróżnia rodzaje i stopnie
ewakuacji
6.
Zagrożenia pożarowe
– rozpoznaje znaki ochrony
przeciwpożarowej
– wymienia główne
przyczyny pożarów
– opisuje zasady
postępowania po
dostrzeżeniu pożaru
– opisuje sposób obsługi
gaśnic i hydrantu
wewnętrznego
– omawia przeznaczenie
podręcznego sprzętu
gaśniczego i jego
rozmieszczenie np.
w szkole
– wyjaśnia, jak gasić
zarzewie ognia i odzież
płonącą na człowieku
– wie jak się zachować
podczas zapalenia oleju na
patelni
7.
Zagrożenia
powodziowe
– wymienia główne
przyczyny powodzi
i potrafi je opisać
– wymienia zadania
pa
ństwa w zakresie
ochrony
przeciwpowodziowej
– wyjaśnia, jak należy się
zachowywać w czasie
powodzi
– wymienia na czym
polega ochrona
przeciwpowodziowa
– planuje niezbędne zapasy,
które powinien zgromadzić
dla swojej rodziny, aby
przetrwać kilka dni
w sytuacji kryzysowej
– uzasadnia bezwzględny
nakaz stosowania się do
polece
ń służb
ratowniczych i
sanitarnych w czasie
powodzi
– wie co należy zrobić
w czasie ewakuacji
– opisuje zasady
postępowania po
opadnięciu wód
powodziowych
– omawia pojęcie: stan
ostrzegawczy, stan alarmowy,
dekontaminacja, pogotowie
przeciwpowodziowe, alarm
powodziowy,
8.
Ekstremalne warunki
pogodowe
– wymienia pogodowe
zagrożenia dla
bezpiecze
ństwa człowieka
– omawia sposoby ochrony
przed niszczącymi
skutkami upałów, wichury
i gwałtownych burz
– opisuje praktyczne
sposoby przeciwdziałania
zagrożeniom podczas
intensywnych opadów
śniegu oraz ekstremalnie
niskich temperatur
– potrafi
scharakteryzować
zagrożenia i zasady
postępowania podczas:
●intensywnych opadów
śniegu
●ekstremalnie niskich
temperatur
●upałów
●wichur
●gwałtownych burz
9.
Wypadki i katastrofy
komunikacyjne.
Uwolnienie
niebezpiecznych
substancji
chemicznych
– wymienia główne
przyczyny wypadków
komunikacyjnych
– opisuje zasady zachowania
się po uwolnieniu
substancji toksycznych
– opisuje zagrożenia
towarzyszące
wypadkom
– omawia sposoby
zapewnienia
bezpiecze
ństwa
poszkodowanym,
ratownikowi, osobom
postronnym na
miejscu zdarzenia
– wymienia czynności, które
należy wykonać, aby
ocenić sytuację na miejscu
– opisuje zasady kodowania
informacji na tablicach
ADR
– omawia podstawowe
zasady postępowania
ratownika w miejscu
zdarzenia (wypadek
komunikacyjny)
– omawia sposób
funkcjonowania systemu
segregacji rannych
TRIAGE
zdarzenia, i stosuje tę
wiedzę w praktyce
– wyjaśnia znaczenie
terminów, kolizja,
katastrofa, wypadek
10.
Zagrożenia
terrorystyczne
– definiuje pojęcie terroryzm
– wyjaśnia konieczność
powiadamiania służb
porządkowych (policji,
straży miejskiej)
o podejrzanie
zachowujących się
osobach lub podejrzanych
przedmiotach
zauważonych w miejscach
publicznych
– opisuje zasady
zachowania się na
wypadek:
● strzelaniny
● znalezienia się
w sytuacji zakładniczej
– zna główne przyczyny
terroryzmu
– opisuje zasady zachowania
się na wypadek:
●ataku bombowego
●ataku gazowego
●otrzymania podejrzanej
przesyłki
– wymienia najczęstsze akty
terroru
– omawia genezę i formy
współczesnych aktów
terroru
11.
Próbna ewakuacja
– wyjaśnia ogólne
zasady postępowania
po ogłoszeniu
ewakuacji
– rozpoznaje znaki
ewakuacyjne,
informacyjne i ochrony
przeciwpożarowej
– prawidłowo wykonuje
nakazane czynności
– wykazuje troskę
o bezpiecze
ństwo własne
i innych osób
– zachowuje spokój
i opanowanie
– omawia treść
szkolnej instrukcji
ewakuacji
Rozdział III Podstawy pierwszej pomocy
12.
Podstawowe
wiadomości z zakresu
pierwszej pomocy
– wyjaśnia termin „pierwsza
pomoc”
– określa prawny i moralny
obowiązek niesienia
pomocy poszkodowanym
– wyjaśnia pojęcie „stan
nagłego zagrożenia
zdrowotnego”
– wyjaśnia znaczenie czasu
podczas udzielania
pierwszej pomocy
– opisuje przyczyny
i okoliczności prowadzące
do szybkiego pogorszenia
stanu zdrowia lub
zagrożenia życia
– zna główne stany nagłego
zagrożenia zdrowotnego
– wyjaśnia rolę układów:
krążenia, nerwowego,
oddechowego
w utrzymaniu
podstawowych funkcji
życiowych
– wyjaśnia różnice pomiędzy nr
112 a 999, 998, 997
– prawidłowo wskazuje i
uzasadnia Triage, podaje
przykłady
– formułuje złożony opis
zdarzenia oraz wskazuje
prawidłowy przebieg
postępowania na miejscu
zdarzenia
13.
Postępowanie
w miejscu zdarzenia – demonstruje bezpieczny sposób zdejmowania rękawiczek jednorazowych – podaje numery alarmowe
wraz z ich prawidłowym
przyporządkowaniem – poprawnie konstruuje komunikat wzywający pomoc fachową – wskazuje sposób zabezpieczenia się ratownika w kontakcie z poszkodowanym – podaje przykład aplikacji na telefon pomocnej w udzielaniu pierwszej pomocy – opisuje wybrane sposoby transportu osób
przytomnych
i nieprzytomnych – wymienia czynności, które na miejscu zdarzenia należy podjąć w trosce o bezpieczeństwo: świadka, ratownika, poszkodowanych, miejsca zdarzenia i pozostałych osób – wyjaśnia różnice pomiędzy nr 112 a 999, 998, 997 – prawidłowo wskazuje i uzasadnia Triage, podaje przykłady – formułuje złożony opis zdarzenia oraz wskazuje prawidłowy przebieg postępowania na miejscu
zdarzenia
14.
Pomoc osobie
nieprzytomnej – wyjaśnia pojęcie „nagłe zatrzymanie krążenia” – ocenia stan świadomości
poszkodowanego – umiejętnie stosuje folię
NRC – ocenia bezpieczeństwo miejsca wypadku – udrażnia drogi oddechowe (rękoczynem czoło– żuchwa) – ocenia stan poszkodowanego wg schematu ABC – układa poszkodowanego nieprzytomnego, ale – wyjaśnia mechanizm niedrożności dróg oddechowych u osoby nieprzytomnej – potrafi przeprowadzić wywiad SAMPLE – sprawdza, czy
poszkodowany oddycha – wymienia objawy utraty
przytomności – wymienia ogniwa łańcucha
przeżycia
oddychającego, w pozycji
bezpiecznej – wymienia główne
przyczyny omdlenia – opisuje ogniwa łańcucha
przeżycia – zapewnia poszkodowanemu ochronę termiczną – wyjaśnia, kiedy można zastosować odwrócony schemat CAB – udziela pierwszej pomocy
w przypadku omdlenia – charakteryzuje objawy
zwiastujące omdlenie
15.
Resuscytacja
krążeniowo-
-oddechowa – wymienia warunki i czynniki zapewniające realizację RKO na wysokim poziomie skuteczności – stosuje środki ochrony osobistej podczas
wykonywania RKO – omawia algorytm ratowniczy RKO u dorosłych i dzieci – wymienia objawy NZK – zna przyczyny NZK – definiuje pojęcie „resuscytacja krążeniowo- oddechowa” – przedstawia zalety zastosowania AED w akcji ratowniczej – wymienia prawdopodobne miejsca usytuowania AED
w bliskiej okolicy – opisuje znaczenie RKO w akcji ratowniczej – opisuje działanie i obsługę automatycznego defibrylatora zewnętrznego – wykorzystuje AED w praktyce – wykonuje pełen cykl RKO na manekinie dorosłego
i niemowlęcia
(samodzielnie i w parze)
16.
Apteczka pierwszej
pomocy – omawia przeznaczenie i podstawowe typy apteczek pierwszej pomocy – wylicza przedmioty wchodzące w skład apteczki pierwszej pomocy: ●samochodowej
●turystycznej
●domowej – proponuje improwizowane środki opatrunkowe, zależnie od rodzaju zranienia – opisuje zasady doboru i przechowywania składników apteczki pierwszej pomocy
17.
Tamowanie
krwotoków
– stosuje rękawiczki
ochronne podczas
opatrywania ran
– bezpiecznie zdejmuje
rękawiczki ochronne
– wyjaśnia pojęcia: rana,
krwotok, opatrunek
uciskowy, opatrunek
osłaniający
– wymienia rodzaje
krwotoków
i charakteryzuje je
– wykonuje w obrębie
ko
ńczyny opatrunki
uciskowe i osłaniające
– wie kiedy może
zastosować
opaskę uciskową
– opisuje schemat
udzielania pierwszej
pomocy przy
krwotokach
– opisuje zasady
zachowania się w
sytuacji zagrożenia
przy użyciu broni
konwencjonalnej
(uciekaj, schowaj się,
walcz)
– wykonuje opatrunek
zależnie od miejsca
zranienia (inne niż
ko
ńczyna)
– demonstruje sposób
tamowania
krwotoku z nosa
– wykonuje opatrunek z
ciałem obcym w ranie
– zakłada opaskę
uciskową
– wskazuje różnice między
krwotokiem tętniczym a
żylnym
18.
Złamania
i zwichnięcia
– zakłada temblak
– podaje przykłady
zapobiegania urazom
– omawia zasady
postępowania w przypadku
podejrzenia urazów
kręgosłupa
– wyjaśnia pojęcia:
złamanie, zwichnięcie,
skręcenie
– omawia i stosuje
zasady doraźnego
unieruchomienia kości
i stawów
w domu, w pracy, podczas
rekreacji i w sporcie
– omawia typowe
objawy złama
ń,
zwichnięć i skręce
ń
– opisuje najczęstsze
okoliczności urazów
kręgosłupa
– opisuje rodzaje
złama
ń
– udziela pomocy
poszkodowanemu
w przypadku złama
ń,
zwichnięć i skręce
ń
(ćwiczenia praktyczne)
19.
Oparzenia
i odmrożenia
– demonstruje sposób
schładzania oparzonej
ko
ńczyny
– omawia zasady
postępowania
ratowniczego w
przypadkach:
●oparze
ń termicznych
– omawia sposób
postępowania
w przypadku zapalenia
oleju w kuchni
– wyjaśnia pojęcia:
oparzenie, udar
słoneczny, udar cieplny,
odmrożenie,
wychłodzenie
– omawia zasady
postępowania
ratowniczego w
przypadkach:
●oparze
ń termicznych
●oparze
ń środkami
chemicznymi
●wychłodzenia organizmu
i odmrożeń
– proponuje skuteczne
sposoby zapobiegania
oparzeniom, ze
szczególnym
uwzględnieniem
środowiska domowego
i małych dzieci
– wymienia czynniki
sprzyjające wychłodzeniu
– omawia stopnie oparze
ń i
odmrożeń i potrafi je
scharakteryzować
– charakteryzuje sposób oceny
rozległości oparze
ń u
dorosłego i dziecka
20.
Inne groźne
przypadki – omawia sposoby zapewnienia bezpieczeństwa ratownika w wypadkach: ●zadławienia ●zawału serca ●udaru mózgu ●napadu padaczkowego ●ciała obcego w oku ●zatrucia ●tonięcia ●porażenia prądem ●ukąszenia ●użądlenia – wie jakie są przyczyny: ●zadławienia ●zawału serca ●udaru mózgu ●napadu padaczkowego ●ciała obcego w oku ●zatrucia ●tonięcia ●porażenia prądem ●ukąszenia ●użądlenia – omawia objawy w przypadkach: ●zadławienia ●zawału serca ●udaru mózgu ●napadu padaczkowego ●ciała obcego w oku ●zatrucia ●tonięcia ●porażenia prądem ●ukąszenia ●użądlenia – omawia i stosuje w praktyce sposób udzielania pierwszej pomocy w przypadkach: ●zadławienia ▪ omawia schemat postępowania w przypadku zadławienia ▪ wykonuje na manekinie rękoczyny ratunkowe w przypadku zadławienia
▪ wymienia przykłady
działań
zapobiegających
zadławieniu
u małych dzieci
●zawału serca
●udaru mózgu
●napadu padaczkowego
●ciała obcego w oku
●zatrucia
●tonięcia
●porażenia prądem
●ukąszenia
●użądlenia
Rozdział IV Kształcenie postaw obronnych
21.
Terenoznawstwo – wyznacza kierunki stron świata przy pomocy GPS – określa przybliżoną odległość przebytej drogi na podstawie parokroków lub upływającego czasu marszu – umie zorientować mapę i
wskazać na niej własne
miejsce stania – wyznacza kierunki stron świata przy pomocy kompasu/ busoli – umie zaplanować i obliczyć drogę marszu (czas, odległość) – orientuje się w terenie według: położenia Słońca, Gwiazdy Polarnej, charakterystycznych przedmiotów terenowych (natura/ budowle) – umie zaplanować i obliczyć drogę marszu (czas, odległość)
22.
Cyberbezpieczeństw
o w wymiarze
wojskowym – wyjaśnia znaczenie pojęcia cyberbezpieczeństw a – proponuje efektywne sposoby zapobiegania atakom na cyberbezpieczeństwo i minimalizacji ich skutków – wymienia główne zagrożenia dla cyberbezpieczeństwa – opisuje przykłady ataków na cyberbezpieczeństwo – opisuje miejsce cyberbezpieczeństwa w systemie bezpieczeństwa państwa – opisuje zadania Wojsk
Obrony Cyberprzestrzeni
23.
Przygotowanie do
szkolenia strzeleckiego
– wyjaśnia zasady efektywnego
posługiwania się bronią
strzelecką
– zasada BLOS (broń/ lufa/
otoczenie/ spust)
– identyfikuje podstawowe
części składowe broni:
• krótkiej – pistolet/ rewolwer
• długiej – karabin
• śrutowej – strzelba
– opisuje ułożenie ciała w
podstawowych postawach
strzeleckich (zależnie od
dyscypliny i konkurencji)
– opisuje zasady zgrywania
podstawowych rodzajów
przyrządów celowniczych
(otwarte, zamknięte,
optyczne)
– wylicza zasady bezpiecznego
posługiwania się bronią
strzelecką (odpięcie
magazynka, brak kontaktu ze
spustem, przeładowanie, lufa
skierowana w bezpieczne
miejsce, strzał kontrolny,
wskaźnik bezpieczeństwa,
pudełko – futerał
transportowy lub kabura)
– prawidłowo składa się do
strzału, reguluje oddech
i ściąga język spustowy
Uwagi dotyczące oceniania na każdym poziomie wymagań: – aby uzyskać kolejną, wyższą ocenę, uczeń musi opanować zasób wiedzy i umiejętności z poprzedniego poziomu – uczeń jest zobowiązany doskonalić umiejętność pierwszej pomocy przedmedycznej
Kryteria oceniania zostały opracowane na podstawie programu nauczania edukacji dla bezpieczeństwa Nowa Era autora Jarosława Słomy
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z WF DLA KLASY VIII SZKOŁY PODSTAWOWEJ- WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
W klasie VIII szkoły podstawowej kontrolujemy i oceniamy następujące obszary aktywności ucznia:
1) POSTAWĘ UCZNIA I JEGO KOMPETENCJE SPOŁECZNE,
2) SYSTEMATYCZNY UDZIAŁ I AKTYWNOŚĆ W TRAKCIE ZAJĘĆ,3) ZDOLNOŚCI MOTORYCZNE
- wyjaśnia, jakie zmiany zachodzą w budowie ciała i sprawności fizycznej w okresie dojrzewania płciowego;
- wymienia testy i narzędzia do pomiaru sprawności fizycznej;
- wskazuje zastosowanie siatek centylowych w ocenie własnego rozwoju fizycznego.
- dokonuje pomiarów wysokości i masy ciała oraz samodzielnie interpretuje wyniki;
- wykonuje wybrane próby kondycyjnych i koordynacyjnych zdolności motorycznych;
- ocenia i interpretuje poziom własnej sprawności fizycznej;
- demonstruje zestaw ćwiczeń kształtujących wybrane zdolności motoryczne;
- demonstruje zestaw ćwiczeń kształtujących prawidłową postawę ciała.
4) UMIEJĘTNOŚCI RUCHOWE:
- wykonuje i stosuje w grze techniczne i taktyczne elementy gier: w koszykówce, piłce ręcznej i piłce nożnej: zwody, obronę „każdy swego”, w siatkówce: wystawienie, zbicie i odbiór piłki; ustawia się prawidłowo na boisku w ataku i obronie;
- uczestniczy w grach szkolnych i uproszczonych jako zawodnik i jako sędzia;
- planuje szkolne rozgrywki sportowe według systemu pucharowego i „każdy z każdym”;
- uczestniczy w wybranej formie aktywności fizycznej spoza Europy;
- wykonuje wybrane ćwiczenie zwinnościowo-akrobatyczne (np. stanie na rękach lub na głowie z asekuracją, przerzut bokiem, piramida dwójkowa lub trójkowa);
- planuje i wykonuje dowolny układ gimnastyczny;
- stosuje zasady samoasekuracji i asekuracji;
- potrafi zachować się w sytuacji wypadków i urazów w czasie zajęć ruchowych.
- opracowuje i wykonuje indywidualnie, w parze lub w zespole dowolny układ tańca z wykorzystaniem elementów nowoczesnych form aktywności fizycznej;
- wykonuje przekazanie pałeczki w biegu sztafetowym;
- diagnozuje własną, dzienną aktywność fizyczną, wykorzystując nowoczesne technologie (np. urządzenia monitorujące, aplikacje internetowe);
- przeprowadza rozgrzewkę w zależności od rodzaju aktywności.
5) WIADOMOŚCI:
- wyjaśnia, jakie zmiany zachodzą w budowie ciała i sprawności fizycznej w okresie dojrzewania płciowego;
- wymienia testy i narzędzia do pomiaru sprawności fizycznej;
- wskazuje zastosowanie siatek centylowych w ocenie własnego rozwoju fizycznego.
- omawia zmiany zachodzące w organizmie podczas wysiłku fizycznego;
- wskazuje korzyści wynikające z aktywności fizycznej w terenie;
- wskazuje możliwości wykorzystania nowoczesnych technologii do oceny dziennej aktywności fizycznej;
- charakteryzuje nowoczesne formy aktywności fizycznej (np. pilates, zumba, nordic walking);
- opisuje zasady wybranej formy aktywności fizycznej spoza Europy;
- wyjaśnia ideę olimpijską, paraolimpijską i olimpiad specjalnych.
- wymienia najczęstsze przyczyny oraz okoliczności wypadków i urazów w czasie zajęć ruchowych, omawia sposoby zapobiegania im;
- wskazuje zagrożenia związane z uprawianiem niektórych dyscyplin sportu.
- wskazuje te, na które może mieć wpływ;
- omawia sposoby redukowania nadmiernego stresu i radzenia sobie z nim w sposób konstruktywny;
- omawia konsekwencje zdrowotne stosowania używek i substancji psychoaktywnych w odniesieniu do podejmowania aktywności fizycznej;
- wymienia przyczyny i skutki otyłości oraz nieuzasadnionego odchudzania się i używania sterydów w celu zwiększenia masy mięśni;
- wyjaśnia wymogi higieny wynikające ze zmian zachodzących w organizmie w okresie dojrzewania.
6) KOMPETENCJE SPOŁECZNE
- aktywnie uczestniczy w zajęciach wychowania fizycznego,
- chętnie podejmuje dodatkową aktywność fizyczną w trakcie zajęć rekreacyjno-ruchowych,
- godnie reprezentuje szkołę w rozgrywkach i zawodach sportowych,
- charakteryzuje się wysokim poziomem kultury osobistej,
- nie sprawia trudności swoim zachowaniem w trakcie obowiązkowych i dodatkowych zajęć ruchowych,
- kulturalnie kibicuje w trakcie zawodów sportowych,
- buduje właściwe relacje z osobami z najbliższego otoczenia,
- jest świadomy swoich mocnych i słabych stron w odniesieniu do psychofizycznego rozwoju,
- kreatywnie poszukuje rozwiązania sytuacji problemowych,
- aktywnie współpracuje z innymi uczestnikami zajęć ruchowych,
- pomaga mniej sprawnym fizycznie,
- wspiera osoby niepełnosprawne intelektualnie i fizycznie.
WYMAGANIA PROGRAMOWE NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE SZKOLNE
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który:
- Systematycznie uczestniczy w obowiązkowych zajęciach z wychowania fizycznego oraz jest zawsze przygotowany do lekcji (posiada wymagany strój sportowy).
- Jest aktywny na lekcji. Rozwija własne uzdolnienia sportowe.
- Wykazuje zdyscyplinowanie w czasie trwania zajęć z wychowania fizycznego oraz przed i po ich zakończeniu (dotyczy pobytu w szatni).
- Dokładnie wykonuje ćwiczenia i zalecenia przekazywane przez nauczyciela, dba o bezpieczeństwo własne i kolegów.
- Ma godną naśladowania postawę koleżeńską i sportową, pomaga słabszym i mniej sprawnym uczniom.
- Wykonuje elementy nauczane zgodnie z programem nauczania na ocenę bardzo dobrą i celującą. Posiada umiejętności wykraczające poza program nauczania w danej klasie.
- Dokonuje oceny własnego rozwoju fizycznego.
- Osiąga wysoki poziom postępu w osobistym usprawnianiu.
- Wykazuje się dużym zakresem wiedzy na temat rozwoju fizycznego i motorycznego.
- Reprezentuje szkołę w Finale Wojewódzkim lub wielokrotnie w zawodach niższego szczebla.
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który:
- Systematycznie uczestniczy w obowiązkowych zajęciach z wychowania fizycznego oraz jest zawsze przygotowany do lekcji(posiada wymagany strój sportowy). Ø Jest aktywny na lekcji.
- Jest zdyscyplinowany w trakcie zajęć z wychowania fizycznego oraz przed i po ich zakończeniu (dotyczy pobytu w szatni).
- Dokładnie wykonuje ćwiczenia i zalecenia przekazywane przez nauczyciela, stosuje zasady bezpiecznej organizacji zajęć w stosunku do siebie i pozostałych ćwiczących.
- Ma godną naśladowania postawę koleżeńską i sportową (pomoc słabszym i mniej sprawnym).
- Wykonuje elementy nauczane zgodnie z programem nauczania na ocenę dobrą i bardzo dobrą.
- Systematycznie doskonali sprawność motoryczną i robi widoczne postępy. Ø Posiada dużą wiedzę na temat rozwoju fizycznego i motorycznego.
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który:
- Systematycznie uczestniczy w obowiązkowych zajęciach z wychowania fizycznego oraz jest przygotowany do lekcji (posiada wymagany strój sportowy). Ø Jest aktywny na lekcji.
- Wykazuje zdyscyplinowanie w czasie trwania zajęć z wychowania fizycznego oraz przed i po ich zakończeniu (dotyczy pobytu w szatni).
- Ma właściwą postawę koleżeńską i sportową.
- Wykonuje elementy nauczane na ocenę, co najmniej dostateczną lub dobrą.
- Uczeń robi postępy na miarę swoich możliwości.
- Mało angażuje się w życie sportowe klasy i szkoły.
- Wykazuje się dobrym zakresem wiedzy na temat rozwoju fizycznego i motorycznego.
Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który:
- Niesystematycznie uczestniczy w obowiązkowych zajęciach z wychowania fizycznego oraz nie zawsze jest przygotowany do lekcji (często nie posiada wymaganego stroju sportowego).
- Jest mało aktywny na lekcji i ma kłopoty z dyscypliną, wymaga dodatkowej interwencji wychowawczej prowadzącego zajęcia.
- Nauczane elementy wykonuje poprawnie na ocenę dobrą lub dostateczną.
- Nie bierze udziału w klasowych i szkolnych zawodach sportowych. Ø Nie uczęszcza na zajęcia sportowo – rekreacyjne.
- Wykazuje się przeciętnym zakresem wiedzy przedmiotowej.
Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:
- Często z własnej winy opuszcza obowiązkowe zajęcia z wychowania fizycznego.
- Często nie jest przygotowany do lekcji (nie posiada wymaganego stroju sportowego).
- Jest mało aktywny, niezdyscyplinowany, ma nieobecności nieusprawiedliwione oraz lekceważący stosunek do zajęć.
- Słabo wykonuje nauczane elementy (na ocenę dopuszczającą lub dostateczną). Ø Narusza zasady dyscypliny w czasie trwania zajęć oraz przed i po ich zakończeniu, nie dba o bezpieczeństwo własne i kolegów, nie współpracuje z nauczycielem, nie wykonuje ćwiczeń i zaleceń przekazywanych przez nauczyciela.
- Nie uzyskuje żadnego postępu w próbach sprawnościowych.
- Posiada niewielką wiedzę w zakresie wychowania fizycznego.
Język mniejszości narodowej- język niemiecki
Wymagania edukacyjne dla uczniów klasy 7 i 8
Sprawności językowe:
KRYTERIA OCENY ROZUMIENIA ZE SŁUCHU
Ocena celująca
Uczeń:
• spełnia wszystkie kryteria przewidziane na ocenę bardzo dobrą
• bez większego trudu rozumie wypowiedzi w języku niemieckim na podstawie kontekstu sytuacyjnego
oraz związków przyczynowo-skutkowych, nawet jeśli zawarte są w nich nowe struktury leksykalno-
gramatyczne.
Ocena bardzo dobra
Uczeń:
• beztrudu rozumie wypowiedzi w języku niemieckim, formułowane przez różne osoby i zawierające
znane mu słownictwo oraz struktury gramatyczne
• rozumie sens sytuacji komunikacyjnych oraz prawidłowo na nie reaguje
• sprawnie wyszukuje informacje ogólne i szczegółowe w wypowiedziach, dialogach, komunikatach
• w pełni rozumie instrukcje nauczyciela formułowane w języku niemieckim i prawidłowo na nie reaguje.
Ocena dobra
Uczeń:
• w znacznym stopniu rozumie wypowiedzi w języku niemieckim formułowane przez różne osoby
i zawierające znane mu słownictwo oraz struktury gramatyczne
• rozumie sens większości sytuacji komunikacyjnych oraz prawidłowo na nie reaguje
• sprawnie wyszukuje informacje ogólne i szczegółowe w wypowiedziach, dialogach, komunikatach
• rozumie instrukcje nauczyciela formułowane w języku niemieckim i prawidłowo na nie reaguje.
Ocena dostateczna
Uczeń:
• rozumie dużą część prostych wypowiedzi w języku niemieckim formułowanych przez różne osoby
i zawierających znane mu słownictwo oraz struktury gramatyczne
• rozumie ogólny sens większości sytuacji komunikacyjnych oraz przeważnie prawidłowo na nie reaguje
• wyszukuje większość szczegółowych informacji w nieskomplikowanych wypowiedziach, dialogach,
komunikatach
• rozumie większą część prostych instrukcji nauczyciela, formułowanych w języku niemieckim i zazwyczaj
prawidłowo na nie reaguje.
Ocena dopuszczająca
Uczeń:
• rozumie niewielką część wypowiedzi w języku niemieckim, zawierających słownictwo i struktury
gramatyczne ujęte w programie nauczania
• rozumie ogólny sens tylko niektórych sytuacji komunikacyjnych oraz często reaguje na nie nieprawidłowo
• wyszukuje jedynie niektóre informacje szczegółowe w nieskomplikowanych wypowiedziach, dialogach, komunikatach
• rozumie niektóre proste instrukcje i polecenia nauczyciela formułowane w języku niemieckim oraz niezawsze prawidłowo na nie reaguje.
KRYTERIA OCENY MÓWIENIA
Ocena celująca
Uczeń
• spełnia wszystkie kryteria na ocenę bardzo dobrą
• tworzy wypowiedzi ustne, jakościowo wykraczające poza zakres programu nauczania (zakres leksykalny, gramatyczny, płynność i oryginalność wypowiedzi).
Ocena bardzo dobra
Uczeń:
• swobodnie zdobywa informacje i udziela ich w typowych sytuacjach dnia codziennego, nie popełniając
przy tym błędów językowych i gramatycznych
• swobodnie wyraża swoje zdanie na dany temat, używając bogatego słownictwa i poprawnych strukturgramatycznych
• bezbłędnie reaguje na zaistniałą sytuację komunikacyjną
• potrafi bezbłędnie i płynnie opowiadać o sytuacjach określonych w programie nauczania oraz
formułować opisy ustne przewidziane w programie nauczania
• płynnie inicjuje, podtrzymuje i kończy prostą rozmowę, dotyczącą typowych sytuacji
• potrafi stosować środki leksykalne i gramatyczne adekwatne do sytuacji
• jego wypowiedzi są całkowicie poprawne pod względem fonetycznym, bez błędów w wymowie i intonacji.
Ocena dobra
Uczeń:
• zdobywa informacje i udziela ich w typowych sytuacjach dnia codziennego; nieliczne błędy językowe
nie zakłócają komunikacji
• wyraża swoje zdanie na dany temat, używa dość bogatego słownictwa i poprawnych struktur
gramatycznych
• potrafi dość płynnie opowiadać o sytuacjach określonych w programie nauczania oraz formułować
krótkie opisy
• inicjuje, podtrzymuje i kończy prostą rozmowę, dotyczącą typowych sytuacji; nieliczne błędy językowenie utrudniają komunikacji
• prawie zawsze stosuje środki leksykalne i gramatyczne adekwatne do sytuacji
• jego wypowiedzi są poprawne pod względem fonetycznym, bez istotnych błędów w wymowie
i intonacji.
Ocena dostateczna
Uczeń:
• z pomocą nauczyciela lub innych uczniów zadaje proste pytania i udziela prostych odpowiedzi;
używa przy tym prostego słownictwa i prostych form gramatycznych, jednak nie zawsze poprawnych
• potrafi wyrazić w prosty sposób swoje zdanie na dany temat, choć widoczne są błędy leksykalne
i gramatyczne
• potrafi formułować proste wypowiedzi zgodnie z programem nauczania
• potrafi prowadzić rozmowę w prostej sytuacji komunikacyjnej jedynie z pomocą nauczyciela i według
schematu, jego wypowiedź jest jednak niepełna
• przeważnie reaguje w typowych sytuacjach komunikacyjnych, popełnia jednak błędy językowe
• potrafi w ograniczonym stopniu stosować środki leksykalne i gramatyczne adekwatne do sytuacji
• jego wypowiedzi zawierają błędy fonetyczne, które nie powodują jednak niezrozumienia wypowiedzi
• błędy leksykalne i gramatyczne w nieznacznym stopniu utrudniają komunikację
Ocena dopuszczająca
Uczeń:
• potrafi w ograniczonym stopniu zadawać pytania i udzielać odpowiedzi; ma przy tym znaczne problemyz ich trafnością, poprawnością gramatyczną, leksykalną i fonetyczną
• jedynie ze znaczną pomocą nauczyciela wyraża w prosty sposób swoje zdanie na dany temat,popełniając przy tym liczne błędy językowe
• potrafi formułować proste wypowiedzi zgodnie z programem nauczania
• tylko częściowo potrafi nawiązać rozmowę w prostej sytuacji komunikacyjnej, ma problemy z jej
utrzymaniem i zakończeniem
• ma problemy z poprawnym reagowaniem w typowych sytuacjach komunikacyjnych
• podczas formułowania wypowiedzi posługuje się schematami
• ma znaczne problemy ze stosowaniem poznanych środków leksykalnych i gramatycznych adekwatnie
do sytuacji
• jego wypowiedzi zawierają liczne błędy fonetyczne, które często powodują niezrozumienie wypowiedzi
• błędy leksykalne, gramatyczne i fonetyczne utrudniają komunikację.
KRYTERIA OCENY CZYTANIA ZE ZROZUMIENIEM
Ocena celująca
Uczeń:
• spełnia wszystkie kryteria przewidziane na ocenę bardzo dobrą
• bez problemu rozumie na podstawie kontekstu sytuacyjnego oraz związków przyczynowo-skutkowych, teksty użytkowe i informacyjne, nawet jeśli występują w nich struktury gramatyczno-leksykalne,wykraczające poza program nauczania.
Ocena bardzo dobra
Uczeń:
• bez trudu rozumie proste teksty ujęte w programie nauczania
• sprawnie znajduje potrzebne informacje szczegółowe w tekście.
Ocena dobra
Uczeń:
• rozumie ogólnie większość prostych tekstów
• potrafi znaleźć większość potrzebnych informacji szczegółowych w tekście.
Ocena dostateczna
Uczeń:
• rozumie ogólnie dużą część prostych tekstów
• znajduje część potrzebnych informacji szczegółowych w tekście.
Ocena dopuszczająca
Uczeń:
• rozumie nieliczne proste teksty
• potrafi odnaleźć w tekście nieliczne informacje.
KRYTERIA OCENY SPRAWNOŚCI PISANIA
Ocena celująca
Uczeń:
• spełnia wszystkie kryteria przewidziane na ocenę bardzo dobrą
• tworzy wypowiedzi pisemne, jakościowo wykraczające poza program nauczania (zakres leksykalny,
gramatyczny, płynność i oryginalność wypowiedzi).
Ocena bardzo dobra
Uczeń:
• bez trudu dostrzega różnice między fonetyczną a graficzną formą wyrazu oraz bezbłędnie zapisuje
poznane słowa i wyrażenia
• bez trudu tworzy wypowiedzi pisemne przewidziane w programie nauczania, stosując urozmaicone
słownictwo i struktury gramatyczne właściwe dla danej wypowiedzi
• w sposób wyczerpujący przekazuje informacje w formie pisemnej
• tworzy bezbłędne wypowiedzi pisemne.
Ocena dobra
Uczeń:
• dostrzega różnice między fonetyczną a graficzną formą wyrazu oraz bezbłędnie zapisuje większość
poznanych słów i wyrażeń
• tworzy wypowiedzi pisemne przewidziane w zakresie tematycznym, stosując dość urozmaicone
słownictwo i struktury gramatyczne właściwe dla danej wypowiedzi
• w sposób wyczerpujący przekazuje informacje w formie pisemnej
• tworzy wypowiedzi z niewielką liczbą błędów, jednak nie ma to wpływu na obniżenie jakości
wypowiedzi pisemnej.
Ocena dostateczna
Uczeń:
• ma trudności w dostrzeganiu różnic między fonetyczną a graficzną formą wyrazu oraz bezbłędnym
zapisie poznanych słów i wyrażeń
• tworzy proste wypowiedzi pisemne przewidziane w zakresie tematycznym, stosując proste słownictwoi struktury gramatyczne właściwe dla danej wypowiedzi
• w sposób niepełny i nieprecyzyjny przekazuje informacje w formie pisemnej
• tworzy wypowiedzi ze znacznymi ilościami błędów leksykalnych, ortograficznych i gramatycznych, którepowodują częściowe zakłócenie komunikacji i wynikają z niewystarczającego opanowania materiału.
Ocena dopuszczająca
Uczeń:
• ma znaczące trudności w dostrzeganiu różnic między fonetyczną a graficzną formą wyrazu oraz
bezbłędnym zapisywaniu poznanych słów i wyrażeń; często nie potrafi poprawnie uzupełnić
brakujących liter w poznanych wcześniej wyrazach
• ma znaczne problemy z tworzeniem spójnych wypowiedzi pisemnych; stosuje przy tym ubogie
słownictwo i struktury gramatyczne
• nie przekazuje informacji w formie pisemnej w sposób wyczerpujący
• tworzy wypowiedzi ze znaczną liczbą błędów, co utrudnia przekazanie informacji.
Dodatkowe kryteria związane z nauczaniem języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej:
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który:
· Samodzielnie pracuje nad poszerzaniem wiadomości o języku, historii, geografii, tradycjach i kulturze krajów niemieckojęzycznych
· Samodzielnie korzysta z różnorodnych źródeł wiedzy, przygotowuje różnego rodzaju prace dodatkowe
· Znakomicie zna i bez zastanowienia rozpoznaje utwory literackie i inne teksty kultury ważne dla poczucia tożsamości narodowej, zna fakty z życia mniejszości narodowej, operuje zwrotami, słownictwem związanym z życiem mniejszości narodowej
· Potrafi wskazać styl potoczny, urzędowy, artystyczny, naukowy oraz stylizację językową
· Doskonale zna budowę zdań, całkowicie poprawne akcentuje wyrazy oraz intonuje zdania
· Tworząc wypowiedź pisemną urozmaica ją kompozycyjnie i fabularnie
· Bierze udział w olimpiadach, konkursach przedmiotowych na różnych szczeblach
· Jest bardzo aktywny na lekcjach oraz dobrowolnie pomaga uczniom wymagającym dodatkowej pomocy z j. niemieckiego, jako języka mniejszości narodowej.
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który:
· Samodzielnie pracuje nad poszerzaniem wiadomości o języku, historii, geografii, tradycjach i kulturze krajów niemieckojęzycznych
· Samodzielnie korzysta z różnorodnych źródeł wiedzy
· Bardzo dobrze zna i bez zastanowienia rozpoznaje utwory literackie i inne teksty kultury ważne dla poczucia tożsamości narodowej, zna fakty z życia mniejszości narodowej, operuje zwrotami, słownictwem związanym z życiem mniejszości narodowej
· Potrafi wskazać styl potoczny, urzędowy, artystyczny, naukowy oraz stylizację językową
· Bardzo dobrze zna budowę zdań, poprawne akcentuje wyrazy oraz intonuje zdania
· Tworząc wypowiedź pisemną urozmaica ją kompozycyjnie i fabularnie
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który:
· Samodzielnie korzysta z różnorodnych źródeł wiedzy
· Zna i po krótkim zastanowieniu rozpoznaje utwory literackie i inne teksty kultury ważne dla poczucia tożsamości narodowej, zna fakty z życia mniejszości narodowej, operuje zwrotami, słownictwem związanym z życiem mniejszości narodowej
· Potrafi wskazać styl potoczny, urzędowy, artystyczny, naukowy oraz stylizację językową
· Dobrze zna budowę zdań, raczej poprawne akcentuje wyrazy oraz intonuje zdania
Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który:
· Przy pomocy nauczyciela i po dłuższym zastanowieniu rozpoznaje utwory literackie i inne teksty kultury ważne dla poczucia tożsamości narodowej, zna fakty z życia mniejszości narodowej, operuje zwrotami, słownictwem związanym z życiem mniejszości narodowej
· Zna pojęcie stylu, ale rozpoznaje zwykle styl potoczny
· Niezbyt dobrze zna budowę zdań, niepoprawne akcentuje wyrazy oraz intonuje zdania
Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który nie spełnia powyższych dodatkowych wymagań na ocenę dostateczną.
Wymagania edukacyjne z języka hiszpańskiego dla klasy 8
Ocena dopuszczająca:
– otrzymuje uczeń, który w bardzo niewielkim stopniu opanował materiał, najczęściej popełnia błędy w zakresie zrealizowanego materiału nauczania, unika komunikacji w języku hiszpańskim, niestaranny, niechętny, wykazuje się brakiem systematyczności, bierny, w pracy na lekcji uzależniony od pomocy innych, wymagający częstej kontroli, nie potrafi uczyć się samodzielnie.
- Słuchanie
uczeń potrafi zrozumieć ogólny sens w tekstach słuchanych i rozmowach na poziomie podstawowym, wydobyć niektóre informacje, zrozumieć proste polecenia nauczyciela;
- Czytanie
uczeń potrafi czytać teksty preparowane, popełniając dużo błędów, zrozumieć niektóre zdania czytanych tekstów, w niewielkim stopniu wykorzystać informacje zawarte w tekście, rozumie tekst linearnie, wymaga pomocy przy wyjaśnianiu nowych słów oraz przy wyszukiwaniu informacji;
- Mówienie
uczeń posługuje się językiem niepoprawnym, popełniając dużo błędów, potrafi wyrażać niektóre myśli, omawiać tematy codzienne, posługując się bardzo ograniczonym słownictwem, bywa niekomunikatywny, odtwarza wyuczone zwroty komunikacyjne, tempo wypowiedzi jest wolne, buduje proste zdania, a w wypowiedzi pojawiają się błędy intonacyjne i w akcencie;
- Pisanie
uczeń potrafi pisać proste teksty użytkowe, używając w większości niepoprawnego językana poziomie podstawowym, używać nieprawidłowej pisowni, odtwarza formę komunikatu, a jej styl nie zawsze jest zgodny z formą
Ocena dostateczna:
– otrzymuje uczeń, który materiał nauczania opanował w stopniu dostatecznym, często popełnia błędy w zakresie zrealizowanego materiału nauczania, raczej unika komunikacji w języku hiszpańskim, ogranicza się do udzielania się na lekcji w ramach poleceń i instrukcji nauczyciela, często niestaranny, mało systematyczny, raczej bierny, mało samodzielny i wymagający pomocy ze strony innych, wymagający częstej kontroli, zauważalne braki w zakresie samodzielnego uczenia się, niezbyt chętny do współpracy, niewykazujący inicjatywy.
- Słuchanie
uczeń potrafi zrozumieć ogólny sens i niektóre informacje w tekstach słuchanych i rozmowach na poziomie podstawowym (w przypadku 2 – 3 krotnego wysłuchania tekstu), zrozumieć proste polecenia nauczyciela;
- Czytanie
uczeń potrafi czytać teksty preparowane, popełniając dużo błędów, zrozumieć ogólny sens czytanych tekstów oraz częściowo wypowiadać się na ten temat, rozumie sens tekstu, rozgranicza informację główną od drugorzędnych;
- Mówienie
uczeń potrafi posługiwać się częściowo poprawnym językiem, popełniając dużo błędów, ale jest komunikatywny, wyrażać myśli omawiając tematy codzienne i niekiedy abstrakcyjne, poprawnie buduje komunikaty stosując poznane zwroty i stara się budować własne w ramach relacjonowania i udzielania informacji;
- Pisanie
uczeń potrafi: pisać proste teksty użytkowe używając języka na poziomie podstawowym, dość spójnie organizować tekst, samodzielna wypowiedź ma pewne braki, pojawiają się błędy stylistyczne i logiczne, ale komunikat jest zrozumiały i stosowny do formy.
Ocena dobra:
– otrzymuje uczeń, który w stopniu dobrym opanował materiał nauczania, zdarza mu się popełniać błędy w zakresie zrealizowanego materiału nauczania, stara się wykorzystywać nabyte kompetencje komunikacyjne w praktyce, choć nie zawsze mu się to udaje, dość staranny, systematyczny, pilny, wykazuje się aktywnością, jednak rzadziej z własnej inicjatywy, w miarę samodzielny, choć wymagający kontroli, w zakresie samodzielnego uczenia się stosuje jedynie podstawowe strategie, raczej współodpowiedzialny niż odpowiedzialny;
- Słuchanie:
uczeń potrafi zrozumieć ogólny sens i większość kluczowych informacji w tekstach słuchanych i rozmowach na poziomie podstawowym, wydobyć część potrzebnych informacji, zrozumieć proste polecenia nauczyciela, jest w stanie określić ogólny sens wypowiedzi, wyodrębnia kluczowe wypowiedzi, rozpoznaje poznane słownictwo;
- Czytanie:
uczeń potrafi czytać dość płynnie teksty preparowane z odpowiednią wymową, zrozumieć sens czytanych tekstów oraz wypowiadać się na ten temat;
- Mówienie:
uczeń potrafi mówić spójnie, posługiwać się dość poprawnym językiem, popełniając zauważalne błędy, wyrażać myśli i idee omawiając tematy codzienne i niektóre abstrakcyjne, uzasadniać swoje opinie, popełnia drobne błędy w intonacji i akcencie nie powodujące zakłóceń w komunikacie, w znanych sytuacjach reaguje w poprawny sposób;
- Pisanie:
uczeń potrafi pisać teksty używając języka na poziomie podstawowym, dość spójnie i logicznie organizować tekst, używać dość poprawnej pisowni, tworzy samodzielne wypowiedzi w sposób logiczny i spójny, wykorzystuje poznane słownictwo i gramatykę, jednak robi pewne błędy, styl zgodny z formą.
Ocena bardzo dobra:
– otrzymuje uczeń, który bardzo dobrze opanował materiał nauczania, bardzo rzadko popełnia błędy w zakresie wprowadzonego materiału nauczania, z powodzeniem wykorzystuje nabyte kompetencje komunikacyjne w praktyce, staranny, systematyczny, pilny, uczynny, pomocny, wrażliwy, aktywny, najczęściej samodzielny, kreatywny, niekiedy jest inicjatorem działań, czasami uczestniczy w pozaszkolnych formach aktywności, w grupie często dominuje, odpowiedzialny.
- Słuchanie:
uczeń potrafi zrozumieć ogólny sens i kluczowe informacje w tekstach słuchanych i rozmowach na poziomie podstawowym, zrozumieć polecenia nauczyciela, bardzo dobrze określa sens rozmowy, wyodrębnia zadane informacje, śledzi fabułę komunikatu i udziela odpowiedzi na pytania nauczyciela;
- Czytanie:
uczeń potrafi czytać płynnie teksty preparowane z odpowiednią wymową i intonacją, zrozumieć sens czytanych tekstów oraz wypowiadać się na tematy zawartew tekście, rozpoznaje i rozróżnia jednostki leksykalne i gramatyczne, nieznane wyrazy tłumaczy na podstawie kontekstu, wyszukuje informacje szczegółowe;
- Mówienie:
uczeń potrafi mówić spójnie i płynnie używając poprawnej intonacji i wymowy do wyrażenia struktur gramatyczno – leksykalnych na poziomie podstawowym, posługiwać się poprawnym językiem, popełniając niewiele błędów, wyrażać myśli i idee w sposób naturalny omawiając tematy codzienne i abstrakcyjne, uzasadniać swoje opinie, akcentuje i intonuje poprawnie, tempo wypowiedzi jest zbliżone do naturalnego;
- Pisanie:
uczeń potrafi pisać teksty używając języka na poziomie podstawowym, spójnie i logicznie organizować tekst, używać poprawnej pisowni, tekst jest logiczny i spójny, a sporadyczne błędy nie zakłócają rozumienia tekstu.
Ocena celująca:
– otrzymuje uczeń wybitny, wyjątkowo staranny, systematyczny, pilny, uczynny, o wysokiej kulturze osobistej, otwarty, tolerancyjny, wyrozumiały, bezkonfliktowy, umiejący rozwiązywać problemy, wykazujący się szczególnie wysoką aktywnością i kreatywnością na forum klasy, podejmuje liczne inicjatywy, charakteryzuje się wysoką autonomią w uczeniu się, ma szczególne zdolności językowe.
– biegle posługuje się językiem we wszystkich jego aspektach, uczestniczy z sukcesami w pozaszkolnych formach aktywności edukacyjno-kulturalnej, konkursach i olimpiadach, wykracza wiedzą i umiejętnościami poza obowiązujący materiał nauczania, w zakresie materiału nauczania praktycznie nie popełnia błędów, bardzo płynnie wykorzystuje nabyte kompetencje komunikacyjne w praktyce.
- Słuchanie:
uczeń potrafi zrozumieć ogólny sens i kluczowe informacje w tekstach słuchanych i rozmowach na poziomie rozszerzonym, wydobyć potrzebne informacje, uczucia i reakcje oraz przekształcić je w formę pisemną, zrozumieć skomplikowane polecenia nauczyciela;
- Czytanie:
uczeń potrafi czytać płynnie teksty nie preparowane z odpowiednią wymową i intonacją, zrozumieć sens czytanych tekstów oraz dyskutować na tematy zawarte w tekście;
- Mówienie
uczeń potrafi mówić spójnie i płynnie używając poprawnej intonacji i wymowy do wyrażenia złożonych struktur na poziomie rozszerzonym, posługiwać się poprawnym językiem, popełniając niewiele błędów, wyrażać myśli i idee w sposób naturalny omawiając tematy codzienne i abstrakcyjne, uzasadniać i bronić swoich opinii;
- Pisanie:
uczeń potrafi pisać teksty używając języka na poziomie rozszerzonym, spójnie i logicznie organizować tekst, używać poprawnej pisowni, interpunkcji i stylistyki.